Wyrok z dnia 2004-10-20 sygn. II KK 318/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KK 318/04

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

Dnia 20 października 2004 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący)

SSN Lidia Misiurkiewicz

SSA del. do SN Tomasz Duski (sprawozdawca)

Protokolant Anna Janczak

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej. Aleksandra Herzoga

w sprawie A. P. skazanego z art. 258 § 1 i 3 k.k. i innych, J. O. skazanego z art. 258 § 1 k.k. i innych, K. D. skazanego z art. 258 § 1 i innych, P. Ł. skazanego z art. 42 ust. 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r., o przeciwdziałaniu narkomanii i innych, X. K. skazanej z art. 42 ust. 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i innych, M. T. skazanego z art.. 41 ust. 1 Ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i innych, R. M. skazanego z art. 274 k.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 20 października 2004 r.,

kasacji wniesionych przez obrońców wyżej wymienionych skazanych

od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]

z dnia 4 grudnia 2003 r., sygn. akt II AKa […] zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w W.

w z dnia 9 sierpnia 2002 r., sygn. akt VIII K […]

I. Uchyla zaskarżony wyrok i utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Okręgowego w […] w odniesieniu do R. M. i uniewinnia tego oskarżonego od zarzucanego mu czynu, a kosztami procesu w sprawie w tej części przypadającymi obciąża Skarb Państwa;

II. Oddala pozostałe kasacje, w tym dotyczące K. D., J. O., A. P., M. T. jako oczywiście bezzasadne, a kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego w tej części przypadającymi obciąża skazanych;

III. Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. Ś. (Kancelaria Adwokacka w W.) – obrońcy z urzędu skazanego K. D. 600 (sześćset) zł wynagrodzenia za sporządzenie i wniesienie kasacji.

U Z A S A D N I E N I E

Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2002 r. sygn. akt VIII K […] orzekł między innymi, co następuje:

A. Uznał oskarżoną X. K. za winną tego, że:

a) w okresie od września 1998 r. do października 1998 r. w W., G. oraz na terenie A., wspólnie z innymi osobami, brała udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw polegających m.in. na przywozie wbrew przepisom ustawy znacznych ilości środków odurzających w postaci kokainy z A. do P., fałszowaniu i posługiwaniu się sfałszowanymi dokumentami, przekraczaniu wbrew przepisom granicy R. […], wywozie za granicę środków płatniczych pochodzących z przestępstw, obrocie znacznymi ilościami środków odurzających, to jest popełnienia przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. i za to na mocy powołanego przepisu skazał ją na karę roku pozbawienia wolności;

b) w listopadzie 1998 r. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami w zamiarze przywiezienia do P. znacznej ilości środków odurzających przywiozła wbrew przepisom ustawy znaczna ilość środków odurzających w postaci kokainy o wadze nie mniejszej niż 20 kg z C. do S., gdzie została kokaina przekazana innej osobie, to jest popełnienia przestępstwa z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i za to na mocy tego przepisu oraz art.. 33 § 2 k.k. wymierzył jej karę 3 lat pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając jedną stawkę dzienną na kwotę 20 złotych;

ponadto na podstawie art. 55 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii zasądził od X. K. nawiązkę w wysokości 3000 zł na rzecz Stowarzyszenia […].

Jako karę łączną wymierzył X. K. 3 lata pozbawienia wolności.

B. Uznał oskarżonego P. Ł. za winnego tego, że:

1) w okresie co najmniej od czerwca 1997 r. do października 1997 r. w W. oraz na terenie E. i A., wspólnie z innymi osobami, brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw polegających m.in. na przywozie wbrew przepisom ustawy znacznych ilości środków odurzających w postaci kokainy z A. do P., fałszowaniu i posługiwaniu się sfałszowanymi dokumentami, przekraczaniu wbrew przepisom granicy R. […], wywozie za granicę środków płatniczych pochodzących z przestępstw, obrocie znacznymi ilościami środków odurzających, to jest popełnienia przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. i za to na mocy powołanego przepisu przy zastosowaniu art. 60 § 3 i § 6 pkt 3 k.k. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając jedną stawkę dzienną na kwotę 20 złotych;

2) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz wbrew przepisom ustawy:

a) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, posługując się przerobionym paszportem serii […] na nazwisko J. R., przekraczał wbrew przepisom granicę R. […] jadąc w lipcu 1997 r. do K., a następnie w dniach 22 – 23 lipca 1997 r. posługując się tym paszportem przywiózł z K. do P. środki odurzające w postaci kokainy w ilości nie mniejszej niż 2 kg, to jest popełnienia przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 264 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75, poz. 468) w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,

b) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, posługując się przerobionym paszportem serii […] na nazwisko J. R., przekraczał wbrew przepisom granicę R. […] jadąc w sierpniu 1997 r. do K., a następnie w dniach 28 – 29 sierpnia 1997 r. posługując się tym paszportem przywiózł z K. do P. środki odurzające w postaci kokainy w ilości nie mniej niż 2 kg tj. popełnienia przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 264 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,

c) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, posługując się przerobionym paszportem serii […] na nazwisko D. C., przekraczał wbrew przepisom granicę R. […] jadąc w październiku 1997 r. do A., a następnie w październiku 1997 r. posługując się tym paszportem, w zamiarze przewiezienia do P. znacznej ilości środków odurzających przewiózł z S. w C. do B. w N. znaczną ilość środków odurzających w postaci kokainy w ilości nie mniejszej niż 2 kg i przekazał je w B. innej osobie, tj. popełnienia przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 264 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,

uznając, iż przestępstw przypisanych mu w punktach a, b, c dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 k.k., skazał go na mocy wyżej powołanych przepisów orzekając na mocy 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 3 k.k. przy zastosowaniu art. 60 § 3 i § 6 pkt 1 k.k. oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając jedną stawkę dzienną na kwotę 20 złotych;

3) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, posługując się paszportem serii […] na nazwisko T. Z., przekraczał wbrew przepisom granicę R. […] jadąc w czerwcu 1997 r, do K., a następnie w dniach 28 – 29 czerwca 1997 r. posługując się tym samym paszportem przywiózł wbrew przepisom ustawy z K. do P. znaczną ilość środków odurzających w postaci kokainy w ilości nie mniej niż 2 kg, to jest popełnienia przestępstwa z art. 275 k.k. w zw. z art. 264 § 1 k.k. w zw. z 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na mocy art. 42 ust.

3 powołanej ustawy w zw. z art. 11 § 3 k.k. przy zastosowaniu art. 60 § 3 i § 6 pkt 1 k.k. oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. wymierzył karę roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, ustalając jedną stawkę dzienną na kwotę 20 złotych;

4) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz wbrew przepisom ustawy:

a) w dniu 19 sierpnia 1997 r. posługując się przerobionym paszportem na nazwisko J. R., w zamiarze przewiezienia do P. znacznej ilości środków odurzających przewiózł z K. do C. znaczną ilość środków odurzających w postaci kokainy nie mniej niż 2 kg i przekazał je następnie w C. innej osobie, tj. popełnienia przestępstwa z art. 270 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k. ,

b) w dniu 11 października 1997 r. posługując się przerobionym paszportem na nazwisko D. C., w zamiarze przywiezienia do P. znacznej ilości środków odurzających przewiózł z K. do C. znaczną ilość środków odurzających w postaci kokainy nie mniej niż 2 kg i przekazał je następnie w C. innej osobie, tj. popełnienia przestępstwa z art. 279 k.k. w zw. art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 2 k.k.

uznając, iż przestępstw przypisanych mu w punktach a, b dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 k.k., skazał go na mocy wyżej powołanych przepisów orzekając na mocy art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 3 k.k. przy zastosowaniu art. 60 § 3 i § 6 pkt 1 k.k. oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, ustalając jedną stawkę dzienną na kwotę 20 złotych;

5) w lipcu 1997 r. w zamiarze, aby W. U. dokonał czynu zabronionego polegającego na przywiezieniu wbrew przepisom ustawy znacznej ilości środków odurzających, ułatwił jego popełnienie swoim zachowaniem polegającym na udzieleniu niezbędnych informacji oraz skontaktowaniu z osobami odpowiedzialnymi za wysyłanie kurierów, tj. przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii i na mocy ww. przepisów przy zastosowaniu art. 60 § 3 i § 6 pkt 1 k.k. oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. wymierzył karę roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, ustalając jedną stawkę dzienną na kwotę 20 zł;

ponadto na podstawie art. 55 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii zasądził od P. Ł. nawiązkę w wysokości 4000 zł na rzecz Stowarzyszenia […]. Jako karę łączną wymierzył P. Ł. 3 lata pozbawienia wolności oraz 200 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny na 20 zł.

C. Uznał oskarżonego R. M. za winnego tego, że w styczniu 1997 r. w S. sprzedał innej osobie swój paszport serii […] to jest przestępstwa z art. 274 k.k. i na mocy tego przepisu wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności, przy czym należy dodać, że oskarżonemu temu zarzucono popełnienie przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 264 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Od wyroku tego wnieśli apelacje obrońcy ww. oskarżonych.

Obrońca oskarżonej X. K. zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 1 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii przez uznanie, że działanie oskarżonej wypełniło znamiona przestępstwa określonego w tym przepisie (art. 438 pkt 1 k.p.k.) oraz zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku mających wpływ na jego treść a polegający na przyjęciu, że oskarżona brała udział w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw (art. 438 pkt 3 k.p.k.). Apelujący wniósł o zmianę wyroku przez uniewinnienie oskarżonej ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Obrońca oskarżonego P. Ł. zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, przez błędne przyjęcie, iż czynem swym wyczerpał dyspozycję ww. przepisu (w przypadku podróży na trasach Y. – S. i Y. – B.) oraz zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mających wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że oskarżony przewoził środki odurzające w ilościach łącznie ponad 8 kg, co miało niewątpliwy wpływ na wymiar kary. Jako podstawę prawną powołał przepisy art. 438 pkt. 1, 3 i 4 k.p.k. i wniósł o zmianę wyroku przez wymierzenie oskarżonemu kar jednostkowych a co za tym idzie również kary łącznej w niższym wymiarze, zwłaszcza w części dotyczącej grzywny i nawiązki, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Obrońca oskarżonego R. M. na podstawie art. 438 pkt 1 k.p.k. zarzucił obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 274 k.k. wynikającą z uznania, że przepis ten ma zastosowanie do czynu polegającego na sprzedaży w styczniu 1997 r. innej osobie swojego paszportu. Wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i uniewinnienie R. M.

Sąd Apelacyjny w […] wyrokiem z dnia 4 grudnia 2003 r. sygn. II AKa […] między innymi zmienił częściowo wyrok w zakresie dotyczącym P. Ł. w ten sposób, że w miejsce każdorazowego ustalenia, iż przywiózł on do P., C. i B. „znaczną ilość środków odurzających w postaci kokainy w ilości nie mniejszej niż 2 kg” ustalił, że każdorazowo przywiózł on „znaczną ilość środków odurzających w postaci kokainy w ilości nie mniejszej niż ½ kg”. W pozostałej części co do P. Ł., a w całości co do X. K. i co do R. M. Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji.

Obrońcy wyżej wymienionych skazanych wnieśli kasacje od wyroku Sądu Apelacyjnego.

Obrońca X. K. wniósł kasację w części objętej zarzutem przewozu z C. do S. znacznej ilości narkotyków tj. czynu z art. 42 ust. 1 i 3 ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 1 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ww. ustawy przez uznanie, że działanie X. K. wypełniło znamiona przestępstwa określonego w tym ostatnim przepisie. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku sądu I instancji i uniewinnienie skazanej X. K. od zarzuconego jej czynu.

Obrońca P. Ł. wniósł kasację w części objętej zarzutem przewozu z K. do C. oraz z C. do B. znacznej ilości narkotyków tj. czynu z art. 42 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 1 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ww. ustawy przez uznanie, że działanie P. Ł. wypełniło znamiona przestępstwa określonego w tym ostatnim przepisie. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku sądu I instancji i uniewinnienie skazanego P. Ł. od zarzuconego mu czynu.

Obrońca R. M. zarzucił w kasacji rażące naruszenie prawa materialnego, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie błędną wykładnię art. 274 k.k. polegające na uznaniu, że przepis ten można zastosować do czynu, który miał miejsce w styczniu 1997 r. Wniósł o uchylenie wyroków sądów obu instancji w części dotyczącej R. M., uznanie skazania za oczywiście niesłuszne i uniewinnienie tego skazanego.

Oprócz X. K., P. Ł. i R. M., co do których wyrok Sądu Okręgowego apelacje, wyrok Sądu Apelacyjnego i kasacje zostały powyżej szczegółowo omówione – wymienionym na wstępie wyrokiem Sądu Okręgowego w W. również między innymi zostali skazani: K. D., J. O., A. P., M. T. K. D. i J. O. zostali skazani za udział w zorganizowanej grupie przestępczej (art. 258 § 1 k.k.), a A. P. i M. T. zostali skazani za kierowanie taką grupą (art. 258 § 3 k.k.). Celem grupy było popełnianie przestępstw polegających między innymi na przywozie wbrew przepisom ustawy znacznych ilości środków odurzających w postaci kokainy z A. do P., fałszowanie i posługiwanie się sfałszowanymi dokumentami, przekraczanie wbrew przepisom granicy R. […], wywóz za granicę środków płatniczych pochodzących z przestępstw, obrót znacznymi ilościami środków odurzających.

Oskarżonym tym wymierzono za powyższe przestępstwa kary pozbawienia wolności: K. D.– roku, J. O.– 2 lat, A. P. – 6 lat, a M. T.– 4 lat

Ponadto wyżej wymienieni oskarżeni zostali skazani za przestępstwo z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii polegające na przewożeniu znacznej ilości środków odurzających celem osiągnięcia korzyści majątkowej – z tym, że oskarżony K. D. w formie usiłowania (art. 13 § 1 k.k.) wobec braku kokainy, która miała być przywieziona z A. do P., oskarżony J. O. w warunkach ciągu przestępstw (art. 91 § 1 k.k.), oskarżeni A. P. i M. T. w warunkach czynu ciągłego (art. 12 k.k.) i jako sprawcy kierowniczy (art. 18 § 1 k.k.), którzy wydawali polecenia poszczególnym kurierom informując ich o dacie podróży, przekazywali bilety i środki finansowe na podróż i zakup kokainy, odbierali przywiezioną kokainę i wypłacali wynagrodzenie.

Za powyższe przestępstwa wymierzono kary pozbawienia wolności i kary grzywny K. D. – 4 lata i 100 stawek po 20 zł, J. O.– 5 lat i 100 stawek 20 zł, A. P. – 8 lat i 350 stawek po 20 zł, M. T. – 6 lat i 300 stawek po 20 zł.

Ponadto J. O. został skazany na karę roku pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 12 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. polegające na używaniu jako autentyczny cudzego paszportu podrobionego przez wklejenie jego fotografii, a M. T. został skazany na karę roku pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii polegające na zakupie przyrządów przeznaczonych do niedozwolonego przerobu środków odurzających.

Jako kary łączne pozbawienia wolności orzeczono wobec K. D. 4 lata, J. O. 6 lat, A. P. 12 lat, M. T. 8 lat.

W apelacjach obrońców tych oskarżonych zarzucono:

I. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

1. przyjęciu, że oskarżeni działali w zorganizowanej grupie przestępczej (K. D., J. O.),

2. przyjęciu całości (A. P.), lub części (M. T.) odpowiedzialności za zarzucone i przypisane przestępstwa,

3. przyjęciu przewożenia środków odurzających z A. do E. z zamiarem ich dostarczenia do P. (J. O.),

4. dopuszczenia się przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. (J. O.),

II. obrazę przepisów prawa materialnego przez przypisanie przestępstw:

1. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. (K. D.),

2. z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 6 pkt 25 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. (M. T.),

III. obrazę przepisów prawa procesowego:

1. art. 4, 5 § 2, 7, 410, 413 § 2 pkt 1, 424 § 1 pkt 1 k.p.k. (K. D.),

2. art. 4, 5 § 1 i 2, 7, 92, 391 § 1, 2 i 3 k.p.k. (J. O.)

– w zakresie tego zarzutu obrońcy kwestionowali przede wszystkim oparcie się przez Sąd Okręgowy na zeznaniach świadka koronnego W. U., jego brata świadka J. U. a także na wyjaśnieniach oskarżonych M. i X. K.

Apelujący wnieśli o uniewinnienie ww. oskarżonych a jako alternatywne wnioski przedstawili przyjęcie odstąpienia od usiłowania przemytu środków odurzających (w przypadku K. D.), uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji (w przypadku J. O. i M. T.).

Sąd Apelacyjny w powołanym wyżej wyroku dokonał drobnych zmian w zakresie podstawy prawnej skazania za przestępstwo z art. 258 § 3 k.k. w przypadku A. P. i M. T. i przepadku kwoty pieniężnej zabezpieczonej u A. P., a więc w istocie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

W kasacjach obrońcy tych oskarzonych zarzucili rażące naruszenie przepisów prawa procesowego mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia a to:

a) art. 4, 5 § 2, 7 k.p.k. (obrońcy K. D., J. O., A. P.),

410, 424 § 1 pkt 1 k.p.k. (obrońca K. D.)

– a więc przede wszystkim rozstrzygnięcie nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść skazanych przy naruszeniu zasad obiektywizmu, bezstronności, domniemania niewinności, swobodnej oceny dowodów,

b) 433 § 2 k.p.k. (obrońca K. D.) – przez zaakceptowanie przez sąd II instancji „rażąco wadliwego ukształtowania faktycznej podstawy rozstrzygnięcia w orzeczeniu sądu I instancji”,

c) 457 § 3 k.p.k. (obrońcy K. D. i J. O.) – przez brak odniesienia się w uzasadnieniu wyroku sądu odwoławczego do zarzutów zawartych w apelacji w sposób wskazujący dlaczego zarzuty te i wnioski zostały uznane za niezasadne (względnie dlaczego sąd II instancji uznał rozbieżności w zeznaniach świadków W. i J. U. za drugorzędne).

Obrońca skazanego M. T. zaskarżając wyrok w części dotyczącej skazania za przestępstwo z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. zarzucił skazanie M. T. za działanie polegające na odparowywaniu kokainy z roztworu cieczy.

Autorzy kasacji wnieśli o:

1. uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi (obrońcy K. D., J. O., A. P.),

2. o uniewinnienie (alternatywnie z powyższym wnioskiem – obrońca J. O.),

3. o uniewinnienie od przestępstwa z art. 41 ust. 1 ustawy z 24 kwietnia 1997 r. i wymierzenie łagodniejszej kary łącznej (obrońca M. T.).

Na rozprawie przez Sądem Najwyższym prokurator wniósł o oddalenie kasacji obrońców X. K., P. Ł., K. D., J. O., A. P. i M. T. jako oczywiście bezzasadnych oraz wniósł o uwzględnienie kasacji obrońcy R. M.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Powyżej przedstawione w sposób skrótowy kasacje obrońców skazanych K. D., J. O., A. P. i M. T. zostały przez Sąd Najwyższy ocenione jako oczywiście bezzasadne. Sąd ten postanowił na zasadzie art. 535 § 2 k.p.k. nie sporządzać pisemnego uzasadnienia. Należy jedynie zaznaczyć, że kasacje te zawierające przede wszystkim w istocie powtórzenie zarzutów i argumentów zamieszczonych wcześniej w apelacjach stanowiły pod pozorem obrazy przepisów postępowania niedopuszczalną polemikę z ustaleniami sądów obu instancji w zakresie stanu faktycznego. Kwestionowana zaś ocena dowodów obciążających skazanych oparta była na ich wybiórczej a nie całościowej analizie.

Kasacje obrońców X. K. i P. Ł. należało oddalić a kasację obrońcy R. M. należało uwzględnić. Doprowadziło to do uchylenia wyroków sądów obu instancji w zakresie dotyczącym R. M. i uniewinnienie go od zarzuconego mu przestępstwa.

Co do kasacji obrońców X. K. i P. Ł.

W istocie jednobrzmiąca treść tych kasacji pozwala na wspólne ustosunkowanie się do nich. Okazały się one niezasadne. Poruszały jednak problem interpretacji art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w szczególności w kontekście treści uchwały Sądu Najwyższego z 30 lipca 2002 r. (OSNKW nr 9-10, poz. 67) co skutkowało niemożnością podzielenia przedstawionego na rozprawie przed Sądem Najwyższym stanowiska prokuratora o ich oczywistej bezzasadności.

Na wstępie należy zauważyć, że mimo iż w kasacjach został podniesiony zarzut obrazy prawa materialnego to w ich uzasadnieniach zostało zamieszczone takie stwierdzenie, że przypisany skazanej (skazanemu) zamiar przywiezienia narkotyków do P. „nie został w żaden sposób wykazany w toku postępowania dowodowego”, jednak argumentacje w tej materii mają charakter polemiki z ustaleniami sądów i opierają się na wybiórczej analizie materiału dowodowego.

Natomiast jeśli dodać, że zarzucono obrazę prawa materialnego, to należy przypomnieć, iż Sąd Apelacyjny odnosząc się do analogicznego zarzutu zawartego w apelacjach wniesionych przez obrońców X. K. i P. Ł., wyraźnie podkreślił, że przypisanie przestępstwa z art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. łączyło się z zamiarem przywiezienia narkotyków do P. i jednym z warunków zakwalifikowania poszczególnych czynów jako przestępstwa z art. 42 ust. 3 ww. ustawy w sytuacji, gdy narkotyki były przewożone przez terytoria i granice innych państw, było właśnie istnienie owego zamiaru. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że narkotyki były przed dostarczeniem do P., jako kraju docelowego, przekazywane w poszczególnych państwach A. i E. kolejnym osobom (kurierom) działającym w zorganizowanej grupie i takimi osobami byli też X. K. i P. Ł. W tych przypadkach, gdy ustalono, iż narkotyki nie miały trafić do P., sądy nie przyjmowały odpowiedzialności z art. 42 ust. 3 ww. ustawy.

Zawarta w uzasadnieniach kasacji argumentacja mająca podważyć stanowisko Sądu Apelacyjnego w tym przedmiocie nie jest trafna. Nie można bowiem również tracić z pola widzenia faktu, iż skazani działali w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw polegających m.in. na przywozie znacznej ilości kokainy z A. do P. i zostało im przypisane popełnienie przestępstw z art. 258 § 1 k.k. W powiązaniu z tymi przestępczymi działaniami trzeba też oceniać ich rolę w popełnieniu przestępstw z art. 42 ust. 3 ww. ustawy. Skazani dopuścili się tego przestępstwa uczestnicząc w pewnych etapach drogi przewożenia narkotyków, z zamiarem by zostały one przywiezione ostatecznie i bez przeszkód z zagranicy do P. Należy zauważyć, że w postanowieniu Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2003 r. (II K.K. 329/02, Orzecznictwo SN w sprawach karnych, Warszawa 2004 r., s. 488–490) wskazano, iż w razie przerwania przywozu poprzez ujęcie sprawcy przed przyjazdem do kraju winien on odpowiadać za usiłowanie do przestępstwa z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. zatem, że istotny jest właśnie zamiar sprawcy, w omawianym przypadku niezrealizowany przezeń do końca. Jeżeli natomiast współuczestnicy grupy przestępczej rozdzielają się rolami w ten sposób, że poszczególne osoby, działając z zamiarem przywozu środków odurzających do P., uczestniczą w tym przywozie na różnych etapach transportowania tych środków i dlatego tylko niektórzy bezpośrednio wwożą je do kraju, to należy przyjąć, że wszyscy oni, w tym i ci, którzy przekazują środki odurzające następnym współuczestnikom, do ich finalnego dostarczenia do P., wypełniają znamię przywozu tych środków z zagranicy.

Bezprzedmiotowe jest też zawarte w kasacjach krytyczne odnoszenie się do kwestionowania przez Sąd Apelacyjny argumentów zawartych w uchwale Sądu Najwyższego z 30 lipca 2002 r. (OSNKW nr 9-10, poz. 67). W uchwale tej wyjaśniono jedynie między innymi istotę znamienia „przywóz z zagranicy” wskazując, że miejscem takiego zachowania jest Polska jako miejsce owego przywozu. Pogląd ten został zresztą podzielony przez sądy, gdyż uniewinniono oskarżonych w tych przypadkach, w którym zarzucono im przewiezienie środków odurzających do innych krajów bez zamiaru przywozu ich do P. Niezależnie zatem od krytycznego stanowiska Sądu Apelacyjnego wobec powyższej uchwały Sądu Najwyższego, wyrażonego w zaskarżonym wyroku, nie znajduje ona wprost zastosowania w niniejszej sprawie jako innej pod względem faktycznym i prawnym. Zostało to zresztą wyraźnie zaakcentowane przez Sąd Apelacyjny i jego krytyczna analiza uchwały Sądu Najwyższego została zaprezentowana jedynie marginesowo.

Reasumując – Sąd Najwyższy nie miał podstaw do przyjęcia, by Sąd Apelacyjny, a wcześniej Sąd Okręgowy, nie tylko rażąco, ale i w jakikolwiek sposób naruszył przepisy prawa materialnego, to jest ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Skutkowało to oddaleniem kasacji obrońców X. K. i P. Ł. i obciążeniem tych skazanych dotyczącymi ich kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego.

Co do kasacji obrońcy R. M., to Sąd Najwyższy uznał za w pełni zasadne stanowisko zawarte w kasacji jak i przedstawione na rozprawie przez prokuratora.

Przyjęcie przez sądy obu instancji, iż R. M. wyczerpał znamiona przypisanego mu przestępstwa z art. 274 k.k. skutkujące jego skazaniem stanowiło rażące naruszenie prawa materialnego. R. M. zarzucono i przypisano popełnienie przestępstwa w styczniu 1997 r. Orzekając w zakresie czynu zarzuconego sąd I instancji zmienił opis i kwalifikację czynu przyjmując, że sprzedał on innej osobie swój paszport. W obowiązującym wówczas stanie prawnym ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 1984 r. Nr 32, poz. 174) zawierała przepis art. 32, który wymieniał „dokumenty stwierdzające tożsamość”, nie zaliczając do nich jednak paszportów, jak i przepis art. 53, który penalizował zbycie „dokumentu stwierdzającego tożsamość”. Z kolei obowiązująca już wówczas ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o paszportach (Dz. U z 1991 r. Nr 2, poz. 5) w art. 1 definiuje paszport m.in. jako „dokument poświadczający tożsamość” danej osoby, ale tylko w zakresie danych, jakie dokument ten zawiera i nie posiada przepisów karnych.

Niezależnie od tego, czy określenia „dokument stwierdzający tożsamość” (dowód osobisty) i „dokument poświadczający tożsamość” (paszport) oznaczają to samo, a więc potwierdzenie tożsamości (tak np. – ale na gruncie obecnego art. 274 k.k. z 1997 r. Robert Zawłocki w: „Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. II pod red. A. Wąska C.H. Beck Warszawa 2004 r., s. 608, Włodzimierz Wróbel w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117 – 277 k.k. pod red. A. Zolla Zakamycze, Kraków 1999 r., s. 1051) – istotne jest, że w dacie przypisanego R. M. czynu Kodeks karny nie przewidywał kompleksowego uregulowania, a przepisy ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz ustawy o paszportach miały charakter równorzędny i przyjmowanie, że przepisy pierwszej z tych ustaw mają zastosowanie również do ustawy o paszportach stanowiłoby co najmniej zbyt daleko idącą wykładnię rozszerzającą, jeżeli nie niedozwoloną analogię.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 1995 r. (III KRN 221/94) wyraził pogląd, iż paszport nie należy do dokumentów określonych w art. 32 ustawy z 10 kwietnia 1974 r., a ustawa ta w przedmiocie penalizowania zbycia dowodu osobistego nie może być rozszerzana na zbycie paszportu. Sąd Najwyższy w obecnym składzie akceptuje to stanowisko.

Stan prawny uległ tu bowiem zmianie dopiero, gdy nastąpiło skreślenie art. 32 i uchylenie art. 53 ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a przestępstwo zbycia dokumentu stwierdzającego tożsamość zostało przejęte przez przepis art. 274 k.k. Art. 32 został skreślony przez art. 1 pkt 12 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 1997 r. Nr 113, poz. 733), która to nowelizacja weszła w życie 1 stycznia 2001 r. Natomiast art. 53 został uchylony przez art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzające kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 554) obowiązującej od dnia 1 września 1998 r. Aktualny tekst ustawy z 10 kwietnia 1974 r. nie zawiera więc już ww. przepisów (Dz. U. z 2001 r. Nr 87, poz. 960). Dopiero więc w nowym stanie prawnym, gdy omawiane przestępstwo zostało przeniesione z ustawy szczególnej do kodeksu karnego, a więc aktu prawnego o charakterze z założenia kompleksowym, możliwe jest – przy założeniu, iż przyjmie się, że paszport jest dokumentem stwierdzającym tożsamość – przypisywanie odpowiedzialności karnej za zbycie paszportu na podstawie art. 274 k.k.

W konsekwencji powyższego Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska wyrażonego przez sądy obu instancji, iż R. M. dopuścił się przestępstwa zbycia paszportu na gruncie prawa obowiązującego w chwili czynu. Dlatego też przyjmując, że brak było podstaw do przypisywania mu przestępstwa z art. 274 k.k. (które przypisano w ramach zarzutu aktu oskarżenia dotyczącego innego opisu czynu i innej kwalifikacji prawnej), Sąd Najwyższy uchylił w tym zakresie wyroki sądów obu instancji i przyjmując za podstawę art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz art. 414 § 1 k.p.k. i 537 § 2 k.p.k. uniewinnił tego oskarżonego od zarzuconego mu czynu. Orzeczenie o kosztach w sprawie R. M. oparto na przepisie art. 632 pkt. 2 k.p.k.