Postanowienie z dnia 2013-11-13 sygn. IV CSK 306/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CSK 306/13

POSTANOWIENIE

Dnia 13 listopada 2013 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Strzelczyk

w sprawie z wniosku J. S.
‎przy uczestnictwie Gminy Miasta I.
‎o stwierdzenie nabycia spadku po F. B.,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 listopada 2013 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Okręgowego w B. ‎z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt II Ca […],

1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,

2) zasądza od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Do Sądu Najwyższego wpłynęła skarga kasacyjna wnioskodawcy J. S. od postanowienia Sądu Okręgowego w B. z dnia 17 stycznia 2013r. Zawarty w skardze wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania został oparty na przesłance istnienia potrzeby wykładni art. 952 § 1 k.c., budzącego zdaniem skarżącego poważne wątpliwości.

W odpowiedzi na skargę uczestnik postępowania Gmina Miasta I. wniosła o odrzucenie skargi kasacyjnej, ewentualnie odmowę jej przyjęcia do rozpoznania, bądź w ostateczności oddalenie tej skargi oraz o zasądzenie w  każdym przypadku kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna stanowi nadzwyczajny środek zaskarżenia cechujący się występowaniem ze szczególnym natężeniem interesu publicznoprawnego.

W postępowaniu nieprocesowym, zgodnie z treścią art. 519¹ § 1 k.p.c. skarga kasacyjna przysługuje od wydanego przez sąd drugiej instancji postanowienia co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania kończących postępowanie w  sprawie - w sprawach z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W pozostałym zakresie do skargi kasacyjnej złożonej w postępowaniu nieprocesowym odpowiednie zastosowanie na zasadzie określonej w art. 13 § 2 k.p.c. znajdują przepisy o skardze kasacyjnej zawarte w dziale Va kodeksu postępowania cywilnego.

Według art. 398⁹ § 1 pkt 1 - 4 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawa, jeżeli Sąd Najwyższy wyraził już swój pogląd we wcześniejszym orzecznictwie, a nie zachodzą okoliczności do uzasadniające zmianę tego poglądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2012 r., II PK 284/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2012 r., II PK 274/11, niepubl.).

Argumenty powołane przez skarżącego i jego zdaniem przemawiające za istnieniem potrzeby wykładni art. 952 § 1 k.c. ze względu na poważne wątpliwości należy uznać za niewystarczające.

W istocie rzeczy wskazywane przez skarżącego orzeczenia Sądu Najwyższego mające przemawiać za istnieniem wątpliwości interpretacyjnych co do zwrotu „obawa rychłej śmierci” użytego w art. 952 § 1 k.c. nie są ze sobą niespójne. Ewentualna niespójność orzecznictwa powodowałaby zresztą możliwość powołania się na przesłankę potrzeby wykładni przepisu prawa wywołującego rozbieżność w orzecznictwie sądów, na co skarżący nie powołał się w swoim wniosku.

Przytoczone przez skarżącego judykaty stanowią wyraz niekwestionowanej ostatnio linii orzeczniczej, w której Sąd Najwyższy preferuje na gruncie wykładni art. 952 § 1 k.c. teorię mieszaną tj. łączącą ze sobą czynniki subiektywne i obiektywne jakie należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu istnienia obawy rychłej śmierci testatora w chwili sporządzania testamentu ustnego.

Instytucja testamentu ustnego i przesłanek do jego sporządzenia, doczekała się szeregu wypowiedzi w doktrynie jak również w orzecznictwie, w związku z czym obecnie nie budzi już poważnych wątpliwości, na które powołuje się skarżący. Wypowiedzi judykatury dotyczą także okoliczności istotnej z punktu widzenia sprawy skarżącego, a więc oceny zamiaru samobójczego jako przesłanki testamentu ustnego w postaci obawy rychłej śmierci (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2006 r., IV CSK 74/06, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2003 r., III CK 7/02, publ. w OSNC 2005/1/7, Biul.SN 2004/4/9, M. Prawn. 2004/17/806).

Sąd Najwyższy nie dostrzegł z urzędu uchybień przemawiających za nieważnością postępowania.

Mając wszystko powyższe na uwadze, na podstawie art. 398⁹ § 1 pkt 2 k.p.c. a contrario w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 398²¹ k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 13 § 2 k.p.c. i art. 520 § 2 k.p.c. oraz § 12 ust. 4 pkt 2 i § 8 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., Nr 490) zasądzając od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kwotę 180 zł tytułem wynagrodzenia fachowego pełnomocnika w postępowaniu kasacyjnym.