Postanowienie z dnia 2005-11-24 sygn. III KO 52/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KO 52/04

POSTANOWIENIE

Dnia 24 listopada 2005 r.

Sąd Najwyższy - Izba Karna w Warszawie

na posiedzeniu w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SN – Jadwiga Żywolewska – Ławniczak Sędziowie: SN – Józef Skwierawski

SN – Jacek Sobczak (sprawozdawca)

w sprawie A. M. skazanego za przestępstwo określone w art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

po rozpoznaniu wniosku obrońcy skazanego

o wznowienie postępowania karnego zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 5 czerwca 2001 r., sygn. akt II AKa […]

p o s t a n o w i ł:

1. oddalić wniosek,

2. kosztami sądowymi postępowania wznowieniowego obciążyć

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2001 r., sygn. akt II AKa […] Sąd Apelacyjny w […] utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego w L. z dnia 7 grudnia 2000 r., sygn. akt IV K […] skazujący A. M. za przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę 15 lat pozbawienia wolności. Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2001 r., sygn. akt III KKN 355/01 Sąd Najwyższy oddalił, jako oczywiście, bezzasadną kasację wniesioną na korzyść skazanego.

Na podstawie art. 540 § 1 pkt 2 lit. b k.p.k., art. 542 § 1 k.p.k. i art. 547 § 2 k.p.k. wniosek o wznowienie postępowania w tej sprawie złożył obrońca skazanego. Wskazał on, że – jego zdaniem w sprawie pojawiły się nowe dowody, nieznane przedtem sądom orzekającym, których przeprowadzenie miałoby prowadzić do wniosku, że A. M. został skazany za przestępstwo zagrożone karą surowszą niż to, za które powinien być ewentualnie skazany, bądź co najmniej, że nie uwzględniono przy wyrokowaniu okoliczności, które mogłyby prowadzić do zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary określonej w art. 60 § 2 pkt 2 k.k. i art. 60 § 6 pkt 1 k.k. Autor wniosku o wznowienie postępowania wskazał nowe dowody, którymi zgodnie z twierdzeniem obrony miały być zeznania świadków: N. M. (córki skazanego, która podczas przewodu sądowego skorzystała z prawa odmowy składania zeznań), J. M., E. B. oraz X. B., na okoliczność, iż po dokonaniu przestępstwa skazany doprowadził do wezwania pogotowia ratunkowego oraz zainicjował zdobycie krwi dla zranionej.

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2005 r., sygn. akt II KO 52/04, Sąd Najwyższy na podstawie art. 97 w zw. z art. 546 k.p.k. zarządził sprawdzenie okoliczności podnoszonych we wniosku o wznowienie postępowania poprzez przesłuchanie: N. M. na okoliczności wynikające z wniosku o wznowienie postępowania oraz na wszelkie okoliczności związane z przebiegiem zdarzeń mających miejsce w dniu 20 kwietnia 1998 r. i dotyczące zachowań i wypowiedzi uczestniczących w nich osób, J. M., na okoliczności wynikające z wniosku o wznowienie postępowania, w szczególności na temat treści wypowiedzi N. M. co do znanych jej okoliczności krytycznego zdarzenia, M. S., po ustaleniu adresu miejsca zamieszkania, na okoliczność treści notatki urzędowej (k. 6). Jednocześnie na podstawie art. 97 k.p.k. w zw. z art. 546 i art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. Sąd Najwyższy oddalił wniosek o przesłuchanie w charakterze świadków E. B. i X. B., uznając, iż w tym zakresie nie zachodzi potrzeba sprawdzenia okoliczności faktycznych podanych we wniosku o wznowienie postępowania ponieważ okoliczność, że skazany A. M. czynił starania o dostarczenie krwi dla Y. K. została już udowodniona w toku procesu zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Na wstępie należy podnieść, iż sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, czyli jeżeli w ocenie sądu wystąpi jedna lub więcej okoliczności, które powodują, że wymierzenie kary w ramach ustawowego zagrożenia czyniłoby ją niesprawiedliwą przez ową surowość.

Jeżeli chodzi o starania sprawcy o naprawienie szkody lub jej zapobieżenie, to podstawą nadzwyczajnego złagodzenia jest wyrażona w ten sposób pozytywna postawa sprawcy, który przejawia czynny żal i zmierza do zapobieżenia skutkom przestępstwa. W odróżnieniu od ustawowych klauzul niekaralności (zob. art. 15 § 1, art. 23 § 1 k.k.) starania sprawcy nie muszą być w pełni skuteczne, muszą jednak świadczyć o jego pozytywnej postawie, wobec której wymierzanie kary w granicach ustawowego zagrożenia byłoby zbyt surowe (por. wyrok SN z dnia 27 sierpnia 1979 r., OSNPG 1980, nr 3, poz. 28 oraz A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2005, wyd. II.) Przesłanka ta wyraźnie nawiązuje do stosunku sprawcy do własnego czynu i zaatakowanego dobra prawnego. Chodzi tutaj o przekonanie sądu, że popełniony czyn przestępny stanowi pewien wyłom w zasługującej ogólnie na aprobatę postawie sprawcy, który po popełnieniu przestępstwa dał wyraz zrozumienia swego niewłaściwego postępowania, podejmując działania zmierzające do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub też mające na celu zapobieżenie jej powstaniu (K. Buchała, A. Zoll, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I, Kraków 1998).

Przesłuchanie w świadków ramach prowadzonych przez sąd dowodowych czynności sprawdzających nie wniosło niczego do sprawy. Z przesłuchania świadków jasno wynika, iż bezpośrednio po zdarzeniu skazany nie podjął osobiście żadnych czynności zmierzających do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub też mające na celu zapobieżenie jej powstaniu. Nie ulega wątpliwości, iż za takie czynności nie można uznać wydania polecenia wezwania pogotowia, skierowanego do swojej wówczas niespełna 12 letniej córce N. Okoliczność ta została ustalona zarówno w oparciu o dowód z zeznania jego córki N, jak i matki skazanego J. M. (k. 14, k. 16). Okoliczność, iż oskarżony dowiedział się, że Y. K. przeżyła ugodzenie i podjął działania zmierzające do ratowania jej życia organizując krew zostały ustalone w trakcie postępowania dowodowego. Sąd Okręgowy wymierzając karę wziął te okoliczność pod uwagę, stwierdzając, iż „oczywiście trudno jednoznacznie ustalić czy był to odruch ludzki, czy też próba pomniejszenia swojej winy, niemniej jednak liczy się fakt, że tak się zachował”.

W kontekście powyższego należy zwrócić uwagę na fakt, iż przewidziana w art. 60 § 2 k.k. przesłanka nadzwyczajnego złagodzenia kary ma charakter fakultatywny. W związku z powyższym Sąd Okręgowy nie był obowiązany do stosowania tej instytucji w oparciu o ustalony stan faktyczny. Na marginesie należy podnieść, iż orzeczenie w przedmiocie nadzwyczajnego złagodzenia kary jest orzeczeniem o karze, dlatego też wszystko co w ramach art. 54 k.k. decyduje o jej wymiarze ma znaczenie także i w kwestii nadzwyczajnego złagodzenia kary. Nadzwyczajne złagodzenie kary jest w procesie orzekania kary - jak sama nazwa wskazuje - czymś wyjątkowym. Wyjątkowymi zatem też okolicznościami musi się wykazać sprawca, by mógł z takiego złagodzenia kary skorzystać. Do takich zalicza przepis art. 60 § 2 k.k. w szczególności postawę sprawcy wyrażającą się zwłaszcza w staraniach o naprawienie szkody lub zapobieżenie jej powstaniu. Muszą to być zatem okoliczności odbiegające od typowych, szczególnie korzystne dla oskarżonego i to tak dalece, że nawet kara orzeczona w granicach zagrożenia byłaby w odczuciu społecznym karą nadmiernie surową. Za wyjątkowe, szczególnie uzasadnione uznać trzeba także wypadki takiego nagromadzenia się okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego (przy równoczesnym braku okoliczności obciążających), że przy należytym ich uwzględnieniu orzeczenie kary sprawiedliwej w granicach ustawowego zagrożenia jest niemożliwe (por. wyrok SN z dnia 8 maja 1974 r., sygn. akt V KRN 34/74, OSNPG z 1974 r., z. 11, poz. 124).

Skoro Sąd Okręgowy nie dopatrzył się takich okoliczności a zeznania przesłuchanych świadków w przekonaniu Sądu Najwyższego nie wniosły niczego do sprawy, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.