Wyrok z dnia 2022-04-08 sygn. II AKa 266/21

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 266/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie z dnia 13.04.2021r. sygn. akt V K 301/19 .

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy – Sąd II instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. 

Apelacja obrońcy zarzuty:

1.  Obrazy przepisu art. 7 k.p.k. w zw. z art. 2§2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 170§1 pkt 5 k.p.k. poprzez niezasadne oddalenie na rozprawie wniosku dowodowego obrońcy /pkt I. a. apelacji/ .

2.  Obrazy przepisu art. 7 k.p.k. w zw. z art. 2§2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przeprowadzonych dowodów przy czynieniu istotnych ustaleń faktycznych /pkt I b. apelacji/.

3.  Obrazy przepisu art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. poprzez niezasadną odmowę dania wiary wyjaśnieniom oskarżonego /pkt I c. apelacji/.

4.  Błąd w ustaleniach faktycznych w zakresie uznania umów przewłaszczenia za skutecznie zawarte oraz w zakresie rozporządzenia mieniem przez oskarżonego i uznanie tych czynności jako udaremnienie zaspokojenia wierzyciela /pkt II a. i b. apelacji/.

5.  Obrazy prawa materialnego, tj. art. 46§1 k.k. poprzez jego zastosowanie wobec oskarżonego /pkt III apelacji/.

☐ zasadny

☒częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jedynie zarzut wskazany w punkcie III apelacji uznać należało za skuteczny i w tym zakresie orzeczenie zostało zmienione. Pozostałe zarzuty, tj. wskazane w punktach I i II apelacji nie były zasadne.

Wbrew twierdzeniom obrońcy Sąd I instancji zasadnie oddalił wniosek dowodowy /wskazany w apelacji w punkcie I a./. Wskazywane bowiem przez skarżącego okoliczności nie mogły mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie. Także obrońca nie wykazał aby zaistniała konieczność posłużenia się wskazywanymi przez niego oryginałami dokumentów. W obliczu zarzutów, pod którymi stanął oskarżony i wobec faktu, że kwestionował on swojego podpisu na dokumentach. W tym zakresie w całości podzielić należało stanowisko Sądu Okręgowego i za tym Sądem uznać, że przeprowadzenie wskazanego przez obrońcę dowodu doprowadziłoby do zbędnej przewlekłości postępowania.

W punkcie I b./ apelacji obrońca podnosił, iż Sąd I instancji pominął szereg dowodów, które zgromadzone zostały w sprawie, tj. umów o kredyt i wniosków o udzielenie kredytu. W uzasadnieniu apelacji skarżący rozwijając zarzut podnosił szereg drobnych formalnych okoliczności, które jego zdaniem powinny mieć istotne znaczenie i doprowadzić do uniewinnienia oskarżonego. Rozumiejąc rolę procesową skarżącego, tj. występującego w charakterze obrońcy oskarżonego i wynikającym z roli tej obowiązku działania jedynie na korzyść swojego mandanta nie może dziwić poszukiwanie wszelkimi sposobami chociażby najmniejszych okoliczności, które mogłyby wpłynąć na treść orzeczenia. Kolokwialnie rzec ujmując – obrońca może nie tylko subiektywnie ocenić materiał dowodowy i wybrać jedynie te elementy, które mogłyby stanowić korzystną perspektywę prawno- karną dla oskarżonego. Zupełnie w innej sytuacji jest sąd orzekający w sprawie. Zarówno w tej, jak też w każdej innej sąd zobowiązany jest do bezstronnej a zatem obiektywnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Obowiązkowi temu Sąd Okręgowy w całej rozciągłości sprostał i w żadnym razie nie uchybił art. 7, 2 czy też 410 k.p.k. Zarówno dowodowi z umów kredytowych, jak też wnioskom o udzielenie kredytu Sad I instancji nadał właściwą rangę i ocenił je z należytą starannością i profesjonalizmem. Tyle tylko, że wnioski końcowe nie były zgodne z oczekiwaniami obrońcy i oskarżonego, co nie oznacza jednak, iż nie były one obiektywne, wręcz przeciwnie. W tych okolicznościach ustalenia faktyczne, których dokonał Sąd Okręgowy w oparciu o te wnioski nie budziły żadnych zastrzeżeń i wbrew twierdzeniom obrońcy nie wystąpiło uchybienie, o którym mowa w art. 438 pkt 3 k.p.k. Nie doszło także do uchybienia, które podniesione zostało przez obrońcę w punkcie I c./ apelacji. Lektura uzasadnienia Sądu I instancji nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż wyjaśnienia oskarżonego ocenione zostały przez ten Sąd zgodnie z dyrektywą unormowana w art. 7 k.p.k. Także wbrew twierdzeniom obrońcy / zarzut w punkcie II a. apelacji/ Sąd I instancji nie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych tam wskazanego. Otóż w oparciu o materiał dowodowy w postaci dokumentów szczegółowo wymienionych w uzasadnieniu Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, rzeczy, które stanowiły przedmiot umowy przewłaszczenia i którymi oskarżony po zawarciu umowy nie był władny rozporządzać. Zachowanie polegające na rozporządzeniu tymi rzeczami /szczegółowo wskazanymi w opisie przypisanych czynów oraz w uzasadnieniu/ stanowiły przypisane oskarżonemu przestępstwa z art. 284§2 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. W żadnym razie nie było podstaw do przyjęcia linii obrony skarżącego, iż uchybienia, do których doszło podczas procedur przyznania kredytu spowodowały, że umowy przewłaszczenia nie posiadały mocy prawnej. Z jednej strony bowiem obrońca jak też oskarżony nie kwestionowali podpisów J. J. (1) na dokumentach mających najistotniejsze znaczenie, a z drugiej strony kwestionowali legalność czynności i skutków z nich wynikających. Podnosząc zarzut podstępnego przedłożenia oskarżonemu umów przewłaszczenia obrońca w żadnym razie nie wykazał istnienia po stronie pracowników banku interesu takich zachowań. W obliczu zarzutów pod którymi stanął oskarżony – twierdzenia, iż został wprowadzony w błąd w sposób oczywisty obliczone były na uzyskanie pozytywnej dla siebie sytuacji procesowej. Słusznie jednak Sąd I instancji wyjaśnienia oskarżonego w tym zakresie uznał za niewiarygodne. Tym samym zarzuty obrońcy odnoszące się do tej kwestii także uznać należało za niezasadne.

Za niezasadny uznać należało także zarzut sformułowany w punkcie II b./ apelacji. Powołując się na art.. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece obrońca podnosił, iż pomimo przeniesienia własności nieruchomości obciążonej hipoteką bank w dalszym ciągu uprawniony był do zaspokojenia bez względu na to, kto był właścicielem nieruchomości. Należy jednak zwrócić uwagę na treść art.300§2 k.k. oraz przypisane oskarżonemu zachowanie w punkcie 3 zaskarżonego wyroku. Dla przypomnienia zatem wskazać należy, iż oskarżonemu przypisane zostało zachowanie polegające na zbyciu nieruchomości zagrożonych zajęciem. Z materiału dowodowego wynika, iż w chwili przeniesienia przez oskarżonego własności nieruchomości położonych w J. były one zagrożone zajęciem, a to z uwagi na zobowiązania, które przyjął na siebie J. J. (1) w związku z uzyskanymi kredytami. Co więcej zagrożone były one zajęciem w całości z uwagi na sytuację finansową, w której znalazł się oskarżony i to nie tylko w zakresie wartości ustanowionych hipotek. W tych okolicznościach przypisanie oskarżonemu w punkcie 3 wyroku przestępstwa z art. 300§2 k.k. było zasadne.

W apelacji osobistej oskarżony zasadniczo podnosił te same zarzuty, które podnosił jego obrońca, zatem argumentacja wskazana powyżej znajduje także zastosowanie w zakresie zarzutów sformułowanych przez samego oskarżonego. Dodatkowo wskazać należy, iż oskarżony nie jest prawnikiem i stąd niezrozumienie zastosowanych wobec niego instytucji prawa karnego wydaje się usprawiedliwione. Dla przykładu wskazać należy zarzut podniesiony przez J. J. (1) jako trzeci w apelacji. Niezasadność przypisania mu czynu z art. 300§2 k.k. oskarżony argumentował tym, że „w rzeczywistości przedmiotem zabezpieczenia był wpis hipoteki na rzecz banku, uprawniającej do zaspokojenia z nieruchomości niezależnie od tego , kto jest właścicielem nieruchomości”. Jego zdaniem Sąd I instancji niezasadnie uznał, że przedmiotem zabezpieczenia spłaty kredytów były nieruchomości. Otóż Sąd I instancji jak najbardziej prawidłowo uznał, że przedmiotem zabezpieczenia kredytów były nieruchomości. Ustanowienie hipoteki jest sposobem zabezpieczenia. Nie ulega także wątpliwości, że nieruchomości, o których mowa w przedmiotowej sprawie, które oskarżony zbył stanowiły mienie zagrożone zajęciem, o którym mowa w art. 300§2 k.k.

Zasadnym – co do zasady okazał się zarzut sformułowany w punkcie 3 apelacji obrońcy. Zasadność tego zarzutu ograniczała się do zakwestionowania zastosowania wobec oskarżonego instytucji z art. 46§1 k.k. Wadliwość orzeczenia w tym zakresie wynikała jednak z innych powodów niżeli te, które wskazane zostały przez skarżącego.

Stosując instytucję z art. 46§1 k.k. nie można także tracić z pola widzenia normy z art. 415§1 k.p.k. Zgodnie bowiem z przepisem art. 415§1 k.p.k. – „/…/ Nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.” W punkcie 6 wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 46§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody w całości /czyn z punktu 1 i 2/ oraz w części /czyn z punktu 3/. W tym zakresie rozstrzygnięcie to nie było prawidłowe, gdyż wydane zostało z uchybieniem normy z art. 415§1 k.p.k. Przede wszystkim wskazać należy, iż rzeczy, które przywłaszczone zostały przez oskarżonego stanowiły szczególny rodzaj własności banku, gdyż były one immanentnie związane ze stosunkiem prawnym, który łączył oskarżonego i pokrzywdzonego, tj. stanowiły zabezpieczenie udzielonych oskarżonemu kredytów. Roszczeniem, które posiadał (...) Bank (...) wobec J. J. (1) były kwoty udzielonych mu kredytów odpowiednio umowami o nr (...). Wobec faktu, że oskarżony nie wywiązywał się ze spłat udzielonych mu kredytów zostały one wypowiedziane przez Bank. Nadto Bank wystawił bankowe tytuły egzekucyjne o numerach odpowiednio: (...) i (...). Natomiast Sąd Rejonowy w Legionowie nadal klauzule wykonalności bankowym tytułom egzekucyjnym w sprawach /odpowiednio/ o sygn. akt ICo 3506/13 oraz ICo 3688/13. Reasumując wskazać należy, iż (...) Bank (...) posiada tytuły wykonawcze w zakresie przysługujących mu roszczeń od oskarżonego, które podlegają egzekucji. Rzeczy, które przywłaszczone zostały przez oskarżonego stanowiły zabezpieczenie tych roszczeń Banku, co oznacza, że ewentualne sumy z ich sprzedaży zaliczone byłyby na poczet roszczeń wynikających z umów kredytowych. W tych okolicznościach oczywistym jest, że wartości tych rzeczy nie mogły stanowić samoistnych roszczeń Banku w oderwaniu od roszczeń, których były zabezpieczeniem. Skoro zatem w stosunku do roszczeń tych Bank posiadał tytuły wykonawcze, to znaleźć powinna zastosowanie reguła z art. 415§1 k.p.k. wskazana powyżej. Utrzymanie w mocy orzeczenia w tym zakresie spowodowałoby sytuację, w której Bank mógłby w dalszym ciągu dochodzić swoich roszczeń wynikających z zawartych umów kredytowych z oskarżonym w drodze egzekucji a także wynikających z orzeczenia Sądu Okręgowego w punkcie 6. W konsekwencji doprowadziłoby to do sytuacji, w której Bank de facto posiadałby dwa tytuły dotyczące w rzeczywistości tego samego roszczenia. Z tych powodów wyrok Sądu I instancji w zakresie punktu 6 należało uchylić.

Wnioski

o zmianę

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W zakresie w jakim zarzuty apelacyjne były niezasadne także wnioski uznać należało za niezasadne w tym zakresie. W zakresie w jakim Sąd uwzględnił apelację orzeczenie zostało uchylone.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie wystąpiły.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok w zaskarżonej części – poza punktem 6 wyroku, który został uchylony.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec nie uwzględnienia apelacji w tej części.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

pkt 6 – uchylono rozstrzygnięcie

Zwięźle o powodach zmiany

Z uwagi na treść art. 415§1 k.p.k. wobec faktu, że o roszczeniach tych orzeczono i były one przedmiotem tytułów wykonawczych.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Brak

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.  2.

zwolniono oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego wydatkami obciążając Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Przemysław Filipkowski

Anna Nowakowska Dorota Radlińska

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie z dnia 13.04.2021 r., sygn. akt V K 301/19

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒w całości

☐w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana