Postanowienie z dnia 1999-05-10 sygn. II CKN 167/99

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 167/99

Postanowienie

z dnia 10 maja 1999 r.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Suchecki.

Sędziowie SN: H. Pietrzkowski (spr.), Walentynowicz.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 10 maja 1999 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Spółdzielni Pracy "M." w K. o ogłoszenie upadłości na skutek kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w K. z dnia 4 stycznia 1999 r., sygn. akt. (...), postanawia:

oddalić kasację.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki (Sąd Gospodarczy) w Kielcach, postanowieniem z dnia 4 stycznia 1999 r. oddalił zażalenie Spółdzielni Pracy "M." w K. na postanowienie Sądu Rejonowego (Sądu Gospodarczego) w Kielcach z dnia 19 października 1998 r., oddalającego wniosek tej Spółdzielni o ogłoszenie upadłości.

Rozstrzygnięcie powyższe oparte zostało na ustaleniach Sądu Rejonowego, które Sąd Wojewódzki przyjął za własne i doszedł do następujących wniosków:

Zgłaszająca wniosek o ogłoszenie upadłości Spółdzielnia Pracy "M." nie posiada żadnych środków finansowych ani w kasie ani na rachunkach bankowych. Cały majątek trwały jest zabezpieczony na rzecz wierzycieli (ZUS O/K. Urząd Miasta i Gminy w K.) hipoteką przymusową, nadto ustanowiony został zastaw na maszynach i urządzeniach na rzecz innych wierzycieli. Spółdzielnia zadłużona jest na kwotę 1.641.000 zł, zaś wartość majątku trwałego wynosi 531.000 zł, a majątku obrotowego - 585.000 zł. W ocenie obu Sądów przyjąć należało, iż majątek Spółdzielni oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego, na które składają się koszty ogłoszeń i obwieszczeń, sporządzenia i weryfikacji bilansu otwarcia, wynagrodzenia syndyka i wszelkie inne związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa upadłego.

W kasacji od powyższego postanowienia wnioskodawczyni, opierając ją na podstawie naruszenia art. 13 § 1 pr. up. przez "jego niewłaściwe zastosowanie lub błędną wykładnię", wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego i ogłoszenie upadłości ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu kasacji skarżąca powołała nadto przepis art. 130 § 1 pr. spół., według którego ogłoszenie upadłości następuje w razie niewypłacalności spółdzielni, twierdząc, iż w wypadku wnioskującej Spółdzielni taka sytuacja występuje, a także art. 328 § 2 k.p.c., uznając, iż został także naruszony bowiem "Sądy ... nie uzasadniły dlaczego oddalają wniosek o ogłoszenie upadłości".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja z braku usprawiedliwionych podstaw podlegała oddaleniu.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Zgłoszenie takiego zarzutu wymaga wykazania, że uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawiera wszystkich elementów w tym przepisie określonych, a ich nieprzytoczenie nie pozwala na wyrażenie oceny w przedmiocie prawidłowości wydanego orzeczenia w zakresie kwestionowanym przez skarżącego. Autor kasacji nie wykazał, aby uzasadnienie zaskarżonego postanowienia było dotknięte takimi wadami. Uzasadniając zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 391 k.p.c., zakwestionował zasadność przyjętej przez oba orzekające sądy oceny, według której "majątek Spółdzielni oczywiście nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego". Jest to zatem w istocie zarzut popełnienia przez sąd błędów subsumcyjnych, które mogą zaistnieć przy porównywaniu stanu faktycznego ustalonego przez sąd ze stanem faktycznym podanym w przepisie prawnym (jego hipotezie). Tego rodzaju błędy stanowią zazwyczaj podstawę zarzutu naruszenia prawa materialnego przez jego niewłaściwe zastosowanie, nie mogą natomiast być przyczyną uzasadniającą zarzut naruszenia przepisów postępowania, a zwłaszcza art. 328 § 2 k.p.c. Niezależnie od tego podnieść należy, iż struktura uzasadnienia zaskarżonego postanowienia odpowiada wymogom uzasadnienia orzeczenia sądu drugiej instancji rozstrzygającego istotę sprawy. Zawiera bowiem zarówno ustalenia faktyczne i wyjaśnienie podstawy prawnej przez odwołanie się do ustaleń i rozważań sądu pierwszej instancji. Taka konstrukcja uzasadnienia sądu drugiej instancji znajdowała akceptację nie tylko w judykaturze okresu międzywojennego, ale jest aprobowana także w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok SN z dnia 25 czerwca 1997 r., sygn. akt III CKN 80/97, OSNIC 1997, nr 12, poz. 206; wyrok SN z dnia 6 października 1998 r., sygn. akt II CKN 436/98, niepubl.), które Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela.

Zgodnie z poglądem wyrażonym w tym orzecznictwie, jeżeli sąd drugiej instancji podziela stanowisko sądu pierwszej instancji, to treść tej części uzasadnienia może ograniczyć się do stwierdzenia, iż przyjmuje jego ustalenia i wnioski jako swoje. Sąd Wojewódzki czyniąc to, wyjaśnił dlaczego ustalenia i wnioski Sądu Rejonowego zasługiwały na jego akceptację. Nadto rozbudował w swych rozważaniach argumentację Sądu Rejonowego, wskazując na rozmiar kosztów jakie musiałyby zostać poniesione w toku postępowania upadłościowego.

Nie zasługiwał na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 13 § 1 pr. up. Zgodnie z tym przepisem sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania. Sąd może również oddalić wniosek w razie stwierdzenia, że przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku dłużnika są obciążone zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką, a pozostały jego majątek oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania.

Skoro z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że Spółdzielnia nie posiada żadnych środków finansowych w kasie ani na rachunkach bankowych, cały majątek trwały o wartości 531.000 zł jest obciążony bądź hipoteką przymusową bądź zastawem, zadłużenie wynosi 1.641.000 zł - to za trafne uznać należało stwierdzenie Sądu Wojewódzkiego, że spełnione zostały przesłanki art. 13 § 1 pr. up., stanowiącego podstawę prawną rozstrzygnięcia przyjętego w zaskarżonym postanowieniu. Nie może bowiem budzić wątpliwości, że ustalony w sprawie stan faktyczny odpowiada stanowi faktycznemu podanemu w hipotezie tego przepisu.

Ocena taka nie pozostaje w kolizji z unormowaniem przyjętym w art. 130 § 1 pr. spół. Przepis ten wprowadza pojęcie "niewypłacalności spółdzielni", które rozumieć należy jako stan występowania nadwyżki pasywów nad aktywami (art. 130 § 2 pr. spół.). Stwierdzenie niewypłacalności spółdzielni nie musi jednak - wbrew rozumowaniu zaprezentowanemu w kasacji - prowadzić do ogłoszenia upadłości, stanowi jedynie podstawę wniosku do sądu o ogłoszenie upadłości spółdzielni (art. 130 § 4 pr. spół.). Sąd, badając wskazaną we wniosku podstawę upadłości spółdzielni - w postaci stwierdzonej przez jej zarząd i walne zgromadzenie niewypłacalności - stosuje przepisy prawa upadłościowego (art. 137 pr. spół.). Wniosek o upadłość oceniany jest zatem także w płaszczyźnie podstaw ogłoszenia upadłości określonych w prawie upadłościowym (art. 1 § 1), przy uwzględnieniu uregulowań zawartych w art. 13 § 1 tego prawa. Rozważania te prowadzą do wniosku, iż nie ma konkurencji pomiędzy przepisami prawa spółdzielczego i prawa upadłościowego przy rozpoznawaniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółdzielni.

Z tych wszystkich względów orzeczono, jak w sentencji (art. 393¹² k.p.c.).