Wyrok z dnia 2022-03-25 sygn. II SA/Po 775/21

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędziowie Sędzia WSA Edyta Podrazik Asesor WSA Arkadiusz Skomra (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 marca 2022 r. sprawy ze skargi R. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2021 r., nr [...] w przedmiocie uznania za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] lipca 2021 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpoznaniu odwołania R. M., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia z dnia [...] czerwca 2021 r., nr [...] .

Zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego, jak wynika z jej uzasadnienia, zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

W dniu [...] listopada 2020 r. do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w L. wpłynął wniosek Centrum Świadczeń Socjalnych [...] o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego R. M. zamieszkałego pod adresem: ul. [...], [...].

Pismem [...] z dnia [...] kwietnia 2021 r. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w L. wezwał R. M. do stawienia się w siedzibie Zespołu ds. Funduszu Alimentacyjnego Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w L. w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania celem przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego oraz złożenia oświadczenia majątkowego wraz z pouczeniem o przesłankach wszczęcia przez organ właściwy dla dłużnika postępowania w przedmiocie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych tj. skutkach prawnych między innymi uniemożliwienia przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego, odmowy złożenia oświadczenia majątkowego. Pismo zostało odebrane [...] kwietnia 2021 r. przez dorosłego domownika.

Pismem [...] z dnia [...] maja 2021 r. organ I instancji zawiadomił R. M. o wszczęciu postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, jako podstawę organ I instancji wskazał między innymi art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Pismem [...] z dnia [...] maja 2021 r. organ I instancji zwrócił się do [...] Sądowego przy Sądzie Rejonowym w L. M. K. o przesłanie informacji czy R. M. przez okres ostatnich sześciu miesięcy tj. od [...] listopada 2020 r. do dnia udzielenia odpowiedzi w sprawie wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

Pismem [...] z dnia [...] maja 2021 r. organ I instancji zwrócił się do Centrum Świadczeń Socjalnych [...] o udzielenie informacji czy R. M. przez okres ostatnich sześciu miesięcy tj. od [...] listopada 2020 r. do dnia udzielenia odpowiedzi w sprawie dokonywał w każdym miesiącu wpłat bezpośrednich tytułem z zobowiązań alimentacyjnych na konto Centrum, w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

Organ egzekucyjny, pismem z dnia [...] maja 2021 r. sygn. Kmp [...] poinformował, że od dłużnika w okresie ostatnich sześciu miesięcy tj. od listopada 2020 r. do kwietnia 2021 r. wyegzekwowano w dniu [...] listopada 2020 r. kwotę [...]zł, w dniu [...] grudnia 2020 r. kwotę [...]zł, w dniu [...] stycznia 2021 r. kwotę [...]zł oraz 1 kwietnia [...] zł, na podstawie tytułu wykonawczego zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego [...], z dnia [...] października 2020 r., sygn. akt I C [...] oraz wyroku Sądu Rejonowego dla [...], z dnia [...] lipca 2019 r. sygn. akt [...].

Centrum Świadczeń Socjalnych [...], pismem [...] z dnia [...] maja 2021 r. poinformowało, że w okresie od dnia [...] listopada 2020 r. do dnia sporządzenia niniejszego pisma wpłynęły następujące kwoty tytułem spłaty wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz osoby uprawnionej - P. M. tj. w grudniu 2020 r. kwota [...]zł, w styczniu 2021 r. kwota [...]zł, kwietniu 2021 r. kwota [...]zł oraz w maju 2021 r. kwota [...]zł.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2021 r. [...] [...] Prezydent Miasta [...] uznał R. M. za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.

Jako podstawę wydania decyzji organ I instancji wskazał art. 2 pkt 9, art. 5 ust. 3, ust. 3a, ust. 3b, oraz art. 25 z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 877,; w skrócie "u.p.o.u.a.").

W uzasadnieniu organ wskazał, iż R. M. uniemożliwił przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego oraz nie złożył oświadczenia majątkowego. W okresie sześciu miesięcy przed wydaniem decyzji nie dokonywał wpłat w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów tytułem spłaty zadłużenia.

Od przedmiotowej decyzji R. M. wniósł odwołanie podnosząc, iż uznanie go za dłużnika alimentacyjnego uważa za przesadne, pomimo, że przez pewien czas pozostawał bez pracy starał się, aby syn otrzymywał alimenty. Do odwołania załączył kserokopie dowodów wpłat przekazanych alimentów na syna P. M. w tym tytułem wpłaty za czerwiec 2021 r. w kwocie [...]zł.

W dalszej części uzasadnienia organ, po przytoczeniu treści przepisów prawa, podniósł, iż odwołujący wskazał jako adres zamieszkania L., ul. [...].

Organ podniósł, iż podstawą wszczęcia postępowania wobec dłużnika alimentacyjnego było uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego oraz niezłożenie oświadczenia majątkowego przez R. M., a z zestawienia wpłat dokonanych na rzecz Prezydenta Miasta [...], wyegzekwowanych przez komornika M. K. wynika, iż R. M. nie wywiązywał się w każdym z ostatnich 6 miesięcy tj. w miesiącach od grudnia 2020 r. do maja 2021 r. ze zobowiązań alimentacyjnych, albowiem dłużnik nie dokonał żadnych wpłat w miesiącu lutym, marcu 2021 r.

Wobec powyższego w niniejszej sprawie nie ma zastosowania art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniósł R. M. zarzucając jej:

- naruszenie art. 7 ustawy z dnia [...] czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm., dalej "K.p.a."), 77 K.p.a. oraz 107 § 3 K.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie wnikliwego postępowania dowodowego co do istnienia przesłanek ustawowym pozwalających na uznanie R. M. za osobę trwale uchylającą się od płacenia alimentów, w sytuacji, gdy:

- R. M. za pośrednictwem swojej matki reguluje alimenty w wysokości nie niższej niż [...] złotych;

- R. M. był przekonany, że czynności podejmowane wobec niego przez funkcjonariuszy Policji są czynnościami podejmowanymi w ramach wywiadu alimentacyjnego;

- żadne z pism kierowanych do R. M. nie zostało mu doręczone, albowiem pisma te odbierała matka R. M., sam zaś R. M. pozostał poza granicami [...];

- naruszenie art. 10 § 1 K.p.a. poprzez niezapewnienie stronie czynnego udziału w postępowaniu, w sytuacji, w której z treści Wyroku Sądu Rejonowego jednoznacznie wynikało, że R. M. jest osobą nieznaną z miejsca pobytu i tym samym wszelkie doręczenia, w tym również zawiadomienie o wszczęciu postępowania uznać należy za nieskutecznie doręczone;

- naruszenie art. 5 ust. 3 a u.p.o.u.a. poprzez jego nieprawidłową wykładnię przez co organ I i II instancji ograniczył postępowanie dowodowe jedynie do uzyskania informacji o wpłatach z tytułu alimentów dokonywanych za pośrednictwem Komornika Sądowego.

Wskazując na powyższe Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji wraz z poprzedzającą ją decyzją organu I Instancji.

W uzasadnieniu skargi Skarżący podniósł, że wysokość alimentów przysługujących od R. M. uprawnionemu P. M. została ustalona Wyrokiem Sądu Rejonowego dla [...] w sprawie o sygnaturze [...]. Zgodnie z treścią tego wyroku R. M. był reprezentowany w sprawie przez kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu. W ocenie Skarżącego okoliczność powyższa nakładała na organ administracji publicznej obowiązek dochowania szczególnej staranności w zakresie realizowanych doręczeń.

Skarżący podniósł, iż zgodnie z art. 42 K.p.a. pisma w postępowaniu administracyjnym doręcza się w miejscu zamieszkania osoby. Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy obowiązkiem organu było dokonanie ustaleń czy adres ul. [...] - 100 L. jest adresem zamieszkania R. M..

Zdaniem Skarżącego doręczenia realizowane w przedmiotowym postępowaniu do rąk matki R. M. nie były prawidłowe. Jednocześnie wobec braku prawidłowego doręczenia zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego wobec R. M., nie sposób przyjąć aby w sprawie miał zastosowanie art. 41 K.p.a.. Jak bowiem zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie: Na organie ciąży, wynikający z art. 9 KPA obowiązek pouczenia strony już przy pierwszym doręczeniu korespondencji w sprawie o powinności wynikającej z art. 41 § 1 K.p.a.. Dla przyjęcia fikcji doręczenia na nieaktualny adres w przypadku niepoinformowania przez stronę organu nawet o czasowej zmianie adresu w toku postępowania konieczne jest faktyczne doręczenie jej pouczenia o skutkach zaniechania powiadomienia o zmianie adresu. W sytuacji zaniechania przez organ dokonania takiego pouczenia, jeżeli pierwsze doręczenie decyzji stronie nie zostało dokonane skutecznie (poprzez jej faktyczne odebranie), przyjęcie fikcji doręczenia nie jest możliwe. Zobowiązany ma bowiem obowiązek powiadamiania organu o każdej zmianie swego adresu dopiero w toku postępowania i po skutecznym pouczeniu go o tym obowiązku i skutkach niezastosowania się do niego.

Okoliczności powyższej nie zmienia fakt, że R. M. wniósł odwołanie od przedmiotowej decyzji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że pomimo braku zamieszkania pod adresem ul. [...] w L. mógł on zostać powiadomiony i został powiadomiony przez swoją matkę o fakcie wydania decyzji i złożył od niej odwołanie. Aktem tym R. M. wyraził w sposób niebudzący wątpliwości wolę do brania czynnego udziału w prowadzonym wobec niego postępowaniu. Prawa tego jednakże R. M. został pozbawiony na etapie przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

Ponadto Skarżący wyjaśnił, iż wraz odwołaniem przedłożył dowody wpłaty świadczeń alimentacyjnych. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie dokonało prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Dowody wpłaty świadczą bowiem o tym, że R. M. regulował alimenty w wysokości nie niższej niż określona art. 5 ust. 3 a u.p.o.u.a.. Przywołany przepis nie wyłącza, aby przesłanka negatywna wydania decyzji odnosiła się jedynie do wpłat dokonywanych na rzecz organu administracji publicznej lub Komornika Sądowego. Biorąc pod uwagę powyższe obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie w sprawie było dokonanie ustaleń również w zakresie należności alimentacyjnych uiszczanych przez R. M. bezpośrednio na rzecz uprawnionego.

W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, ze organ I i II instancji nie wywiązał się z obowiązków w zakresie gromadzenia oraz oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podnosząc, iż badając treść odwołania na podstawie art. 63 par. 2 K.p.a. ustaliło, że adresem zamieszkania R. M. jest miejscowość L., ul. [...].

Kolegium badając adres zamieszkania R. M. w postępowaniu przed organem I instancji ustaliło, na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów wpłat oraz akt postępowania egzekucyjnego, iż R. M. stale wskazuje powyższy adres jako miejsce swojego zamieszkania. Wobec powyższego Kolegium uznało, iż adresem zamieszkania R. M. jest miejscowość L. ul. [...] a wskazany na karcie 18 zapisek dotyczący adresu pobytu w [...], nie dotyczy adresu zameldowania.

Ponadto organ wskazał, iż Kolegium nie jest związane ustaleniami sądu powszechnego, które doprowadziło do ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, albowiem dysponowało oświadczeniem tej osoby o adresie zamieszkania zawartym w odwołaniu. Odebranie przesyłki przez dorosłego domownika Kolegium zakwalifikowało jako doręczenie zastępcze o którym mowa w art. 43 K.p.a..

Kolegium uwzględniając powyższe ustaliło, iż w postępowaniu przed organem I instancji czynny udział strony został zagwarantowany.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 7, 77 oraz art. 107 K.p.a. organ wyjaśnił, iż R. M. nie dokonał żadnych wpłat w miesiącach lutym i marcu 2021 r. Skarżący w skardze wskazuje, iż regulował wpłaty bezpośrednio na rzecz matki uprawnionych. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że wpłaty były dokonywane przekazami pieniężnymi i wpłatami na rachunek bankowy a nie do rąk własnych matki uprawnionych. Dowody obejmują wpłaty dokonane w miesiącu styczniu 2021 r. a następnie kwietniu, maju i czerwcu 2021 r.

W odwołaniu od decyzji organu I instancji skarżący wspominał o trzech dowodach wpłat, które przekazał komornikowi. W aktach sprawy znajduje się zapisek, iż wpłaty te dotyczą miesięcy października, listopada i grudnia 2020 r.

Zarzut, iż wpłaty były dokonywane bezpośrednio do rąk matki uprawnionych został złożony na etapie skargi i nie został poparty żadnymi dowodami, zatem w ocenie Kolegium nie podważał ustaleń Kolegium dokonanych na etapie wydawania zaskarżonej decyzji. W ocenie Kolegium brak płatności dokonanych w miesiącach lutym i marcu 2021 r. wyczerpywał hipotezę art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a..

W piśmie procesowym z dnia [...] stycznia 2022 r. pełnomocnik Skarżącego podtrzymał skargę wskazując, iż oprócz naruszeń wskazanych w treści skargi zarówno organ I, jak i II instancji dopuścił się obrazy art. 5 ust. 3 a u.p.o.u.a.. Wprawdzie ani organ I instancji, ani organ II instancji nie przedstawia wprost wykładni tego przepisu, jednakże analiza uzasadnienia zaskarżonej decyzji z uwzględnieniem ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie wskazuje na to, że zdaniem SKO w L. przepis art. 5 ust. 3 a u.p.o.u.a. wymaga aby w okresie 6 miesięcy wpłaty w wysokości co najmniej 50 % należności alimentacyjnej były czynione w każdym następującym po sobie miesiącu.

Wykładnia ta nie jest prawidłowa. Jak bowiem wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przeszkodzie dokonywaniu przez dłużnika wpłat z góry za dwa lub więcej miesięcy, w okresie 6 miesięcy o których mowa w tym przepisie. Albowiem z właściwości i celu zobowiązania alimentacyjnego - obejmującego wszcik obowiązek dostarczania środków utrzymania - wynika, że termin spełnienia przez dłużnika pieniężnego świadczenia alimentacyjnego jest terminem zastrzeżonym w istocie na korzyść dłużnika. Oznacza to, że dłużnik może spełnić swoje świadczenie wcześniej i nie stanowi to wówczas nienależytego wykonania zobowiązania. Zarazem świadczenie tak spełnione nie kwalifikuje się jako nienależne, co wyłącza możliwość żądania jego zwrotu przez dłużnika. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia [...] grudnia 2019 r. sygn. akt IV SA/Po [...]).

Skarżący wskazał, iż organ I i II instancji ustalił, że:

1. zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego [...] z dnia [...] października 2020 r. R. M. był zobowiązany płacić na rzecz małoletniego P. M. alimenty w kwocie [...]złotych. Tym samym 50% należności alimentacyjnej w każdym miesiącu to kwota [...]złotych;

2. w okresie od listopada 2020 do kwietnia 2021 r. R. M. uregulował następujące kwoty:

- [...] listopada 2020 - [...] złotych;

- [...] grudnia 2020 - [...] złotych;

- [...] stycznia 2021 r. - [...] złotych;

- [...] kwietnia 2021 r. - [...] złotych.

Tym samym zgodnie z ustaleniami poczynionymi w toku postępowania administracyjnego w okresie od listopada 2020 do kwietnia 2021 r. R. M. uiścił na rzecz małoletniego P. M. kwotę [...]złotych. Ś. wpłat z tytułu alimentów na rzecz małoletniego wynosi [...] złotych.

W kontekście powyższego, w ocenie Skarżącego, nie ulega wątpliwości, że R. M. wywiązał się z obowiązku, o którym mowa w art. 5 ust. 3 a u.p.o.u.a..

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że na mocy § 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 491 z późn. zm.) w okresie od dnia 20 marca 2020 r. do odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ogłoszono stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.

Do dnia wyrokowania stan epidemii nie został odwołany. Zgodnie zatem z art. 15zzs4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 ze zmianami) w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich wojewódzkie sądy administracyjne oraz Naczelny Sąd Administracyjny przeprowadzają rozprawę przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, z tym że osoby w niej uczestniczące nie muszą przebywać w budynku sądu (ust. 2). Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku (ust. 3).

Na mocy powołanego wyżej art. 15zzs4 zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału niniejsza sprawa została skierowana do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym.

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone między innymi art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 137) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 329, dalej P.p.s.a.), sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego. Jednocześnie zgodnie z art. 134 § 1 P.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd obowiązany jest zatem dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji także wtedy, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze.

Przedmiotem tak rozumianej kontroli Sądu w niniejszej sprawie jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego o utrzymaniu w mocy decyzji Prezydenta Miasta [...] o uznaniu Skarżącego za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.

Materialnoprawną podstawę działania organu stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 877; w skrócie "u.p.o.u.a."). Zgodnie z jej preambułą wprowadzenie do porządku prawnego tego aktu normatywnego podyktowane było potrzebą zapewnienia dostarczania środków utrzymania osobom, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb, a w szczególności dzieciom oraz potrzebą wspierania osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej z powodu niemożności wyegzekwowania alimentów co z kolei należy łączyć z działaniami zmierzającymi do zwiększenia odpowiedzialności osób zobowiązanych do alimentacji. Jej istotą jest więc zapewnienie, aby osoby zobowiązane do płacenia alimentów faktycznie swój obowiązek wypełniały. W związku z powyższym na podstawie art. 3 ust. 1 u.p.o.u.a. w przypadku bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona do alimentów może złożyć do organu właściwego wierzyciela wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o bezskuteczności egzekucji zawierające informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów.

Z kolei organ właściwy wierzyciela występuje z wnioskiem do organu właściwego dłużnika o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego w przypadku między innymi otrzymania wyżej wymienionego wniosku. Następnie na podstawie art. 4 ust. 1 tej ustawy organ właściwy dłużnika przeprowadza wywiad alimentacyjny, w celu ustalenia sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłużnika alimentacyjnego, a także jego stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej, odbiera od niego oświadczenie majątkowe oraz informuje dłużnika o przekazaniu do biura informacji gospodarczej informacji gospodarczej o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużnika alimentacyjnego.

W art. 5 u.p.o.u.a. zostały zawarte zasady dotyczące postępowania wobec dłużnika alimentacyjnego.

W niniejszej sprawie istotny jest art. 5 ust. 3 u.p.o.u.a. zgodnie z którym jeżeli natomiast dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:

1) złożenia oświadczenia majątkowego,

2) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy w terminie wyznaczonym przez organ właściwy dłużnika,

3) bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych

- organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.

Sąd w pierwszej kolejności postanowił odnieść się do kwestii wszczęcia postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie i podnoszonych przez Skarżącego kwestii nieskuteczności dokonywanych doręczeń w sprawie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w niniejszej sprawie Prezydent Miasta [...] wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy w Rodzinie w L. z wnioskiem o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego.

Wobec powyższego Prezydent Miasta [...] pismem z dnia [...] kwietnia 2021 r. wezwał Skarżącego do zgłoszenia się w terminie 7 dni od otrzymania wezwania celem wyznaczenia terminu przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego oraz odebrania oświadczenia majątkowego.

Jak wynika z akt sprawy powyższe wezwanie odebrał ojciec Skarżącego jako pełnomocnik adresata (k. 3 akt administracyjnych).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie Skarżący przekazał do organu dokumenty wskazujące na regulowanie zobowiązań alimentacyjnych. Na kopercie, w której Skarżący przekazał dokumenty, wskazano adres: L., ul. [...]. Istotne jest również, iż na przesłanych do organu dowodach wpłat również jako adres wskazano powyższy adres w L..

Właśnie na ten adres organ wysłał wezwanie z dnia [...] kwietnia 2021 r. jak również zawiadomienie o wszczęciu postępowania (k. 12 akt administracyjnych).

Należy wskazać, iż przesyłka pocztowa zawierająca zawiadomienie po jej awizowaniu została odebrana przez pełnomocnika adresata B. M. (k. 13 akt administracyjnych).

Ponadto należy mieć na uwadze, iż również decyzja, od której Skarżący skutecznie i w terminie wniósł odwołanie zostało przesłane na powyższy adres. Co istotniejsze Skarżący w odręcznie sporządzonym odwołaniu również wskazał adres w L., a sama przesyłka zawierająca odwołanie została nadana na poczcie w L..

Skarżący we wniesionym odwołaniu w żaden sposób nie kwestionował prawidłowości wszczęcia postępowania czy też wysyłania korespondencji na niewłaściwy adres. Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 41 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm., dalej "K.p.a.") w toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu.

Wobec powyższego skoro Skarżący odpowiedział na wezwanie organu, wniósł odwołanie i w żadnym z pism nie wskazywał innego adresu, a jedynie potwierdzał adres znany organowi, to tym samym nie można podzielić stanowiska zawartego dopiero w skardze, iż w niniejszej sprawie doręczenia były nieskuteczne.

Z powyższych względów na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut naruszenia art. 10 K.p.a. Wbrew zarzutom skargi Skarżący nie został pozbawiony możliwości działania w sprawie, a analiza akt sprawy wskazuje, iż Skarżący był aktywnym uczestnikiem tego postępowania.

Sąd miał przy tym na uwadze, iż w dniu [...] maja 2021 r. P. N. (brak informacji o stosunku wobec Skarżącego), za pośrednictwem e-maila, poinformowała organ o adresie Skarżącego w [...], to jednakże wobec wskazywania w kolejnej korespondencji, w tym odwołaniu, adresu w L. brak było podstaw do uznania doręczeń za nieskuteczne.

Ponadto odnosząc się do przywołanego przez Skarżącego orzecznictwa dotyczącego fikcji doręczenia wskazać należy, że w niniejszej sprawie korespondencja była doręczana i odbierana przez dorosłego domownika czy też pełnomocnika, a nie uznawana za doręczoną w trybie art. 41 K.p.a.

Ponadto odnosząc się do zarzutu, iż organ nie ustalił czy adres w L. jest adresem zamieszkania bo tylko pod takim adresem w świetle art. 42 K.p.a. można doręczać korespondencję wskazać należy, że żaden przepis K.p.a. co prawda nie wskazuje wprost możliwości wyznaczenia przez stronę adresu "do korespondencji". Niemniej jednak adresem o którym stanowi art. 42 K.p.a., jest adres który strona wskazała, jako adres dla doręczeń. Nie sposób bowiem zaakceptować sytuacji, gdy organ administracji doręcza stronie korespondencję na inny adres, niż wskazany przez stronę w toku postępowania (zob. wyrok NSA z dnia z dnia 26 października 2021 r., sygn. akt II OSK 3300/18, CBOSA).

Tym samym skoro Skarżący przez cały czas, nie tylko w niniejszym postępowaniu ale również przed Prezydentem Miasta [...] (patrz k. 5 akt administracyjnych) czy też Komornikiem wskazuje jako adres ul. [...] w L., to tym samym nie ma podstaw do poszukiwania innego adresu tym bardziej, że na korespondencję doręczaną na powyższy adres Skarżący reaguje. Na marginesie wskazać należy, iż po otrzymaniu pisma Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] listopada 2020 r. o zadłużeniu wobec tego organu z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego Skarżący, począwszy od miesiąca listopada 2020 r., wpłacał pieniądze na konto Urzędu Miasta [...] o czym świadczą nadesłane przez Skarżącego dowody wpłaty.

Przechodząc natomiast do podniesionej w skardze kwestii, iż Skarżący regulował alimenty wskazać należy, iż zgodnie z art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika alimentacyjnego, który przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze mając na uwadze, iż z zestawienia wpłat dokonanych na rzecz Prezydenta Miasta [...], wyegzekwowanych przez komornika M. K. wynika, iż R. M. nie wywiązywał się w każdym z ostatnich 6 miesięcy tj. w miesiącach od grudnia 2020 r. do maja 2021 r. ze zobowiązań alimentacyjnych, albowiem dłużnik nie dokonał żadnych wpłat w miesiącu lutym, marcu 2021 r.

W tym miejscu wskazać należy, iż w niniejszej sprawie nie jest sporne, że na mocy wyroku sądowego Skarżący obowiązany jest do regulowania alimentów w kwocie [...]zł miesięcznie, co zaś oznacza, że aby mógł on skorzystać z przywileju przewidzianego w art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. musiałby miesięcznie regulować kwotę [...]zł.

Na marginesie Sąd wskazuje, iż zgodnie z wyrokiem sądowym alimenty powinny być płatne do 5 dnia każdego miesiąca, a nie miesiąca następnego.

Wobec powyższego wskazać należy, iż z załączonych do akt dowodów wpłat wynika, że w okresie 6 miesięcy poprzedzających wydanie przez organ I instancji tj. w okresie od listopada do maja decyzji Skarżący dokonał następujących wpłat

- [...] listopada 2020 r. – [...] zł

[...] grudnia 2020 – [...] zł

- [...] stycznia 2021 r. – [...] zł

- 2 kwietnia [...] zł.

- [...] maja 2021 r. [...] zł

Powyższe zostało potwierdzone przez pełnomocnika Skarżącego w piśmie z dnia [...] stycznia 2022 r..

Ponadto Sąd rozpoznając niniejszą sprawę miał na uwadze, iż zasadą, że każdy organ administracji publicznej – zarówno pierwszej instancji, jak i odwoławczy – jest obowiązany wydać decyzję opierając się na stanie faktycznym i prawnym istniejącym w dniu orzekania przez dany organ. Wskazany obowiązek, w odniesieniu do organu odwoławczego stanowi refleks generalnej reguły – mającej swe źródło w ogólnej zasadzie dwuinstancyjności postępowania administracyjnego (art. 15 K.p.a.) – zgodnie z którą organ odwoławczy rozpoznaje sprawę ponownie merytorycznie w jej całokształcie, a nie tylko ogranicza się do kontroli prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji. Wniesienie odwołania od decyzji wywołuje bowiem skutek prawny w postaci uruchomienia postępowania odwoławczego, przenosząc na organ odwoławczy kompetencje do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy wcześniej rozstrzygniętej decyzją nieostateczną organu pierwszej instancji (por. B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Warszawa 2019, art. 138 Nb 1 i 5, i powołane tam orzecznictwo). To z kolei implikuje m.in. konieczność uwzględniania przez organ odwoławczy wszelkich zmian w stanie faktycznym i prawnym sprawy, jakie zaszły po wydaniu decyzji w pierwszej instancji (por. m.in. wyroki NSA: z 21.06.2012 r., I OSK 767/11; z 01.02.2012 r., II OSK 2176/10; z 07.07.1998 r., IV SA 451/88 – CBOSA; por. też: A. Wróbel [w:] M. Jaśkowska i in., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX/el. 2019, uw.I.7 do art. 138; B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Warszawa 2019, art. 138 Nb 1).

Z tych względów w kontrolowanej sprawie SKO było zobligowane zbadać, w trybie art. 136 § 1 k.p.a., wywiązywanie się przez Skarżącego ze zobowiązań alimentacyjnych w okresie sześciu miesięcy przypadających bezpośrednio przed wydaniem decyzji przez ten organ (por. wyrok WSA z [...].02.2015 r., IV SA/Po [...], CBOSA) – tj. w okresie od stycznia do czerwca 2021 r.

W okresie tym Skarżący dokonał następujących wpłat:

- [...] stycznia 2021 r. – [...] zł

- [...] kwietnia 2021 r. - [...] zł.

- [...] maja 2021 r. - [...] zł

- [...] czerwca 2021 r. – [...] zł.

Z powyższego wynika, iż faktycznie Skarżący w miesiącach luty i marzec nie uregulował żadnej płatności.

Odnosząc się do powyższej kwestii wskazać należy, iż skład orzekający w niniejszej sprawie podziela stanowisko reprezentowane w orzecznictwie, że brzmienie art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. nie stoi zaś na przeszkodzie dokonywaniu przez dłużnika wpłat z góry za dwa lub więcej miesięcy, w okresie 6 miesięcy, o których mowa w tym przepisie. Albowiem z właściwości i celu zobowiązania alimentacyjnego – obejmującego wszak obowiązek dostarczania środków utrzymania (zob. art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) – wynika, że termin spełnienia przez dłużnika pieniężnego świadczenia alimentacyjnego jest terminem zastrzeżonym w istocie na korzyść dłużnika. Oznacza to, że dłużnik może spełnić swoje świadczenie wcześniej i nie stanowi to wówczas nienależytego wykonania zobowiązania (por. wyrok SA w Warszawie z 11.07.2012 r., I ACa 1230/11, LEX nr 1216421). Zarazem świadczenie tak spełnione nie kwalifikuje się jako nienależne, co wyłącza możliwość żądania jego zwrotu przez dłużnika (zob. art. 411 pkt 4 Kodeksu cywilnego).

Wszystko to prowadzi do wniosku, że spełnienie świadczenia alimentacyjnego (pieniężnego) przed terminem jego wymagalności musi być traktowane na równi ze spełnieniem świadczenia w terminie. To zaś oznacza, że dłużnik alimentacyjny uiszczający świadczenia alimentacyjne z góry za jeden, dwa lub więcej miesięcy, powinien być uznawany za dłużnika wywiązującego się ze zobowiązań alimentacyjnych, w rozumieniu art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., w każdym z tych miesięcy. Zatem także w takim przypadku możliwe jest skorzystanie przez dłużnika alimentacyjnego z dobrodziejstwa art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a.

Jednakże w niniejszej sprawie nawet uwzględniając powyższe, nie zachodzą przesłanki określone w omawianym przepisie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w tytule przelewu z dnia [...] listopada 2020 r. Skarżący wskazał, że są to alimenty za miesiąc październik i listopad 2020 r., w przelewie z dnia [...] kwietnia 2021 r. nie wskazał za jaki okres są to alimenty, a [...] maja 2021 wskazał, iż są to alimenty za kwiecień i maj. Tym samym przelew z kwietnia 2021 r. należałoby ewentualnie potraktować jako płatność za alimenty za miesiąc luty i marzec 2021 r. Jednakże powyższe nie zmienia faktu, iż Skarżący uregulował je po terminie wymagalności, a więc nie mógł korzystać z dobrodziejstwa art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a..

Ponadto nawet gdyby uznać, iż alimenty uiszczone w listopadzie 2020 r. dotyczyły miesiąca listopada i grudnia 2020 r. , wpłata w grudniu 2020 r. dotyczyła stycznia 2021 r., a wpłata styczniowa miesiąca lutego 2021 r., to i tak w niniejszej sprawie pozostaje brak płatności w miesiącu marcu 2021 r.

Wobec powyższego za słuszne uznać należy stanowisko organu, że nie ziściła się przesłanka zastosowania art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., gdyż wpłaty dokonywane przez Skarżącego w badanym okresie nie były uiszczane co miesiąc.

Odnosząc się natomiast do zarzutu Skarżącego, iż regulował on również alimenty bezpośrednio do rąk osoby uprawnionej wskazać należy, że przedłożone w toku postępowania administracyjnego dowody przekazów pocztowych dotyczą okresu poprzedzającego 6 miesięcy przed wydaniem decyzji. Jak wynika z akt sprawy (k. 7 akt administracyjnych) ostatni przekaz pieniężny na kwotę [...]zł miał miejsce [...] września 2020 r. i zgodnie z tytułem dotyczył alimentów za czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień 2020 r.

Z powyższych względów zarzuty skargi odnoszące się naruszenia przepisów postępowania nie zasługiwały na uwzględnienie. Zgromadzony przez organ materiał dowodowy był wystarczający do wydania decyzji.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 151 P.p.s.a., skargę oddalił.