Wyrok z dnia 2007-07-19 sygn. V KK 384/06

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KK 384/06

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2007 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Sobczak (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Wiesław Maciak

SSA del. do SN Jan Krośnicki

Protokolant Łukasz Majewski

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Marka Staszaka,

w sprawie E.K. skazanej z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 19 lipca 2007 r.,

kasacji, wniesionej w stosunku do skazanej E.K. przez obrońcę od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 22 maja 2006 r., sygn. akt IV Ka 113/06 utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 26 października 2005 r., sygn. akt II K 1014/02,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Świdnicy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

U Z A S A D N I E N I E

E.K. została oskarżona o to, że w okresie od 11 maja 2001 r. do października 2001 r. w W. w woj. […] w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wyzyskując błąd przedstawicieli Spółki Cywilnej „S.” odpowiedzialnych za realizację kontraktów gospodarczych firmy, co do rzeczywistej kondycji ekonomicznej prowadzonej przez siebie firmy M. doprowadziła H.S. i E.L. do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem wartości 789.984,38 zł w ten sposób, że pobierając towar w postaci artykułów winiarskich, piwa i opakowań nie miała zamiaru ani możliwości finansowych wywiązać się z obowiązku realizacji świadczeń pieniężnych z tytułu dokonanych zakupów, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 26 października 2005 r., sygn. akt II K 1014/02 Sąd Rejonowy w Wałbrzychu uznał oskarżoną E.K. za winną zarzucanych jej czynów i wymierzył na tej podstawie karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności .

Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonej, zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, na skutek nieuwzględnienia tych wszystkich okoliczności stosunku prawnego łączącego przedsiębiorstwo oskarżonej z przedsiębiorstwem pokrzywdzonych S.C. „S.”, które przemawiają na korzyść oskarżonej, całkowite pominięcie roli J. P. w ukształtowaniu tego stosunku, nieuwzględnienie istoty umowy handlowej wiążącej strony, niewyjaśnienie okoliczności w odniesieniu do zakresu korzyści zamierzonej i osiągniętej, pobieżne i jednostronne określenie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa oskarżonej, bez określenia planu gospodarczego tego przedsiębiorstwa, niewyjaśnienie okoliczności poszczególnych zdarzeń przy zmienionej kwalifikacji przez powiązanie zarzutu z art. 12 k.k., całkowite nieuwzględnienie dokonanych przez oskarżoną spłat wierzytelności w wykonaniu umowy i po wygaśnięciu umowy – dla zaspokojenia wierzytelności. Obrońca podniósł w apelacji także obrazę przepisów postępowania, wyrażonych w art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 6 k.p.k. w związku z art. 398 k.p.k. i art. 399 § 1 k.p.k., na skutek ich niezastosowania, bądź niewłaściwego stosowania na skutek nienależytego uwzględnienia dowodów przemawiających na korzyść oskarżonej i pominięcia wniosku o powołanie w postępowaniu sądowym biegłego z zakresu księgowości. Wniósł on o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej E.K. od popełnienia przestępstwa zarzuconego jej aktem oskarżenia Prokuratora Rejonowego w Wałbrzychu.

Wyrokiem z dnia 22 maja 2006 r. sygn. akt IV Ka 113/06 Sąd Okręgowy w Świdnicy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Od powyższego wyroku kasację wywiódł obrońca skazanej, zarzucając mu rażącą obrazę prawa materialnego, wyrażonego w przepisie art. 286 § 1 k.k., na skutek jego niewłaściwego zastosowania i błędnej wykładni, polegających na: odniesieniu normy art. 286 § 1 k.k. do działania skazanej w ramach lekkomyślności, sytuowanej w granicach, nie objętej hipotezą tego przepisu, nieumyślnej formy winy oraz stwierdzeniu, że w katalogu ustawowych znamion przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. nie mieści się działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wniósł on o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi II instancji do ponownego rozpoznania a także wniósł o wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja jest zasadna a wywiedzione w niej zarzuty zasługują na uwzględnienie.

Sąd Najwyższy, wielokrotnie stwerdził (por. np wyrok z dnia 3 kwietnia 2007 r. sygn. akt III KK 362/06 niepubl.) na gruncie art. 286 § 1 k.k., że sposób działania sprawcy oszustwa względem innej osoby może zatem polegać na: wprowadzeniu jej w błąd poprzez wywołanie u niej wyobrażenia o istniejącej (nie przyszłej) rzeczywistości, która jest w istocie inna niż przedstawia jej sprawca; wyzyskaniu błędu pokrzywdzonego, tj. jego subiektywnego wyobrażenia o rzeczywistości, która jest w istocie odmienna i o czym sprawca wie; wyzyskaniu niezdolności pokrzywdzonego do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Zauważyć należy, że wprowadzenie w błąd może mieć postać zarówno działania (np. sprawca przedstawia pokrzywdzonemu nieprawdziwe informacje dotyczące transakcji, za którą ma otrzymać od niego wynagrodzenie), jak i zaniechania (np. sprawca zataja przed pokrzywdzonym istotne informacje dotyczące obciążeń własnego majątku, czy wady prawnej przedmiotu transakcji). Opisane sposoby działania sprawcy muszą poprzedzać niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd też istotnym znamieniem oszustwa jest związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd, czy wyzyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem.

Oszustwo jest przestępstwem kierunkowym, gdyż warunkiem odpowiedzialności jest działanie czy zaniechanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Zamiar bezpośredni o szczególnym zabarwieniu związanym z celem działania sprawcy oznacza, że elementy przedmiotowe oszustwa musza mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca oszustwa nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć użyć w tym celu określonego sposobu działania czy zaniechania. W związku z tym do przestępstwa oszustwa nie dochodzi zarówno wtedy, jeżeli jeden z przedstawionych elementów nie jest objęty świadomością sprawcy, jak i wówczas, jeżeli któregoś z nich sprawca nie chce, lecz tylko się godzi. W przypadku działania sprawcy w zamiarze ewentualnym nie dochodzi więc do popełnienia występku oszustwa przewidzianego w art. 286 § 1 k.k.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak na wstępie. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien rozważyć powyższe stwierdzenia i rozstrzygnąć czy w działaniu E.K. nie można zatem dopatrzyć się wszystkich znamion występku stypizowanego w art. 286 § 1 k.k., gdyż świadomość kryzysowej sytuacji prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa może świadczyć o lekkomyślności, nie zaś o bezpośrednim zamiarze dokonania oszustwa.

W powyższej sytuacji należało orzec jak w sentencji.