Wyrok z dnia 1999-03-17 sygn. IV KKN 464/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KKN 464/98

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 1999 r.

Sąd Najwyższy w Warszawie - Izba Karna na rozprawie w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN - Lech Paprzycki

Sędziowie: SN - Halina Gordon - Krakowska SN - Tomasz Grzegorczyk (spraw.)

Protokolant - Elżbieta Brejniak

przy udziale prokuratora Prokuratur}' Krajowej - Aleksandra Herzoga

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 1999 r.

skazanych z art. 280 § 2 kk z 1969 r., przy czym K. dekretu z dnia 12.XII. 1981 r. o stanie wojennym z powodu kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść oskarżonych

także z art. 46 ust. 1

od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Bielsku Białej z dnia 22 października 1982 r., sygn. III K 110/82 wydanego w trybie doraźnym

- uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia od popełnienia przypisanych im czynów

- kosztami sądowymi w sprawie obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Wojewódzki w Bielsku Białej wyrokiem z dnia 22.X. 1982 r. skazał Ki B za to, że w dniu 1.X.1982 r. w (...) wykonali farbą na drodze publicznej, na ścianie wiaty przystanku autobusowego i na tablicy ogłoszeń haseł antypaństwowych, z tym że wobec K.przyjęto, iż był on członkiem prawnie zawieszonego NSZZ „Solidarność" i kontynuował w ten sposób działalność związkową. W związku z tym zachowanie zakwalifikowano z art. 280 § 2 k.k. z 1969 r. oraz art. 46 ust. 1 dekretu z dnia 12.XII. 1981 r. o stanie wojennym (Dz.U. Nr 29, poz. 154). a K jedynie z art. 280 § 2 k.k. z 1969 r. Sąd ustalił, że zachowanie oskarżonych sprowadzało się do wykonania napisów; „Solidarność’, „Precz z juntą”, „Dla czerwonych” oraz rysunku symbolizującego szubienicę. Oskarżeni zostali skazani na karę po 3 lata pozbawienia wolności i po 2 lata pozbawienia praw publicznych. Wyrok zapadł w trybie doraźnym i uprawomocnił się bez postępowania odwoławczego. Rada Państwa uchwałą z 19.IV. 1983 r.skorzystała następnie wobec skazanych z prawda łaski, poprzez warunkowe zwolnienie ich od odbycia reszty kary pozbawienia wolności, a postanowieniem z 21. VI. 1989 r. Sąd Wojewódzki w Bielsku Białej orzekł o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć skazania obu oskarżonych.

Kasację od powyższego wyroku wniósł w lipcu 1998 r. na korzyść oskarżonych Prokurator Generalny, zarzucając rażące naruszenie prawa materialnego przez przyjęcie błędnego poglądu jakoby w sprawie miał zastosowanie art. 46 ust. 1 dekretu o stanie wojennym, a wymalowanie haseł antypaństwowych i propagujących działalność NSZZ „Solidarność” stanowiło kontynuowanie działalności związkowej oraz rażące naruszenie przepisów postępowania, a to art.3 § 1, art. 357 i 372 pkt 1 k.p.k. z 1969 r., polegające na pominięciu i nierozważeniu okoliczności wynikających z całości wyjaśnień oskarżonych ze śledztwa i z rozprawy, dotyczących motywów popełnienia zarzucanego im czynu oraz sporządzeniu uzasadnienia wyroku w granicach nie wyjaśniających dostatecznie podstaw faktycznych rozstrzygnięcia, co doprowadziło zdaniem skarżącego do niesłusznego skazania oskarżonych za przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. z 1969 r., a K. J dekretu z 1981 r. o stanie wojennym. W związku z tym wnoszący kasację żądał zmiany wyroku przez uniewinnienie oskarżonych od popełnienia przypisanego im czynu.

Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Ani akt łaski, ani zatarcie skazania, ani wykonanie kary nie stoi na przeszkodzie wniesieniu kasacji na korzyść oskarżonego (art. 468 k.p.k. z 1969 r. art. 529 k.p.k.). Z mocy art. 3 ustawy z 29. VI. 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 89, poz. 443) Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny był władny w ciągu 3 lat od wejścia w życie tej noweli, tj. do 1.1.1999 r. wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe, także wydanego przed wejściem w życie tej ustawy tj. przed 1.1.1996 r. Stosownie zaś do art. 9 ustawy z 6. VI. 1997 r. Przepisy wprowadzające kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 556; zm. Dz. U. Nr 160, poz. 1083), czynności dokonane przed wejściem w życie nowego k.p.k. są skuteczne, jeżeli dokonano ich z zachowaniem przepisów dotychczasowych. Przedmiotowa kasacja podlega zatem rozpoznaniu.

Wysuwane w kasacji zarzuty są zasadne. Przepis art. 46 ust. 1 dekretu z 1981 r. o stanie wojennym przewidywał karalność m in. członka związku zawodowego, którego działalność zawieszono, a który „nie odstąpił od takiej działalności”. W doktrynie wskazywano, że nieodstąpienie to, polega „na przedsiębraniu jakichkolwiek czynności w imieniu jednostki, której to zawieszenie dotyczy, jak również na podejmowaniu innych, statutem określonych działań” (zob. np. M. Bojarski, W. Radecki. Pozakodeksowe prawo karne z komentarzem, Wrocław 1988, s. 64). Rację ma więc skarżący podnosząc, iż kontynuowanie zawieszonej, a więc nielegalnej już, działalności jako karalne mogło jedynie odnosić się do zachowań w obrębie struktur danego związku. Malowanie napisów w miejscach publicznych nie miało takiego charakteru i mogło być jedynie przejawem manifestowania swych poglądów, a takie zachowanie nie wypełniało znamion art. 46 ust. 1 dekretu o stanie wojennym. Nie można było zatem przypisać oskarżonemu K. J właśnie przepisu. 

Jeżeli zaś chodzi o przypisane obu oskarżonym przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. z 1969 r., czyli publiczne nawoływanie do popełnienia zbrodni, to czyn ten -podobnie jak jego obecny odpowiednik, czyli przestępstwo z art. 255 § 2 k.k. 1997 r. - może być popełniony jedynie w zamiarze bezpośrednim. Sprowadza się on bowiem do oddziaływania na psychikę innych, bliżej nieokreślonych, osób poprzez wzywanie ich lub zachęcanie w różny sposób do popełnienia zbrodni (zob. R. Góral. Kodeks kamy. Praktyczny komentarz. Wyd. ZPP Warszawa 1997, s. 337; J. Wojciechowski. Kodeks kamy. Komentarz, Warszawa 1997, s. 451). Sposobem takim może być również malowanie haseł i rysunków pod warunkiem wszak, że następuje w zamiarze nawoływania do popehiienia przestępstwa. Sąd Wojewódzki w zaskarżonym wyroku przyjął, że wymalowanie napisu „Dla czerwonych'’ oraz rysunku symbolizującego szubienicę stanowiło „wezwanie do wieszania komunistów'' i że taki właśnie był zamiar. W postępowaniu nie przeprowadzono jednak dowodów, z których można byłoby jednoznacznie wniosek taki wyciągnąć. Oskarżeni przyznali, że wypili tego dnia z innymi osobami 7 win oraz dwa razy po pół litra wódki i wyjaśnieniach wskazali, iż nie potrafią wyjaśnić dlaczego powstał zamiar wykonania napisów ani jaki cel mieli malując owe napisy (k.  139v). Z zeznań świadka wynika, iż był on przekonany, że oskarżeni przystępując do malowania „chcą zrobić komuś jakiś kawał*' (k. 143 v). Sąd pominął niestety' te fragmenty wyjaśnień i zeznań, przesadzając bezpodstawnie o zamiarze z samego sposobu dokonania czynu, i nie zajmując się bliżej tą tak ważką dla odpowiedzialności karnej oskarżonych kwestią. W istocie zatem zamiar bezpośredni, wymagany przy przestępstw ie z art. 280 § 2 d. k.k. (tak zresztą jak i w obecnym art. 255 § 2 k.k. z 1997 r.) nic został w sprawie niniejszej wykazany. Skazanie oskarżonych było więc oczywiście niesłuszne, stąd też Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 537 § 2 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok i uniewinnił obu