Postanowienie z dnia 2000-09-07 sygn. I CKN 931/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 931/00

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 7 września 2000 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN - Kazimierz Zawada

Sędziowie: SN - Gerard Bieniek

SN - Mirosława Wysocka (spraw.)

Protokolant: Beata Rogalska

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2000 r.

na rozprawie sprawy

z wniosku U. B.

o pozbawienie władzy rodzicielskiej W. D. nad małoletnią P. D.

na skutek kasacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Okręgowego w W.

z dnia 18 stycznia 2000 r., sygn. akt VI Ca […]

p o s t a n a w i a:

oddalić kasację i zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 100 (sto) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U Z A S A D N I E N I E

Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2000 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił apelację uczestnika postępowania W. D. od postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 16 lipca 1999 r., którym pozbawiono go władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką P. D. urodzoną w dniu […] lipca 1992 r.

Podzielając w pełni ocenę dowodów i ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, Sąd Okręgowy zaaprobował również prawną podstawę rozstrzygnięcia, opartą na ocenie , iż nadużywanie władzy rodzicielskiej powoda względem córki uzasadnia pozbawienie go tej władzy na podstawie art. 111 § 1 k.r. i op.

Z ustaleń Sądu wynika, że rodzice małoletniej, matka U. B. (wnioskodawczyni) i ojciec W. D. (uczestnik) nie pozostają w związku małżeńskim, ani w związku faktycznym. Uczestnik był kilkakrotnie karany, w tym za gwałty i kradzieże, ostatnio opuścił zakład karny w styczniu 1998 r. Od tego czasu uczestnik uporczywie, wielokrotnie nachodził mieszkanie, w którym mieszka małoletnia P. z matką, przychodząc najczęściej w godzinach nocnych, zawsze będąc w stanie nietrzeźwym, ubliżając matce dziecka i grożąc jej, wywołując drastyczne awantury; kilkakrotnie zbierano go stamtąd do izby wytrzeźwień. Agresja uczestnika nie była kierowana bezpośrednio przeciwko osobie dziecka. Agresywne zachowanie uczestnika wobec matki, stan w jakim przychodził do jej domu i wywoływane w obecności dziecka zajścia, oddziaływują negatywnie na stan psychiczny dziecka, wywołują u niego reakcje nerwicowo – lękowe, stwarzają poczucie destabilizacji i zagrożenia. Takie zachowanie uczestnika, stanowi – w ocenie Sądu – nadużywanie władzy rodzicielskiej w stosunku do dziecka w rozumieniu art. 111 § 1 k.r. i op. i uzasadnia pozbawienie go tej władzy.

Jako podstawę kasacji wniesionej od postanowienia Sądu Okręgowego uczestnik powołał naruszenie prawa materialnego - art. 111 § 1 k.r. i op. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. W ocenie skarżącego, nawet zachowanie agresywne i naganne, o ile jest skierowane przeciwko innej osobie (matce dziecka), a nie przeciwko samemu dziecku, nie może być uznane za nadużywanie władzy rodzicielskiej „względem dziecka”. Nadto, według skarżącego, o nadużywaniu władzy rodzicielskiej nie można mówić w sytuacji, gdy władza ta nie jest faktycznie wykonywana z powodu ograniczeń kontaktów z dzieckiem, narzuconych przez jego matkę. W konkluzji, w kasacji sformułowano wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Wobec niepowołania w kasacji podstawy naruszenia przepisów postępowania, przyjęty za podstawę zaskarżonego orzeczenia stan faktyczny pozostaje wiążącą i miarodajną kanwą (podstawą) dla oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego. W ustalonym stanie faktycznym sprawy nie można – wbrew odmiennemu poglądowi skarżącego – skutecznie zarzucić Sądowi, by błędnie rozumiał treść lub znaczenie normy zawartej w art. 111 § 1 k.r. i op., bądź by błędnie ją zastosował (dokonał wadliwej subsumcji).

Myli się skarżący, gdy twierdzi, że jego postępowanie nie może być traktowane jako skierowane przeciwko dziecku. Agresywne zachowanie, stan nietrzeźwości, grożenie matce, zakłócanie spokoju domowego, wszystkie te zachowania uczestnika są manifestowane w obecności dziecka, nie można więc twierdzić, by pozostawały poza sferą oddziaływania na nie, i to oddziaływania bezpośredniego. Z poczynionych ustaleń wynika, że uczestnik nie narzuca sobie jakichkolwiek ograniczeń w związku z obecnością dziecka, co oznacza, iż nie poczuwa się w żadnej mierze do troski o jego uczucia i świadomie naraża je na nieuniknione, negatywne przeżycia. Wszystko to stwarza stan poważnego zagrożenia dla prawidłowego rozwoju dziecka, i symptomy tego zagrożenia już się – jak ustalił Sąd – ujawniły. W stwierdzonym stanie rzeczy, bezpodstawnie w kasacji kwestionuje się ocenę Sądu, że rażąco naganne postępowanie uczestnika podlega takiej kwalifikacji również „względem”, w stosunku do dziecka oraz że, przy uwzględnieniu poważnych negatywnych dla dziecka konsekwencji postępowania ojca, wypełnia ono, według kryteriów obiektywnych, znamiona nadużywania władzy rodzicielskiej w rozumieniu art. 111 § 1 k.r. i op. Nadużywanie władzy rodzicielskiej zachodzi bowiem także wówczas, gdy postępowanie rodzica obiektywnie wywiera destrukcyjny wpływ na proces wychowania i rozwoju psychicznego dziecka, choćby nie było to związane z subiektywnym, negatywnym nastawieniem rodzica wobec dziecka.

Nie przekonuje argument skarżącego, że nie mógł nadużywać władzy rodzicielskiej, skoro faktycznie wykonywania tej władzy był pozbawiony. Z ustaleń faktycznych nie wynika, by uczestnik podejmował próby właściwego wykonywania swych powinności wobec dziecka, trudno bowiem za takowe uznać ustalone sposoby „nawiązywania kontaktu” z matką i z samym dzieckiem. Rację ma również Sąd, gdy wskazuje, że uczestnik nie podjął nigdy próby uregulowania kontaktów z dzieckiem oraz form współwykonywania praw rodzicielskich przy użyciu dostępnych środków prawnych. Rodzaj „aktywności” uczestnika, przybierającej opisane formy, świadczy o takim sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, który spotkał się z właściwą ocena prawną Sądu.

Z przytoczonych względów kasacja, jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw, podlegała oddaleniu, stosownie do art. 393¹² k.p.c.