Wyrok z dnia 2024-11-28 sygn. C-398/23

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

WYROK TRYBUNAŁU (ósma izba)

z dnia 28 listopada 2024 r.

Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Przestępstwa i mające zastosowanie sankcje w dziedzinach nielegalnego handlu narkotykami i walki z przestępczością zorganizowaną – Decyzja ramowa 2004/757/WSiSW – Artykuły 4 i 5 – Decyzja ramowa 2008/841/WSiSW – Artykuły 3 i 4 – Przepisy prawa krajowego niewprowadzające w życie prawa Unii – Artykuł 51 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Prawo do informacji w postępowaniu karnym – Dyrektywa 2012/13/UE – Artykuły 1 i 6 – Prawo do informacji dotyczących oskarżenia – Skuteczna ochrona sądowa – Artykuł 47 akapit pierwszy i art. 52 ust. 1 Karty praw podstawowych – Postępowanie karne przeciwko kilku osobom – Ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy zawarta między jednym z oskarżonych a prokuraturą – Zgoda pozostałych oskarżonych

W sprawie C-398/23

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii, Bułgaria) postanowieniem z dnia 29 czerwca 2023 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 29 czerwca 2023 r., w postępowaniu karnym przeciwko:

PT,

przy udziale:

Sofiyska gradska prokuratura,

TRYBUNAŁ (ósma izba),

w składzie: N. Jääskinen, prezes dziewiątej izby, pełniący obowiązki prezesa ósmej izby, M. Gavalec i N. Piçarra (sprawozdawca), sędziowie,

rzecznik generalny: P. Pikamäe,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu Komisji Europejskiej – M. Wasmeier i I. Zaloguin, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 1 i art. 5 decyzji ramowej Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. ustanawiającej minimalne przepisy określające znamiona przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami (Dz.U. 2004, L 335, s. 8), art. 4 decyzji ramowej Rady 2008/841/WSiSW z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej (Dz.U. 2008, L 300, s. 42), art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (Dz.U. 2012, L 142, s. 1), a także art. 20, art. 47 akapit pierwszy, art. 48 ust. 2 i art. 52 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”).

2        Wniosek ten został złożony w kontekście postępowania karnego prowadzonego przeciwko PT i innym osobom, które są ścigane za kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą i/lub udział w działaniach zorganizowanej grupy przestępczej.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

 Karta

3        Zgodnie z art. 47 akapit pierwszy Karty:

„Każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule”.

4        Artykuł 52 ust. 1 Karty ma następujące brzmienie:

„Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię [Europejską] lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób”.

 Decyzja ramowa 2004/757

5        Artykuł 4 decyzji ramowej 2004/757, zatytułowany „Kary”, stanowi w ust. 1:

„Każde państwo członkowskie podejmuje środki niezbędne w celu zapewnienia, aby przestępstwa określone w art. 2 i 3 podlegały skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom karnym.

Każde państwo członkowskie podejmuje środki niezbędne do tego, aby przestępstwa określone w art. 2 podlegały karze pozbawienia wolności, której górna granica mieści się w przedziale od 1 roku do 3 lat”.

6        Artykuł 5 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Okoliczności szczególne”, stanowi:

„Niezależnie od treści art. 4, każde państwo członkowskie może podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia możliwości złagodzenia kar, o których mowa w art. 4, jeżeli sprawca:

a)      zaprzestaje działalności przestępczej związanej z nielegalnym handlem narkotykami i półproduktami; oraz

b)      udzieli organom administracyjnym lub sądowym informacji, których organy te nie byłyby w stanie uzyskać w inny sposób, a ułatwiających im:

i)      zapobieganie lub zmniejszenie rozmiaru skutków przestępstwa;

ii)      ujawnienie lub pociągnięcie do odpowiedzialności karnej pozostałych sprawców;

iii)      zgromadzenie dowodów; lub

iv)      zapobieżenie popełnieniu kolejnych przestępstw, o których mowa w art. 2 i 3”.

 Decyzja ramowa 2008/841

7        Artykuł 3 decyzji ramowej 2008/841, zatytułowany „Sankcje”, stanowi w ust. 1 lit. a):

„Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zapewnienia, że:

a)      przestępstwo, o którym mowa w art. 2 lit. a), którego maksymalne zagrożenie karą pozbawienia wolności wynosi przynajmniej między dwa a pięć lat [jest zagrożone karą pozbawienia wolności na okres od co najmniej dwóch do pięciu lat]; […]”.

8        Artykuł 4 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Okoliczności szczególne”, stanowi:

„Każde państwo członkowskie może przyjąć niezbędne środki w celu zapewnienia, że sankcje, o których mowa w art. 3, mogą być zmniejszane lub że sprawca przestępstwa może zostać zwolniony z sankcji, jeśli, na przykład:

a)      rezygnuje z działalności przestępczej; oraz

b)      dostarcza organom administracyjnym i sądowym informacji, których uzyskanie przez wymienione organy w inny sposób byłoby niemożliwe, a które są pomocne przy:

(i)      zapobieganiu, usuwaniu lub łagodzeniu skutków przestępstwa;

(ii)      identyfikacji lub postawieniu przed sądem innych sprawców przestępstwa;

(iii)      znalezieniu dowodów;

(iv)      pozbawianiu organizacji przestępczej nielegalnych dochodów lub zysków z jej działalności przestępczej; lub

(v)      zapobieganiu popełnieniu dalszych przestępstw, o których mowa w art. 2”.

 Dyrektywa 2012/13

9        Motywy 14 i 41 dyrektywy 2012/13 stanowią:

„(14)      Niniejsza dyrektywa […] [u]stanawia […] – z myślą o zwiększeniu wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi – wspólne normy minimalne, które mają być stosowane w odniesieniu do informowania osób podejrzanych i oskarżonych o popełnienie przestępstwa o prawach i o zarzutach. Niniejsza dyrektywa opiera się na prawach określonych w Karcie, a w szczególności jej art. 6, 47 i 48, oraz na art. 5 i 6 [europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r.,] zgodnie z wykładnią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. […]

[…]

(41)      Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie. W szczególności niniejsza dyrektywa ma na celu promowanie prawa do wolności, prawa do rzetelnego procesu sądowego oraz prawa do obrony. Należy ją zatem odpowiednio wdrożyć”.

10      Artykuł 1 tej dyrektywy, zatytułowany „Przedmiot”, ma następujące brzmienie:

„Niniejsza dyrektywa ustanawia przepisy dotyczące prawa osób podejrzanych lub oskarżonych do informacji dotyczących praw przysługujących im w postępowaniu karnym oraz oskarżenia przeciwko nim. […]”.

11      Artykuł 6 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do informacji dotyczących oskarżenia”, w ust. 1 i 3 stanowi:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby osobom podejrzanym lub oskarżonym udzielono informacji o czynie zabronionym, o którego popełnienie są one podejrzane lub oskarżone. Informacje te przekazuje się niezwłocznie i są one na tyle szczegółowe, na ile jest to konieczne do zagwarantowania rzetelności postępowania oraz skutecznego wykonywania prawa do obrony.

[…]

3.      Państwa członkowskie zapewniają, aby najpóźniej w chwili przekazania podstawy oskarżenia do oceny sądu przedstawiono szczegółowe informacje na temat oskarżenia, w tym rodzaju przestępstwa i jego kwalifikacji prawnej, jak również charakteru udziału osoby oskarżonej”.

 Prawo bułgarskie

12      Artykuł 381 Nakazatelno-protsesualen kodeks (kodeksu postępowania karnego, zwanego dalej „NPK”), zatytułowany „Ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy w ramach postępowania przygotowawczego”, w brzmieniu mającym zastosowanie w postępowaniu głównym, stanowi:

„(1)      Po zakończeniu postępowania przygotowawczego, na wniosek prokuratora lub obrońcy może dojść między nimi do zawarcia ugody w celu rozstrzygnięcia sprawy. […]

[…]

(5)      Ugodę sporządza się na piśmie i zawiera ona porozumienie dotyczące następujących kwestii:

1.      Czy popełniono czyn, czy został on popełniony przez oskarżonego i czy popełniono go w sposób zawiniony, czy czyn stanowi przestępstwo, a także jaka jest jego kwalifikacja prawna?

2.      Jaki powinien być charakter kary i jej wymiar?

[…]

(6)      Ugodę podpisują prokurator i obrońca. Osoba oskarżona podpisuje ugodę, jeżeli ją akceptuje, po oświadczeniu, że rezygnuje z rozpatrzenia swojej sprawy w trybie postępowania zwykłego.

(7)      W przypadku gdy postępowanie toczy się wobec szeregu osób lub dotyczy szeregu przestępstw, ugoda może zostać zawarta przez niektóre z tych osób lub w związku z niektórymi z tych przestępstw.

[…]”.

13      Artykuł 383 NPK, zatytułowany „Skutki ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy”, w ust. 1 stanowi:

„Ugoda zatwierdzona przez sąd wywołuje skutki prawomocnego wyroku”.

14      Zgodnie z art. 384 NPK, zatytułowanym „Ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu sądowym”:

„(1)      Na warunkach i zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym rozdziale sąd pierwszej instancji może zatwierdzić ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy wynegocjowaną po wszczęciu postępowania sądowego, lecz przed zakończeniem sądowej fazy postępowania dowodowego.

[…]

(3)      W takich przypadkach ugoda [dotycząca rozstrzygnięcia sprawy] zatwierdzana jest jedynie po wyrażeniu zgody przez wszystkie strony [postępowania]”.

15      Artykuł 384a NPK, zatytułowany „Postanowienie w przedmiocie ugody zawartej z niektórymi oskarżonymi lub w odniesieniu do jednego z przestępstw”, stanowi:

„(1)      Jeżeli po wszczęciu postępowania sądowego, lecz przed zakończeniem sądowej fazy postępowania dowodowego, dojdzie do zawarcia ugody z jedną z osób oskarżonych lub w związku z jednym z przestępstw, sąd zawiesza postępowanie.

(2)      Inny skład orzekający orzeka w przedmiocie zawartej ugody […].

(3)      Skład orzekający, o którym mowa w ust. 1, rozpatruje sprawę po wydaniu orzeczenia w przedmiocie ugody”.

 Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

16      W dniu 25 marca 2020 r. Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowana prokuratura, Bułgaria) wszczęła przed Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanym sądem karnym, Bułgaria) postępowanie karne przeciwko 41 osobom, w tym SD i PT, w związku z kierowaniem działalnością zorganizowanej grupy przestępczej lub uczestnictwem w działalności tej grupy, mającej na celu osiągnięcie korzyści majątkowych poprzez rozprowadzanie środków odurzających. PT jest ścigany za udział w tej grupie przestępczej i za posiadanie środków odurzających w celu ich rozprowadzania na podstawie odpowiednich przepisów Nakazatelen kodeks (kodeksu karnego).

17      W dniu 19 sierpnia 2020 r. sprawa została przekazana do Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowanej prokuratury) w celu usunięcia uchybień proceduralnych obarczających akt oskarżenia.

18      W dniu 26 sierpnia 2020 r. w postępowaniu przygotowawczym prokurator i obrońca SD zawarli ugodę, na mocy której na SD nałożona zostanie kara łagodniejsza od przewidzianej ustawą, ponieważ SD przyznał się do winy w zakresie stawianych mu zarzutów. Ta ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy została zatwierdzona w dniu 1 września 2020 r. przez skład orzekający inny niż ten, do którego sprawa została pierwotnie skierowana.

19      W dniu 28 sierpnia 2020 r. Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowana prokuratura) przedstawiła poprawioną wersję aktu oskarżenia i wszczęta została sądowa faza postępowania.

20      W dniu 17 listopada 2020 r. prokurator i obrońca PT zawarli ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy, na mocy której temu oskarżonemu, który przyznał się do winy w odniesieniu do stawianych mu zarzutów, zostanie wymierzona kara pozbawienia wolności w wymiarze trzech lat, z zawieszeniem wykonania na okres pięciu lat.

21      W dniu 21 stycznia 2021 r. skład orzekający, wyznaczony na podstawie art. 384a NPK w celu zatwierdzenia tej ugody, odmówił jej zatwierdzenia ze względu na to, że niektórzy oskarżeni nie wyrazili zgody, która była wymagana na podstawie art. 384 ust. 3 NPK.

22      W dniu 10 maja 2022 r. prokurator i obrońca PT zawarli nową ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy, o identycznej treści, i zwrócili się do składu orzekającego rozpatrującego sprawę o wydanie orzeczenia w przedmiocie tej ugody, bez zwrócenia się o zgodę do pozostałych oskarżonych.

23      W dniu 18 maja 2022 r. skład orzekający wyznaczony na podstawie art. 384a NPK odmówił zatwierdzenia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, o której mowa w poprzednim punkcie, ze względu na to, że owo zatwierdzenie wymagało zgody 39 pozostałych oskarżonych, zgodnie z art. 384 ust. 3 NPK.

24      W następstwie tej odmowy prokurator, PT i jego obrońca tego samego dnia potwierdzili, że chcieli zawrzeć ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy i że to sąd, przed którym przedstawiono wszystkie dowody, powinien zatwierdzić tę ugodę, bez zwracania się o zgodę do pozostałych oskarżonych.

25      Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2022 r., w celu dokonania oceny zgodności z prawem Unii nie tylko art. 384 ust. 3 NPK, lecz również art. 384a tego kodeksu, w zakresie, w jakim ten ostatni artykuł wymaga, aby ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy została zatwierdzona przez skład orzekający ad hoc, Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowany sąd karny) zwrócił się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, który to wniosek jest przedmiotem niniejszego wyroku, PT (Ugoda między prokuratorem a sprawcą przestępstwa) (C‑432/22).

26      Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii, Bułgaria), który jest następcą prawnym Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanego sądu karnego) i sądem odsyłającym w niniejszej sprawie, wyjaśnia na wstępie, że zamierza postawić pytanie o zgodność art. 384 ust. 3 NPK nie tylko z art. 4 ust. 1 i art. 5 decyzji ramowej 2004/757 oraz z art. 4 decyzji ramowej 2008/841, lecz również z art. 20 Karty, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Trybunał w wyroku z dnia 6 czerwca 2023 r., O.G. (Europejski nakaz aresztowania przeciwko obywatelowi państwa trzeciego) (C‑700/21, EU:C:2023:444), oraz z art. 6 ust. 3 dyrektywy 2012/13 w zakresie, w jakim ów art. 384 ust. 3 wymaga zgody pozostałych oskarżonych w sytuacji, gdy ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy zostaje zawarta w sądowej fazie postępowania karnego wszczętego przeciwko kilku osobom, lecz nie w toku postępowania przygotowawczego.

27      Ponadto sąd odsyłający uważa, że ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy jest „drogą prawną”, która pozwala nie tylko na zastosowanie skutecznej, proporcjonalnej i odstraszającej kary oraz na doprowadzenie do zaprzestania działalności przestępczej oskarżonego zawierającego taką ugodę, lecz również na dostarczenie sądowi rozpoznającemu sprawę dowodów dotyczących działalności przestępczej innych oskarżonych. W konsekwencji zdaniem tego sądu taka ugoda stosuje, w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty, przepisy decyzji ramowych 2004/757 i 2008/841 wymienione w poprzednim punkcie niniejszego wyroku, w związku z czym Karta ma do niej zastosowanie.

28      Co się tyczy w pierwszej kolejności wyroku z dnia 6 czerwca 2023 r., O.G. (Europejski nakaz aresztowania wobec obywatela państwa trzeciego) (C‑700/21, EU:C:2023:444), z jego pkt 43 wynika zdaniem sądu odsyłającego, że stanowisko oskarżonego w toku postępowania przygotowawczego jest analogiczne do stanowiska oskarżonego w sądowej fazie postępowania karnego, nawet jeśli oskarżenie zostało sformułowane w sposób bardziej szczegółowy w tej ostatniej fazie. Sąd ten uznał, że „niekorzystne traktowanie pozwanego” wynikające z wymogu zgody pozostałych oskarżonych na zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej przez tego oskarżonego we wspomnianej sądowej fazie postępowania „nie spełnia wymogu równości określonego w art. 20 Karty”, ponieważ taki wymóg nie ma zastosowania do ugód dotyczących rozstrzygnięcia sprawy zawartych w postępowaniu przygotowawczym.

29      W drugiej kolejności zdaniem sądu odsyłającego „jedynie Trybunał może ocenić, czy ugoda [dotycząca rozstrzygnięcia sprawy], uregulowana w prawie bułgarskim”, jest objęta prawem do obrony na podstawie art. 48 ust. 2 Karty, a jeśli tak, to czy art. 384 ust. 3 NPK ogranicza skuteczność takiego prawa i czy to ograniczenie „jest uzasadnione ważnym powodem”, zgodnie z art. 52 ust. 1 Karty. Sąd ten dodaje, po pierwsze, że ów art. 384 ust. 3 pozbawia oskarżonego takiego jak PT prawa do rozpatrzenia co do istoty ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, którą PT zawarł w celu uzyskania łagodniejszej kary, a po drugie, że ograniczenie prawa do zawarcia takiej ugody wynikające ze wspomnianego art. 384 ust. 3 „nie powinno być uzasadnione koniecznością ochrony interesów innych oskarżonych”, lecz powinno być dopuszczalne jedynie, „jeżeli jest ono konieczne dla ochrony interesów pokrzywdzonego”.

30      W trzeciej kolejności sąd odsyłający zastanawia się nad zgodnością art. 384 ust. 3 NPK z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 w zakresie, w jakim ten przepis prawa krajowego „ogranicza skuteczność (effet utile) tego artykułu dyrektywy [2012/13]”, uniemożliwiając oskarżonemu, który skorzystał z „prawa dostępu do pełnego tekstu oskarżenia na mocy art. 6 ust. 3 [wspomnianej] dyrektywy”, zawarcie ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy bez uzyskania zgody pozostałych oskarżonych. Sąd ten uważa, że ponieważ dostęp do szczegółowych informacji na temat oskarżenia jest możliwy dopiero w sądowej fazie postępowania karnego, art. 384 ust. 3 NPK czyni oskarżonego, który uzyskał takie informacje, „uzależnionym od zgody pozostałych oskarżonych i ich obrońców, aby [ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy] została rozpoznana co do istoty […] i, ewentualnie, zatwierdzona”. Sąd odsyłający wywodzi z tego, że w niniejszej sprawie przepis ten uniemożliwia PT „korzystanie ze skuteczności (effet utile) przekazania szczegółowych informacji na temat oskarżenia, które to prawo zostało mu wyraźnie przyznane w art. 6 ust. 3 dyrektywy [2012/13]”.

31      W tych okolicznościach Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy prawo krajowe – zgodnie z którym dla zatwierdzenia ugody dotyczącej umorzenia postępowania karnego przeciwko jednemu z oskarżonych niezbędna jest zgoda pozostałych oskarżonych i ich obrońców, jeśli sprawa znajduje się w sądowej fazie postępowania, a taka zgoda nie jest niezbędna, jeśli sprawa jest prowadzona w postępowaniu przygotowawczym – jest zgodne z art. 4 ust. 1 i art. 5 decyzji ramowej 2004/757 oraz art. 4 decyzji ramowej 2008/841 w związku z art. 20 Karty?

2)      Czy prawo krajowe – zgodnie z którym ogranicza się możliwość rozpatrzenia co do istoty przez sąd ugody zawartej przez jednego z oskarżonych (na mocy której nakłada się na niego łagodniejszą karę), przy czym to ograniczenie wyraża się w konieczności uzyskania zgody pozostałych oskarżonych – jest zgodne z art. 4 ust. 1 decyzji ramowej 2004/757 w związku z art. 48 ust. 2 i art. 52 ust. 1 Karty?

3)      Czy prawo krajowe, w którym nałożono takie samo ograniczenie jako skutek udzielenia oskarżonemu szczegółowych informacji dotyczących oskarżenia, jest zgodne z art. 6 ust. 3 w związku z ust. 1 dyrektywy 2012/13 w związku z art. 47 akapit pierwszy i art. 52 ust. 1 Karty?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

 W przedmiocie pytań pierwszego i drugiego

32      Poprzez pytania pierwsze i drugie, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 4 ust. 1 i art. 5 decyzji ramowej 2004/757 oraz art. 4 decyzji ramowej 2008/841 w związku z art. 20, art. 48 ust. 2 i art. 52 ust. 1 Karty należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko kilku oskarżonym uzależniono zatwierdzenie przez sąd ugody zawartej między jednym z oskarżonych a prokuraturą w sądowej fazie postępowania karnego od zgody pozostałych oskarżonych, którzy nie przyznali się do winy, podczas gdy taka zgoda nie jest wymagana dla zatwierdzenia identycznej ugody zawartej w postępowaniu przygotowawczym.

33      Artykuł 4 ust. 1 akapit pierwszy decyzji ramowej 2004/757 nakłada na państwa członkowskie obowiązek podjęcia środków niezbędnych do zapewnienia, by przestępstwa, o których mowa w art. 2 i 3 tej decyzji ramowej, podlegały skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym karom, podczas gdy art. 4 ust. 1 akapit drugi wspomnianej decyzji ramowej nakłada na państwa członkowskie szczególny obowiązek podjęcia środków niezbędnych do zapewnienia, by przestępstwa, o których mowa w tym art. 2 tej decyzji, podlegały karze pozbawienia wolności, której górna granica wynosi od roku do trzech lat. Artykuł 3 ust. 1 lit. a) decyzji ramowej 2008/841 zawiera przepisy analogiczne do przepisów zawartych w art. 4 ust. 1 akapit drugi decyzji ramowej 2004/757.

34      Artykuł 5 decyzji ramowej 2004/757 oraz art. 4 decyzji ramowej 2008/841 przewidują w istocie możliwość podjęcia przez państwa członkowskie, w szczególnych okolicznościach, środków niezbędnych do tego, aby kary, o których mowa, odpowiednio, w art. 4 pierwszej decyzji ramowej i w art. 3 drugiej decyzji ramowej, mogły zostać obniżone, a w tym ostatnim przypadku, aby sprawca mógł skorzystać ze zwolnienia z kary.

35      Na wstępie należy ustalić, czy – jak wskazał sąd odsyłający – przepisy bułgarskie regulujące ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy stosują prawo Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty, a także czy w związku z tym Trybunał jest właściwy do dokonania wykładni postanowień Karty, do których odnoszą się pytania pierwsze i drugie

36      Artykuł 51 ust. 1 Karty stanowi, że jej postanowienia mają zastosowanie do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. W art. 51 ust. 2 wyjaśniono, że postanowienia Karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w traktatach.

37      Postanowienia te potwierdzają utrwalone orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym gwarantowane w porządku prawnym Unii prawa podstawowe znajdują zastosowanie we wszystkich sytuacjach podlegających prawu Unii, jednak nie poza takimi sytuacjami. W konsekwencji w ramach odesłania prejudycjalnego na podstawie art. 267 TFUE Trybunał może dokonywać wykładni prawa Unii jedynie w granicach przyznanej mu właściwości (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 30, 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

38      Pojęcie „stosowania […] prawa Unii” w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty zakłada istnienie związku między aktem prawa Unii a rozpatrywanym środkiem krajowym, który wykracza poza bliskość danych dziedzin lub pośredni wpływ jednej dziedziny na drugą (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 marca 2014 r., Siragusa, C‑206/13, EU:C:2014:126, pkt 24; z dnia 29 lipca 2024 r., protectus, C‑185/23, EU:C:2024:657, pkt 42).

39      Trybunał stwierdził już brak możliwości zastosowania praw podstawowych Unii w kontekście uregulowań krajowych ze względu na okoliczność, że przepisy prawa Unii dotyczące danej dziedziny nie nakładały żadnego szczególnego zobowiązania na państwa członkowskie w odniesieniu do sytuacji, której dotyczyło postępowanie główne (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 marca 2014 r., Siragusa, C‑206/13, EU:C:2014:126, pkt 26; a także z dnia 10 lipca 2014 r., Julián Hernández i in., C‑198/13, EU:C:2014:2055, pkt 35).

40      To w świetle tych rozważań orzecznictwa należy zbadać przepisy aktów ustawodawczych Unii, w świetle których sąd odsyłający zamierza dokonać oceny przepisów prawa krajowego rozpatrywanych w postępowaniu głównym.

41      W pierwszej kolejności art. 4 ust. 1 decyzji ramowej 2004/757 i art. 3 decyzji ramowej 2008/841 znajdują się w aktach przyjętych na podstawie art. 31 ust. 1 UE, którego postanowienia powtórzono w art. 83 ust. 1 akapit pierwszy TFUE. Zawierają one minimalne przepisy dotyczące kar mających zastosowanie do przestępstw w dziedzinach przestępczości objętych ich odpowiednimi zakresami stosowania, a mianowicie nielegalnego handlu narkotykami i przestępczości zorganizowanej.

42      Jak podkreślił Trybunał w pkt 39 niniejszego wyroku, PT (Ugoda między prokuratorem a sprawcą przestępstwa) (C‑432/22), wykonanie tych przepisów wymaga, aby państwa członkowskie przyjęły środki ustawodawcze należące do materialnego prawa karnego. Natomiast w dziedzinie procesowego prawa karnego, do którego zasadniczo należą przepisy prawa bułgarskiego odnoszące się do ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie art. 384 ust. 3 NPK, żaden akt ustawodawczy Unii mający za przedmiot tego rodzaju ugodę nie został przyjęty na podstawie art. 31 UE lub art. 82 TFUE, w którym określono kompetencje Unii w dziedzinie procesowego prawa karnego.

43      Z powyższego wynika, że relacja między przepisami materialnego prawa karnego Unii, o których mowa w pkt 41 niniejszego wyroku, a przepisami bułgarskiego prawa karnego, które regulują ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy rozpatrywanej w postępowaniu głównym, nie wykracza poza bliskość lub pośredni wpływ tych pierwszych na te drugie. W tych okolicznościach nie można ustanowić między nimi powiązania w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 38 niniejszego wyroku.

44      W drugiej kolejności art. 5 decyzji ramowej 2004/757 i art. 4 decyzji ramowej 2008/841, obydwa zatytułowane „Okoliczności szczególne”, ograniczają się do stwierdzenia, że państwa członkowskie mogą podjąć środki niezbędne do tego, by kary, których dotyczą te decyzje ramowe, mogły zostać zmniejszone, jeżeli sprawca rezygnuje z działalności przestępczej w dziedzinach objętych wspomnianymi decyzjami ramowymi i dostarcza organom administracyjnym lub sądowym informacji, których w przeciwnym razie nie mogłyby one uzyskać, pomagając im w szczególności w zidentyfikowaniu lub postawieniu przed sądem innych sprawców przestępstwa lub w znalezieniu dowodów. Te przepisy prawa Unii nie precyzują ani szczegółowych zasad, ani przesłanek zawarcia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, ani też nie nakładają na państwa członkowskie obowiązku stanowienia prawa w tej dziedzinie, wbrew temu, czego wymaga orzecznictwo przywołane w pkt 39 niniejszego wyroku, aby można było ustalić związek między tymi przepisami prawa Unii a przepisami, które regulują ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy w prawie bułgarskim.

45      Z powyższego uzasadnienia wynika, że przepisy NPK dotyczące zawarcia i zatwierdzenia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności art. 384 ust. 3 NPK, nie stanowią „stosowania”, w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty, przepisów decyzji ramowych 2004/757 i 2008/841.

46      Wynika z tego, że Trybunał nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania pierwsze i drugie.

 W przedmiocie pytania trzeciego

47      Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy 2012/13 w związku z art. 47 akapit pierwszy i art. 52 ust. 1 Karty należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko kilku oskarżonym uzależniono zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej między prokuraturą a jednym z oskarżonych od zgody pozostałych oskarżonych jedynie w sytuacji, gdy taka ugoda została zawarta w sądowej fazie postępowania karnego.

48      Jak wynika z art. 1 dyrektywy 2012/13, dyrektywa ta, która została przyjęta na podstawie art. 82 ust. 2 TFUE, ustanawia wspólne minimalne normy w zakresie informowania osób podejrzanych lub oskarżonych o popełnienie przestępstwa o przysługujących im prawach i o oskarżeniu przeciwko nim. Dyrektywa ta, jak wskazano w jej motywach 14 i 41, opiera się na prawach określonych w szczególności w art. 47 i 48 Karty i ma na celu promowanie tych praw.

49      Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, aby osoby podejrzane lub oskarżone były niezwłocznie i wystarczająco szczegółowo informowane o czynie zabronionym, o którego popełnienie są podejrzane lub oskarżone. W art. 6 ust. 3 tej dyrektywy uściślono, że zapewnia się, by najpóźniej w chwili przekazania podstawy oskarżenia do oceny właściwego sądu krajowego przedstawiono szczegółowe informacje na temat oskarżenia, w tym rodzaju przestępstwa i jego kwalifikacji prawnej, jak również charakteru udziału osoby oskarżonej.

50      W każdym wypadku, niezależnie od chwili przekazania szczegółowych informacji na temat oskarżenia, zgodnie ze wspomnianym art. 6 ust. 3 oskarżonemu i jego obrońcy należy w szczególności, z poszanowaniem zasad kontradyktoryjności i równości broni, wyznaczyć termin wystarczający do zapoznania się z tymi informacjami i umożliwienia im skutecznego przygotowania obrony, przedstawienia ewentualnych uwag oraz, w razie potrzeby, złożenia wszelkich wniosków, w tym wniosków dowodowych, które mają oni prawo wnieść na podstawie prawa krajowego [zob. podobnie wyroki: z dnia 5 czerwca 2018 r., Kolev i in., C‑612/15, EU:C:2018:392, pkt 96; a także z dnia 21 października 2021 r., ZX (Usunięcie braków aktu oskarżenia), C‑282/20, EU:C:2021:874, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo].

51      Przekazanie osobie oskarżonej szczegółowych informacji na temat oskarżenia, w tym rodzaju i kwalifikacji prawnej przestępstwa, we właściwym czasie, w momencie, który umożliwi jej skuteczne przygotowanie obrony, jest niezbędne do tego, aby umożliwić tej osobie zrozumienie zarzucanych jej czynów, odpowiednie zorganizowanie obrony, a także, w stosownym wypadku, zakwestionowanie jej winy poprzez wykazanie braku jednego lub kilku elementów składających się na stwierdzone przestępstwo lub podjęcie decyzji o uznaniu jej winy w sposób dobrowolny i z pełną znajomością zarzucanych jej czynów, a także skutków prawnych związanych z tym wyborem [zob. analogicznie wyrok z dnia 9 listopada 2023 r., BK (Zmiana kwalifikacji czynu), C‑175/22, EU:C:2023:844, pkt 40].

52      Jednakże skuteczność prawa do informacji dotyczących oskarżenia w sposób wystarczająco szczegółowy i terminowy, zagwarantowanego w art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy 2012/13, nie jest kwestionowana, jeżeli zatwierdzenie przez właściwy sąd krajowy ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej między jednym z oskarżonych a prokuraturą jest uzależnione od zgody pozostałych oskarżonych, którzy nie przyznali się do winy.

53      Jeżeli bowiem, jak wskazał sąd odsyłający, wymóg uzyskania takiej zgody w sądowej fazie postępowania karnego jest zamierzoną przez ustawodawcę krajowego konsekwencją przekazania temu oskarżonemu szczegółowych informacji na temat skierowanego przeciwko niemu oskarżenia – zważywszy na wpływ, jaki te informacje, bardziej szczegółowe niż informacje przekazane w postępowaniu przygotowawczym, mogą mieć na wykonanie przez oskarżonych, którzy nie przyznali się do winy, ich prawa do rzetelnego procesu sądowego i prawa do obrony – nie wykazano jednak, że taki wymóg wyrażenia zgody narusza prawa zagwarantowane w art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy 2012/13 w związku z art. 47 akapit pierwszy i art. 52 ust. 1 Karty lub uniemożliwia wykonywanie tych praw przez wspomnianego oskarżonego.

54      W świetle powyższych rozważań na pytanie trzecie należy udzielić odpowiedzi, iż art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy 2012/13 w związku z art. 47 akapit pierwszy i art. 52 ust. 1 Karty należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko kilku oskarżonym uzależniono zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej między prokuraturą a jednym z oskarżonych od zgody pozostałych oskarżonych jedynie w sytuacji, gdy taka ugoda została zawarta w sądowej fazie postępowania karnego.

 W przedmiocie kosztów

55      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 6 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym w związku z art. 47 akapit pierwszy i art. 52 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

należy interpretować w ten sposób, że:

nie stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko kilku oskarżonym uzależniono zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej między prokuraturą a jednym z oskarżonych od zgody pozostałych oskarżonych jedynie w sytuacji, gdy taka ugoda została zawarta w sądowej fazie postępowania karnego.