Wyrok z dnia 2002-03-14 sygn. V KKN 366/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KKN 366/01

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2002 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Henryk Gradzik (przewodniczący)

SSN Ewa Gaberle

SSA del. do SN Krystyna Mielczarek (spraw.)

Protokolant Michał Wierzbowski

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Bogumiły Drozdowskiej

w sprawie W. G.

skazanego z art. 270 § 1 kk w związku z art. 12 kk 

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 14 marca 2002 r., kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść (PR […]) od wyroku Sądu Rejonowego w Kole z dnia 11 maja 2001 r., sygn. akt II K 218/01

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu, Ośrodek Zamiejscowy w Koninie.

U Z A S A D N I E N I E

Sąd Rejonowy w Kole wyrokiem z dnia 11 maja 2001 r., sygn. II K 218/01 uznał oskarżonego W. G. za winnego tego, że:

w dniu 16 czerwca 2000 r. w K., Ł., P., .1, T. i U., działając czynem ciągłym, w celu użycia za autentyczne siedmiokrotnie podrobił czeki wydane przez Bank, I Oddział w P.1 w ten sposób, że wypisał na nich wypłaty kwot na łączną sumę 2.100 złotych dla D. S. i podrobił podpis właściciela czeków S. S.

to jest czynu wyczerpującego znamiona art. 12 kk w związku z art. 270 § 1 kk i za to na podstawie art. 270 § 1 kk wymierzył oskarżonemu karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie – na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk – warunkowo zawiesił na okres 3 lat i oddał oskarżonego w czasie próby pod dozór kuratora. Ponadto w oparciu o przepis art. 71 § 1 kk sąd orzekł wobec W. G. karę 100 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 złotych.

Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się w I instancji.

Kasację od tego wyroku wywiódł Prokurator Generalny. Nadzwyczajny środek zaskarżenia został oparty na zarzucie rażącego naruszenia przepisów prawa materialnego, mającego istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a polegającego na skazaniu W. G. za występek określony w art. 270 § 1 kk, mimo iż ustalone w wyroku działanie oskarżonego w postaci sfałszowania siedmiu blankietów czeków rozrachunkowych stanowiących własność S. S. przez wystawienie ich na nazwisko D. S., wypisanie dyspozycji wypłaty po 300 zł na każdym blankiecie czeku oraz podrobienie podpisu wystawcy czeków wyczerpywało znamiona zbrodni określonej w art. 310 § 1 kk.

W konkluzji Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do rozpoznania w pierwszej instancji Sądowi Okręgowemu w Poznaniu – Ośrodek Zamiejscowy w Koninie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna, aczkolwiek nie ze wszystkimi podniesionymi w jej motywach argumentami można się zgodzić. Argumentacja ta stwarza potrzebę odwołania się do stanu faktycznego.

Przeprowadzone w sprawie dowody pozwalają na stwierdzenie, że oskarżony w nieustalony sposób wszedł w posiadanie siedmiu czeków wystawionych przez P., I Oddział w P.1 do rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego, którego właścicielem był S. S. Czeki te zostały mu skradzione przez nieustaloną osobę. Następnie oskarżony każdy z tych czeków wypełnił poprzez wypisanie nazwiska D. S. jako remitenta, wysokości kwoty oraz podrobienie podpisu właściciela rachunku. Tak wystawione czeki D. S. zrealizował następnie w siedmiu różnych urzędach pocztowych.

Ustalenia faktyczne co do zachowania oskarżonego zostały zawarte w opisie czynu, a sąd I instancji dokonał ich subsumpcji pod przepis art. 270 § 1 kk. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zostało sporządzone, wobec czego nie są znane powody, dla których sąd ten zaaprobował ocenę prawną zachowania oskarżonego, przyjętą w akcie oskarżenia. A ocena ta stoi w sprzeczności z podzielonym przez niniejszy skład stanowiskiem Sądu Najwyższego, zawartym w uchwale składu 7 sędziów z dnia 30 września 1998 r. sygn. I KZP 3/98 (OSNKW 1998, z. 9-10, poz. 41). Dokonana przez sąd I instancji ocena zachowania oskarżonego jako wyczerpującego znamiona art. 270 § 1 kk pomija dwa istotne dla tej oceny zagadnienia: zakresu przedmiotowego objętego ochroną art. 310 § 1 kk oraz charakteru czeku jako dokumentu.

Art. 227 kk z 1969 r. w pierwotnym brzmieniu obejmował swoją ochroną pieniądze polskie lub obce oraz dokument na okaziciela, uprawniający do:

- otrzymania sumy pieniężnej lub

- towarów zbywalnych za wartości dewizowe.

W judykaturze i doktrynie zgodnie prezentowano wówczas pogląd, że czeki na okaziciela należy traktować jako dokumenty uprawniające do otrzymania sumy pieniężnej w rozumieniu art. 227 kk, a zatem korzystające z ochrony prawnej, przewidzianej w tym przepisie. Nie korzystały z niej natomiast czeki imienne, których podrobienie, przerobienie lub puszczenie w takiej formie w obieg stanowiło naruszenie art. 265 § 1 kk z 1969 r. (por. np. J. Bafia, Kodeks karny. Komentarz – Wyd. Prawnicze 1977, wyrok SN z 10 października 1979 r., II KR 10/79, OSNPG 1980, z. 11, poz. 127).

Przepis art. 227 kk z 1969 r. został zmieniony przez art. 13 pkt 5 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego oraz o zmianie niektórych przepisów prawa karnego (Dz. U. Nr 126, poz. 615). W przepisie tym ustawodawca zrezygnował z wąskiego zakresu penalizacji, ograniczonego tylko do przerobienia lub podrobienia dokumentów na okaziciela. Nowelizacja rozszerzyła zakres ochrony prawnej, którą objęty został nie tylko polski i obcy pieniądz, ale również inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej.

Wykładnia znamion znowelizowanego przepisu art. 227 § 1 kk z 1969 r. była przedmiotem powołanej uchwały, w której wskazano, że:

- środkiem płatniczym są niektóre tylko z czeków (czek gotówkowy i czek rozrachunkowy, niezależnie od sposobu oznaczenia osoby remitenta),

- nie jest środkiem płatniczym czek na własne zlecenie,

- czek na własne zlecenie jest dokumentem szczególnym, desygnatem przedmiotu czynności wykonawczej określonego jako „dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej”.

Treść art. 227 § 1 kk z 1969 r. po nowelizacji została w całości recypowana do aktualnie obowiązującej ustawy i odpowiada typowi czynu zabronionego z art. 310 § 1 kk. Dlatego cytowana uchwała Sądu Najwyższego nie straciła swojej aktualności. Co więcej – dokonana w uchwale wykładnia znamion art. 227 § 1 dkk została konsekwentnie podtrzymana w orzeczeniach, wydanych po dniu 31 sierpnia 1998 r. (wyrok z dnia 30 sierpnia 2000 r., I KZP 262/2000 niepubl., wyrok z dnia 11 października 2000 r., III KKN 600/99, OSP 2001 z. 9, wyrok z dnia 7 listopada 2001 r., III KKN 28/2000 niepubl., postanowienie z dnia 25 lutego 2002 r., I KZP 34/2001 niepubl.).

Z tych też względów wywiedzioną przez Prokuratora kasację należało uznać za zasadną. Nie można jednak podzielić zawartego w jej motywach poglądu, jakoby czek na własne zlecenie był środkiem płatniczym i z tego względu podlega ochronie art. 310 § 1 kk. Kwestia ta została już omówiona, w związku z czym zbędne jest ponowne argumentowanie niesłuszności tego poglądu.

Błędna ocena prawna zachowania oskarżonego spowodowała naruszenie przepisu art. 25 § 1 kpk o właściwości rzeczowej, bowiem sąd rejonowy rozpoznał sprawę należącą do właściwości sądu okręgowego. Uchybienie to, stanowiące bezwzględną przyczynę odwoławczą wymienioną w art. 439 pkt 4 kpk mogło skutkować wyłącznie rozstrzygnięciem, wskazanym w tymże przepisie.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej.