Wyrok z dnia 2021-01-25 sygn. I OSK 1824/20

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędziowie: Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska Sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 lutego 2020 r. sygn. akt IV SA/Po 900/19 w sprawie ze skargi M.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] lipca 2019 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 26 lutego 2020 r. sygn. akt IV SA/Po 900/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę M.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] lipca 2019 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego.

Do wydania wyroku doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z dnia [...] lipca 2019 r. nr [...], po rozpoznaniu odwołania M.S. od decyzji Wójta Gminy [...] z dnia [...] marca 2019 r. znak: [...], oraz z dnia [...] marca 2019 r. znak: [...] w przedmiocie uznania świadczenia za nienależnie pobrane i zobowiązania do jego zwrotu oraz o umorzeniu nienależnie pobranego świadczenia, umorzyło postępowanie odwoławcze. W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia wskazano, że zaskarżonymi decyzjami z dnia [...] marca 2019 r. oraz z dnia [...] marca 2019 r. Wójt Gminy [...] odpowiednio: uznał zaliczkę alimentacyjną pobraną przez E.S. za świadczenie nienależnie pobrane i zobowiązał ją do zwrotu kwoty pobranego świadczenia oraz umorzył E.S.nienależnie pobraną zaliczkę alimentacyjną. Od decyzji powyższych M.S. złożył odwołanie w przewidzianym do tego terminie. Zdaniem Kolegium M.S. nie miał interesu prawnego w powyższych sprawach. W powyższym zakresie Kolegium podzieliło stanowisko sądów administracyjnych, zgodnie z którym rozstrzygnięcie, czy dłużnikowi alimentacyjnemu przysługuje status strony w postępowaniu o przyznanie świadczeń osobie uprawnionej z funduszu alimentacyjnego i w sprawie ustalenia zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, musi uwzględniać specyfikę szeroko pojętego postępowania w sprawie przyznawania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osoby uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2019 r. poz. 670 ze zm.), dalej w uzasadnieniu przywoływanej jako "ustawa". Przepisy rozdziału 4 ustawy zatytułowanego "Zasady i tryb postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego" nie przewidują aktywnej roli dłużnika alimentacyjnego w toczącym się postępowaniu o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego, czy też w sprawie o zwrot tych świadczeń. Przepis art. 27 ust. 7 pkt 1 ustawy nakazuje organowi właściwemu wierzyciela jedynie przekazanie dłużnikowi alimentacyjnemu (a także organowi właściwemu dłużnika) informacji o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Takie sformułowanie ustawy jednoznacznie wskazuje, że dłużnik alimentacyjny nie jest stroną postępowania w przedmiocie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W konsekwencji, dłużnik alimentacyjny nie może skutecznie domagać się uznania za stronę w sprawie dotyczącej przyznania osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego lub w sprawie ustalenia i zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W przedmiotowej sprawie konieczne było umorzenie postępowania odwoławczego.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniósł M.S. podnosząc, że jest poszkodowany w sprawie.

W odpowiedzi na skargę Kolegium podtrzymało swoje stanowisko i wniosło o jej oddalenie.

Pismem procesowym z dnia [...] lutego 2020 r. skarżący reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika uzupełnił skargę podnosząc zarzuty naruszenia art. 28 K.p.a. oraz art. 27 ust. 1 ustawy przez wadliwe uznanie, że skarżący nie był stroną postępowania; art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a. przez wadliwe umorzenie postępowania; art. 7 i art. 77 § 1 K.p.a. przez rozstrzygnięcie sprawy w oparciu niepełny materiał dowodowy; art. 107 § 1 pkt 6 oraz art. 107 § 3 K.p.a. przez wadliwe sporządzenia uzasadnienia decyzji; art. 23 ust. 8 ustawy przez jego niezastosowanie. W uzasadnieniu pisma podniesiono, że skarżący posiada interes prawny w sprawie gdyż dotyczy ona jego interesów majątkowych. Za powyższym przemawia w szczególności fakt, że do dnia wniesienia skargi skarżący nie otrzymał zwrotu niezasadnie wyegzekwowanej należności, a za możliwością uznania go za stronę przemawia również orzecznictwo sądów administracyjnych. Dodatkowo skarżący wskazał, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 2 października 2013 r. sygn. akt IV SA/Po 659/13 uznał skarżącego za stronę w postępowaniu dotyczącym zaliczek alimentacyjnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalając powyższą skargę wskazał, że przedmiot postępowania stanowi decyzja organu II instancji umarzająca postępowanie odwoławcze zainicjowane odwołaniem skarżącego od decyzji Wójta Gminy [...] z dnia [...] marca 2019 r. oraz z dnia [...] marca 2019 r., mocą których organ uznał świadczenie z funduszu alimentacyjnego pobrane przez E.S. za świadczenie nienależnie pobrane i zobowiązał ją do zwrotu kwoty pobranego świadczenia oraz umorzył E.S. nienależnie pobrane świadczenie. Tym samym istota sprawy sprowadza się do ustalenia czy skarżący ma interes prawny w sprawie, a więc czy mógł skutecznie wnieść odwołanie od powołanych powyżej decyzji organu I instancji. W ocenie Sądu I instancji Kolegium nie naruszyło art. 28 K.p.a. przez uznanie, że skarżący nie jest stroną postępowania w sprawie uznania zaliczki alimentacyjnej pobranej przez E.S. za świadczenie nienależnie pobrane oraz umorzenia E.S. nienależnie pobranej zaliczki alimentacyjnej. Sąd zauważył, że zgodnie z art. 3 ust. 1 – 4 ustawy warunkiem wszczęcia i prowadzenia postępowania o przyznanie tej pomocy było przedstawienie wystawionego przez organ prowadzący postępowanie egzekucyjne zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji zawierającego informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania należnych alimentów. Zaświadczenie to dowodzi, że obowiązek określony wyrokiem sądu powszechnego nie jest realizowany i uzasadnia w dalszym toku postępowania zbadanie istnienia pozostałych przesłanek do przyznania świadczenia. Dalej Sąd I instancji wskazał, że kwestia braku legitymacji procesowej dłużnika alimentacyjnego w postępowaniu w sprawie przyznania zaliczki alimentacyjnej została jednoznacznie przesądzona w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (vide: wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 2027/16; wyroki NSA z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt I OSK 1725/16 i sygn. akt I OSK 1726/16, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ), a rozstrzygnięcia w przedmiocie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tego funduszu nie mają wpływu na sytuację prawną dłużnika alimentacyjnego, lecz mogą mieć co najwyżej wpływ na jego sytuację faktyczną. Ponieważ dłużnik alimentacyjny nie jest stroną postępowania administracyjnego w sprawie o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego, to a limine brak jest podstaw do uznania, że jest on również stroną postępowania w przedmiocie uznania zaliczki alimentacyjnej za świadczenie nienależnie pobrane oraz umorzenia nienależnie pobranej zaliczki alimentacyjnej. Z powyższych względów Sąd I instancji skargę oddalił na podstawie art. 151 P.p.s.a.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł M.S. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. w związku z art. 28 K.p.a. oraz art. 27 ust. 1 ustawy przez błędne przyjęcie, że skarżący nie jest stroną w postępowaniach objętych odwołaniem oraz oddaloną skargą w sytuacji gdy tyczyły się one jego interesu prawnego oraz w szczególności obowiązków w zakresie zwrotu zaliczki alimentacyjnej wynikających z art. 27 ust. 1 ustawy, co w konsekwencji miało istotny wpływ na wynik postępowania albowiem doprowadziło do błędnej oceny statusu skarżącego i niezasadnie skutkowało oddaleniem skargi, a tym samym utrzymaniem w obrocie prawnym wadliwych decyzji;

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. w związku z art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a. przez nieuwzględnienie, że w sprawie doszło do naruszenia powołanego przepisu K.p.a. a złożone odwołanie winno zostać merytorycznie rozpoznane w miejsce umorzenia postępowania, co miało istotny wpływ na wynik postępowania albowiem skutkowało oddaleniem skargi w sytuacji gdy winna ona zostać uwzględniona;

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. w związku z art. 7 i art. 77 § 1 K.p.a. i w związku z art. 135 P.p.s.a. przez nieuwzględnienie, że rozstrzygnięcie sprawy w postępowaniu przed organem nastąpiło w oparciu o niepełny materiał dowodowy w sprawie i niekompletne ustalenia, a nadto przy nienależytym zbadaniu stanu faktycznego sprawy, niepoddaniu sprawy analizie pod kątem argumentacji przedstawionej przez skarżącego w odwołaniu w kontekście interesu prawnego skarżącego, co miało istotny wpływ na wynik postępowania albowiem w konsekwencji doprowadziło do wadliwego przyjęcia, iż skarżący nie jest stroną postępowania i do oddalenia odwołania, a następnie skargi, co w konsekwencji skutkowało utrzymaniem w obrocie prawnym wadliwych decyzji;

naruszenie przepisów postępowania tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 107 § 1 pkt 6 oraz 107 § 3 K.p.a. przez nieuwzględnienie, iż organ sporządził uzasadnienie decyzji z naruszeniem wymogów powołanego przepisu, co miało istotny wpływ na wynik postępowania bowiem w konsekwencji doprowadziło dc niezasadnego oddalenia skargi,

naruszenie przepisu postępowania tj. art. 141 § 4 P.p.s.a. przez jego niezastosowanie i sporządzenie uzasadnienia orzeczenia w sposób niewyjaśniający podstaw wydanego orzeczenia oraz nie odniesienie się do wszystkich zarzutów skarżącego, co skutkuje niemożnością całościowego odniesienia się do orzeczenia i ustalenia podstaw orzekania Sądu I instancji;

naruszenie prawa materialnego tj. art. 23 ust. 8 ustawy przez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące uznaniem, że doszło do wypełnienia przesłanek tam ujętych celem umorzenia nienależnie pobranej zaliczki alimentacyjnej ewentualnie przez wydanie decyzji o umorzeniu w miejsce decyzji o rozłożeniu należności na raty.

W oparciu o powyższe zarzuty wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu oraz o przyznanie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej stronie skarżącej z urzędu

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej powyższe zarzuty szerzej umotywowano.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna okazała się niezasadna.

Postępowanie kasacyjne oparte jest na zasadzie związania Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej i podstawami zaskarżenia wskazanymi w tej skardze. Zakres sądowej kontroli instancyjnej jest zatem określony i ograniczony wskazanymi w skardze kasacyjnej przyczynami wadliwości prawnej zaskarżonego wyroku sądu I instancji. Jedynie w przypadku, gdyby zachodziły przesłanki, powodujące nieważność postępowania sądowoadministracyjnego, określone w art. 183 § 2 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny mógłby podjąć działania z urzędu, niezależnie od zarzutów wskazanych w skardze kasacyjnej. W niniejszej sprawie nie stwierdzono takich przesłanek.

Trafnie wskazuje Sąd I instancji, iż istota niniejszej sprawy sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy dłużnik alimentacyjny ma interes prawny w sprawach przyznania i zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z funduszu alimentacyjnego, a w konsekwencji, czy może skutecznie wnieść odwołanie od decyzji organu I instancji podjętych w powyższych sprawach. Powyższe zakreślenie istoty sporu mającego miejsce w badanej sprawie pozwala odnieść się w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa materialnego. Kluczowy w powyższym zakresie pozostaje zarzut naruszenia art. 28 K.p.a. Jakkolwiek autor kasacji zarzut naruszenia tego przepisu sformułował w ramach podstawy kasacyjnej z art. 174 pkt 2 P.p.s.a., to nie może budzić wątpliwości, iż art. 28 K.p.a. jest normą prawa materialnego definiującą stronę postępowania administracyjnego. Powyższa wada w klasyfikowaniu zarzutów kasacyjnych nie stoi na przeszkodzie w jego rozpoznaniu jako zarzutu naruszenia prawa materialnego (vide: uchwała pełnego składu NSA z dnia 26 października 2009r. sygn. akt I OPS 10/09 http://orzeczenia.nsa.gov.pl ). Tym bardziej, że postawiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 28 K.p.a. wyraźnie odwołuje się do wadliwej oceny cech interesu prawnego skarżącego.

Odnosząc się do powyższego zarzut wypada wskazać, iż wyznaczenie kręgu stron postępowania administracyjnego następuje co do zasady przez wykazanie interesu prawnego, o którym mowa w art. 28 K.p.a. Przepis ten wskazuje, iż stroną postępowania administracyjnego jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Mieć interes prawny to tyle, co ustalić powszechnie obowiązujący przepis prawa, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danego podmiotu – strony postępowania (vide: wyrok NSA z dnia 7 czerwca 2013 r. sygn. akt I OSK 2226/12, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ). Tym samym stwierdzenie istnienia interesu prawnego to nic innego jak ustalenie związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawą, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu. Od tak pojmowanego interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, a więc sytuację, w której podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającymi stanowić podstawę żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji (vide: wyrok NSA z dnia 27 września 1999 r. sygn. akt IV SA 1285/98, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ). Istnienie interesu prawnego nie może być rozpatrywane w oderwaniu od konkretnego postępowania administracyjnego, a zatem rozstrzygnięcie, czy dłużnikowi alimentacyjnemu przysługuje status strony w postępowaniu o przyznanie oraz zwrot nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, winno uwzględniać specyfikę szeroko pojętego postępowania w sprawie świadczeń alimentacyjnych, w oparciu o przepisy omawianej ustawy. Nie ulega wątpliwości, iż stroną takiego postępowania jest osoba uprawniona, bowiem to jej wniosek (jej przedstawiciela ustawowego albo opiekuna prawnego) inicjował postępowanie w sprawie ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego i to na niej spoczywał obowiązek wykazania uprawnienia do otrzymania powyższego świadczenia. Przepisy rozdziału 3 ustawy zatytułowanego "Warunki nabywania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego", a także rozdział 4 "Zasady i tryb postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego" nie przewidują aktywnej roli dłużnika alimentacyjnego w toczącym się postępowaniu o przyznanie świadczeń z ww. funduszu, a co najważniejsze w postępowaniu o przyznanie tych świadczeń organ administracji nie orzeka o prawach i obowiązkach dłużnika alimentacyjnego i nie nakłada na niego obowiązków. Istotne jest w szczególności to, że przepis art. 27 ust. 7 pkt 1 ustawy nakazuje organowi właściwemu wierzyciela jedynie przekazanie dłużnikowi alimentacyjnemu, a także organowi właściwemu dłużnika informacji o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Takie sformułowanie ustawy potwierdza, że dłużnik alimentacyjny nie jest stroną postępowania w przedmiocie przyznania osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a w konsekwencji także w sprawie ich zwrotu w razie nienależnego pobrania. Gdyby bowiem ustawodawca uważał dłużnika alimentacyjnego za stronę postępowania przepis art. 27 ust. 7 pkt 1 ustawy byłby zbędny. Wszak stronie postępowania są doręczane wszystkie rozstrzygnięcia zapadające w sprawie, w związku z czym nie ma potrzeby przekazywania jej odrębnej informacji o wydanym orzeczeniu (vide: wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 2027/16, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).

Ponadto należy zauważyć, iż rozstrzygnięcia w przedmiocie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego i w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tego funduszu nie mają wpływu na sytuację prawną dłużnika alimentacyjnego. Owszem rozstrzygnięcia te mogą mieć wpływ na sytuację faktyczną dłużnika, ale interes prawny dający legitymację w postępowaniu administracyjnym nie jest oparty na okolicznościach i interesach faktycznych. Źródłem obowiązków, o których mowa w art. 27 ustawy, w szczególności obowiązku zwrotu organowi należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, jest relewantna prawnie okoliczność uzyskania przez osobę zobowiązaną do alimentów statusu dłużnika alimentacyjnego w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy. Okoliczność ta nie powstaje na skutek rozstrzygnięć organów administracji i nie jest także weryfikowana w toku postępowania administracyjnego. Organ administracji nie orzeka zatem o prawach i obowiązkach dłużnika alimentacyjnego, w szczególności nie nakłada na niego obowiązków, obowiązki te są natomiast przewidziane przez ustawę i stanowią skutek bezskuteczności egzekucji (vide: wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 2027/16, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego podkreśla się także, że powyższe zapatrywanie nie pozbawienia dłużnika alimentacyjnego należnej ochrony prawnej wyrażającej się w możliwości kwestionowania podstawowej okoliczności umożliwiającej wszczęcie i kontynuowanie postępowania w sprawie przyznania zaliczki alimentacyjnej, tj. stanu bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Stan bezskuteczności egzekucji poświadczany jest przez organ uprawniony do egzekucji alimentów, a jego weryfikacja nie może być dokonana przed organami administracji, bowiem zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji nie jest przedmiotem kontroli organu administracyjnego prowadzącego postępowanie w sprawie świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Zaświadczenie komornika o bezskuteczności egzekucji, jako czynność organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne, podlega kontroli sądu powszechnego w trybie skargi na czynności komornika, o której mowa w art. 767 K.p.c. W ramach tego postępowania istnieje możliwość kwestionowania ustaleń organ egzekucyjnego stanowiących podstawę zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji zobowiązań alimentacyjnych. (vide: wyrok NSA z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt I OSK 1725/16; wyrok NSA z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt 1726/16; wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 2027/16, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).

Trafnie autor skargi kasacyjnej dostrzega, iż kwestia statusu dłużnika alimentacyjnego jako strony postępowania w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie była jednolicie postrzegana w orzecznictwie sądów administracyjnych, jednak w nowszym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego dominuje pogląd, iż dłużnik alimentacyjny nie jest stroną postępowania w sprawie zarówno przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jak i zwrotu, w razie ich nienależnego pobrania przez osobę uprawnioną (vide: wyrok NSA z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt I OSK 1725/16; wyrok NSA z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt 1726/16; wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 2027/16; wyrok NSA z dnia 21 lipca 2020 r. sygn. akt I OSK 3297/19, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ). Stanowisko to prezentuje także Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą skargę kasacyjną. Nie można zatem potwierdzić zarzutu naruszenia art. 28 K.p.a. w związku z art. 27 ust. 1 ustawy.

Z powyższych względów za niezasadne uznać należy zarzuty naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 1 pkt 6, art. 107 § 3 K.p.a. i art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a. Nie budzi wątpliwości, że podstawowym obowiązkiem organu odwoławczego jest zbadanie przymiotu strony podmiotu, który złożył odwołanie od decyzji organu I instancji. Stwierdzenie przez organ odwoławczy, że wnoszący odwołanie nie jest stroną postępowania w rozumieniu art. 28 K.p.a. wypełnia przesłankę bezprzedmiotowość postępowania odwoławczego i uprawnia organ odwoławczy do umorzenia postępowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a. Powyższe rozstrzygnięcie ma charakter formalny i uniemożliwia organowi odwoławczemu badanie merytorycznych kwestii odnoszących się do zasadności decyzji organu I instancji. Mając na uwadze to co zostało powyżej powiedziane o braku przepisu prawa, który mógłby stanowić podstawę interesu prawnego skarżącego w badanych postępowaniach, a także o trybie weryfikacji bezskuteczności egzekucji alimentacyjnej stanowiącej podstawę przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nie można w okolicznościach sprawy odnaleźć takich, które wskazywałyby na naruszenie przez organ odwoławczy art. 7, art. 77 § 1 K.p.a., a konsekwencji prowadziły do wadliwego uzasadnienia wydanej decyzji w zakresie wymagań określonych w art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 K.p.a.

Nie można także potwierdzić zasadności zarzutu naruszenia art. 135 i art. 141 § 4 P.p.s.a.

Przepis art. 135 P.p.s.a. przyznaje określone uprawnienie orzecznicze sądowi administracyjnemu. Nie stwarza jednak wnoszącemu skargę podstaw do żądania, aby sąd zakresem orzekania objął akty wydane we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, innych niż zaskarżony akt. Tak więc to do sądu należy ocena, czy w danej sprawie przepis ten należy zastosować gdyż jest to niezbędne do końcowego załatwienia sprawy. W orzecznictwie przyjmuje się, że art. 135 P.p.s.a. nie znajduje zastosowania w razie oddalenia skargi, a takie rozstrzygnięcie zaskarżono skargą kasacyjną, a nadto, że naruszenie tego przepisu nie może być przedmiotem skutecznego zarzutu skargi kasacyjnej (vide: wyrok NSA z dnia 17 maja 2018r. sygn. akt I FSK 205/18; wyrok NSA z 23 stycznia 2018r. sygn. akt I FSK 568/16; wyrok NSA z dnia 10 lipca 2018r. sygn. akt I OSK 2093/16, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).

Z kolei art. 141 § 4 P.p.s.a. wskazuje, że uzasadnienie wyroku powinno zawierać: zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. W ramach rozpatrywania zarzutu naruszenia owego przepisu Naczelny Sąd Administracyjny zobowiązany jest jedynie do kontroli zgodności uzasadnienia zaskarżonego wyroku z wymogami wynikającymi z tej normy prawnej. O naruszeniu tego przepisu można zatem mówić w przypadku gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera jednego z ww. elementów. Skarga kasacyjna nie odwołuje się jednak do powyższych braków. Ponadto w doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że wadliwość uzasadnienia wyroku, podniesiona w ramach podstawy kasacyjnej z art. 174 pkt 2 P.p.s.a., może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej jedynie wówczas gdy to uzasadnienie nie pozwala na kontrolę kasacyjną orzeczenia. Dzieje się tak wówczas, gdy nie ma możliwości jednoznacznej rekonstrukcji podstawy rozstrzygnięcia (vide: J.P.Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LexisNexis 2011, uwaga 7 do art. 141; wyrok NSA z dnia 28 listopada 2011r. sygn. akt I GSK 952/10; wyrok NSA z dnia 5 lipca 2017r. sygn. akt I OSK 2693/15, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ). Mając na uwadze, iż z treści uzasadnienia wyroku jednoznacznie wynika, iż Sądu I instancji pozytywnie ocenił legalności decyzji umarzającej postępowanie odwoławcze i z tego powodu oddalił skargę (art. 151 P.p.s.a.), nie sposób zgłaszać zastrzeżeń co do możliwości rekonstrukcji podstawy rozstrzygnięcia w oparciu o treść uzasadnienia. Jednocześnie należy zauważyć, że brak odniesienia się do wszystkich zarzutów podniesionych w skardze i skoncentrowanie się na kwestiach mających znaczenie w sprawie nie stanowi uchybienia mającego istotny wpływ na wynik sprawy (vide: wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2007 r. sygn. akt I OSK 634/06, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ).

Z tych względów skarga kasacyjna jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała oddaleniu zgodnie z art. 184 P.p.s.a.

Skargę kasacyjną rozpoznano na posiedzeniu niejawnym stosownie do art. 182 § 2 P.p.s.a., gdyż strona skarżąca zrzekła się rozprawy, a strona przeciwna nie zażądała jej przeprowadzenia.

Wniosek o przyznanie wynagrodzenia pełnomocnikowi skarżącego z tytułu pomocy prawnej udzielanej z urzędu podlega rozpoznaniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (art. 258 – 261 P.p.s.a.).