Wyrok z dnia 2020-12-17 sygn. II AKa 19/20

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 19/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 czerwca 2019 r., sygn. XII K 190/17

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części: co do rozstrzygnięcia z pkt 1 odnośnie czynu zarzucanego w punkcie 2 aktu oskarżenia- apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Co do pkt 2 - apelacja obrońcy.

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp. 1

Zarzut apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

Obraza art. 399 § 1 kpk poprzez bezzasadne przyjęcie, że nie ma możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu na art. 286 § 1 kk, gdy ustalenia faktyczne wskazują na jego popełnienie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rację ma skarżący, że Sąd I instancji, rozstrzygnięcie uniewinniające oskarżonego J. K. od zarzucanego jemu przestępstwa na szkodę (...) S.A., oparł na błędnej ocenie granic zaskarżenia i wadliwym przekonaniu, jakoby w ramach zarzutu popełnienia czynu z art. 284 § 2 kk niedopuszczalne było w badanych realiach przypisanie przestępstwa oszustwa.

Słusznie bowiem wywodzi autor apelacji, że ani kwalifikacja prawna, ani opis czynu zarzucanego w akcie oskarżenia, nie wiążą Sądu, który w orzekaniu swoim musi jedynie utrzymać się w granicach zaskarżenia, a te wyznacza zdarzenie historyczne stanowiące przedmiot skargi.

Jednocześnie obowiązkiem Sądu jest ocena całokształtu zachowania sprawcy, składającego się na jego czyn, choćby zarzut obejmował tylko jego fragment. Nie opis bowiem, ani kwalifikacja prawna zaproponowana w akcie oskarżenia określa przedmiot procesu, ale czyn przestępny w znaczeniu ontologicznym, rozumiany jako zdarzenie faktyczne.

Tymczasem w badanych realiach Sąd I instancji trafnie ustalił, że urządzenia pralnicze, których własność została przeniesiona na (...) S.A. w drodze sprzedaży (umowę z dnia 18 października 2011 r. w imieniu (...) Sp. z o.o. zawarł oskarżony), stając się następnie przedmiotem leasingu, udzielonego na podstawie zawartej w tym samym dniu umowy podpisanej przez oskarżonego, na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. (umowa nr (...) z dnia 18 października 2011 r.), były już wcześniej przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie umowy pożyczki z (...) S.A. (umowa nr (...) z dnia 14 października 2011 r.).

Taki kształt ustaleń, które znajdują umocowanie w dowodach o niekwestionowanej wiarygodności, prowadzi do oczywistego wniosku, że (...) S.A. został wprowadzony w błąd przez oskarżonego, który zataił przed kontrahentem, iż przedmioty zawieranych z nim umów sprzedaży i leasingu (leasing urządzeń warunkowany był ich uprzednim nabyciem), stanowią już przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie umowy pożyczki, zawartej 4 dni wcześniej z (...) S.A. (umowa nr (...) z dnia 14 października 2011 r.), a zatem są obciążone prawami innego podmiotu a oskarżony nie był uprawniony do rozporządzania nimi.

Oskarżony uzyskał zatem od (...) S.A. cenę kupna urządzeń, a jednocześnie możliwość korzystania z nich (w zamian za raty), przy czym te same urządzenia wcześniej uczynił przedmiotem przewłaszczenia pod zabezpieczenie w ramach umowy pożyczki z (...) S.A., z której środki miały służyć na zakup tych urządzeń. W myśl postanowień umownych, w razie niewywiązania się z płatności rat pożyczki, sprzęt powinien być wydany pożyczkodawcy, co – nota bene - finalnie się ziściło.

Niemniej podpisując w imieniu spółki (...) Sp. z o.o. każdą z tych umów, oskarżony J. K. doprowadził do sytuacji, gdzie spółka (...) Sp. z o.o. została zobligowana wobec dwóch różnych podmiotów do spłaty wysokich rat: leasingowych wobec (...) S.A. oraz z tytułu pożyczki wobec (...) S.A., co nie mogło znaleźć żadnego ekonomicznego uzasadnienia. Jedynym racjonalnym wytłumaczeniem takiego działania oskarżonego jest towarzyszący jemu od początku zamiar niewywiązania się z żadnej z nich.

Tak zresztą się stało, wszak z zeznań świadka M. P. wynika, że oskarżony od początku z opóźnieniem spłacał raty pożyczki, przez co w okresie od listopada 2011 r. do grudnia 2012 r. wzywany był aż 15-krotnie do spłaty zadłużenia, nie podejmując kontaktu, a co ostatecznie doprowadziło do złożenia w dniu 17 grudnia 2012 r. przez (...) S.A. oświadczenia wraz z żądaniem wydania rzeczy.

Słusznie zatem ustalając w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że zachowanie oskarżonego realizowało znamiona oszustwa na szkodę (...) S.A., Sąd I instancji niezasadnie uznał, że przypisanie oskarżonemu przestępstwa z art. 286 § 1 kk wykraczałoby poza granice wniesionej skargi.

Prezentując taki pogląd, Sąd meriti zupełnie pominął fakt, że zarzucany oskarżonemu czyn kwalifikowany jako przywłaszczenie cudzego mienia, należało rozpatrywać jako element zdarzenia historycznego, którego płaszczyznę wyznaczały również okoliczności wejścia oskarżonego we władanie przedmiotem przestępstwa. Późniejsze zachowanie oskarżonego względem tegoż przedmiotu stanowi jedną z przesłanek wnioskowania o zamiarze, który Sąd I instancji – jak wynika z pisemnych motywów wyroku – trafnie zdekodował i niesłusznie nie uwzględnił w rozstrzygnięciu.

Jakkolwiek – wbrew stanowisku Sądu I instancji - przyjęta w zarzucie data czynu co do zasady nie zakreśla ram skargi, to w badanej sprawie opis czynu zarzucanego uwzględnia nawet czas właściwy oszustwu, skoro obejmuje datę zawarcia umowy leasingowej z dnia 18 października 2011 r., zachowując przy tym tożsamość przedmiotu i pokrzywdzonego.

Zarzut aktu oskarżenia niezasadnie natomiast koncentruje się na następstwach działania oskarżonego w postaci niezwrócenia przedmiotu leasingu, wyłącznie do nich odnosząc kwalifikację czynu i abstrahując od powiązań pomiędzy takim skutkiem, a ich źródłem, którego upatrywać należało w zamiarze pokrzywdzenia kontrahenta, towarzyszącym J. K. już w chwili zawierania umowy leasingowej.

Końcowy moment niezwrócenia przedmiotów leasingu pokrzywdzonemu kontrahentowi umowy z 18 października 2011 r., to tylko uwieńczenie zdarzenia historycznego, które rozpoczęło się wraz z zawarciem umowy i to ono, jako całość, a nie poszczególne elementy opisu czynu, określa ramy postępowania.

Obowiązkiem Sądu orzekającego jest natomiast uwzględnienie w orzekaniu całego pochodu zarzucanego przestępstwa, niezależnie od fragmentarycznych, prawnokarnych ocen przyjętych w skardze publicznej, stanowiących jedynie procesową hipotezę, podlegającą weryfikacji w toku przewodu sądowego, której rezultatem winien być opis czynu przypisanego.

Zarzut niezwrócenia przedmiotów leasingu obejmuje wyłącznie skutek zamiaru oskarżonego, istniejącego – wedle racjonalnych ustaleń Sądu I instancji - już w chwili zawierania umowy.

Oskarżony partycypując osobiście we wszystkich formalnościach transakcyjnych, jak również organizując je, doskonale zdawał sobie sprawę, że zwrócenie przedmiotów leasingu pokrzywdzonemu nie będzie wręcz możliwe, bowiem wobec wcześniejszej umowy z (...) S.A., rzeczy te stanowiły własność innego podmiotu.

W tym kontekście należy przywołać również zeznania świadka A. W. (1), która będąc księgową w spółce (...) Sp. z o.o. w okresie od stycznia do czerwca 2012 r., jednoznacznie wskazała, że „ jej sytuacja finansowa nie dawała żadnych gwarancji, ani też nie rokowała na to, że w/w podmiot gospodarczy będzie w stanie płacić raty leasingowe/pożyczkowe związane z obsługą zobowiązań wynikających z przedmiotowych umów” (k. 3229 verte).

Konstatując, przypisanie oskarżonemu oszustwa na szkodę (...) S.A. w ramach wniesionej skargi było w pełni uprawnione, mieszcząc się w jej granicach, co podniesiony w apelacji zarzut bezpodstawnego odrzucenia takiej możliwości przez Sąd orzekający i w efekcie niezasadnego uniewinnienia oskarżonego w objętym apelacją zakresie, czyni zasadnym.

Jakkolwiek zarzut apelacji nieprawidłowo został sformułowany, jako obraza art. 399 § 1 kpk, zamiast obraza prawa materialnego a to przepisu art. 286 § 1 kk poprzez jego niezastosowanie do prawidłowo zrekonstruowanego na podstawie wyników przewodu sądowego stanu faktycznego, to jednak werbalizacja zarzutu prawidłowo definiuje uchybienie wyroku, jako niezasadne nieprzypisanie oskarżonemu popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kk na szkodę (...) S.A., pomimo prawidłowego ustalenia realizacji jego znamion poprzez podporządkowane osiągnieciu korzyści majątkowej doprowadzenie pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przy zawieraniu umowy leasingu finansowego nr (...), za pomocą wprowadzenia w błąd co do zamiaru wywiązania się z przedmiotowej umowy.

Tym samym w środku odwoławczym, stosownie do wymogu art. 434 § 1 pkt 3 kpk podniesiono uchybienie, które wobec jego stwierdzenia, uprawnia Sąd odwoławczy do orzekania zgodnie z kierunkiem apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego – na niekorzyść oskarżonego.

Skarżący prawidłowo wykazał również niekorzystność rozporządzenia przedmiotem leasingu przez spółkę (...) S.A., która zapłaciwszy cenę sprzedaży urządzeń pralniczych, otrzymała jedynie niewielką część rat leasingowych stanowiących ekwiwalent za możliwość korzystania z rzeczy, będąc jednocześnie sama pozbawioną takiej sposobności.

„Na marginesie” warto też odnotować, że wedle specyfikacji tożsame urządzenia stanowiące przedmiot umów z R. - (...) (wyszczególnione w załączniku do umowy na karcie 41-42 akt), acz z odręcznie poprawionymi numerami seryjnymi na fakturze (k. 69), miały stanowić przedmiot umowy sprzedaży zawartej w tymże dniu 18 października 2011 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a (...) S.A., którego użytkownikiem miała być (...) Sp. z o.o. (k. 67-68), a następnie przedmiot leasingu udzielonego w dniu 21 października 2011 r. przez (...) Sp. z o.o., w imieniu której działał oskarżony (umowa nr (...) – k. 44-47). Co więcej zebrane dokumenty wskazują, że przedmioty te spółka (...) Sp. z o.o. nabyć miała od spółki (...) (faktura z 17 października 2011 r. na karcie 155-157). Powyższy stan rzeczy wskazuje z kolei, że te same urządzenia pralnicze stanowiły przedmiot wielokrotnego obrotu w ramach różnych umów z różnymi podmiotami, przy czym osobisty udział oskarżonego we wszystkich tych transakcjach prowadzi do wniosku, że miał on pełną świadomość tego faktu.

Wreszcie powyższe oznacza, że (...) S.A. była kolejnym podmiotem, wobec którego oskarżony zobowiązał się w tym samym czasie do spłaty rat leasingowych, z dużym prawdopodobieństwem za tożsamy przedmiot leasingu, w czym mógł mieć interes jedynie wówczas, gdyby nie zamierzał spłacać należności na rzecz żadnego z kontrahentów. Zważywszy przy tym, że oskarżony zanim wyleasingował urządzenia pralnicze, wcześniej sprzedał je dwóm różnym nabywcom, co obrazuje skalę oszukańczego zamysłu.

Wniosek

O uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec stwierdzenia uchybień podniesionych w apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego oraz treści art. 454 § 1 kpk w zw. z art. 437 § 2 kpk. wydaniu orzeczenia reformatoryjnego stała bowiem na przeszkodzie reguła ne peius.

Lp. 2

Zarzut I apelacji obrońcy

Obraza prawa materialnego - art. 284 § 2 kk poprzez przyjęcie, że oskarżony działając na rzecz osoby prawnej – strony umowy, może odpowiadać za przestępstwo przywłaszczenia, gdy przewidziana w art. 308 kk klauzula odpowiedzialności zastępczej nie ma zastosowania do tego przestępstwa, co sprawia, że brakuje podstaw prawnokarnych dla zastosowania przepisu art. 284 kk w stosunku do oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut jest równie niezasadny, co zaskakujący.

Odwoływanie się do klauzuli zastępczej z art. 308 kk jest oczywiście chybione, a wręcz nie ma żadnej racji bytu w przypadku przestępstwa z art. 284 § 2 kk, będącego przestępstwem powszechnym, gdzie ustawodawca przewiduje możliwość jego popełnienia przez każdy podmiot zdatny do ponoszenia odpowiedzialności karnej.

Zatem już tylko dla porządku wskazać trzeba, że przepis art. 308 kk odnosi się do przestępstw indywidualnych, rozszerzając odpowiedzialność za przestępstwa gospodarcze przewidziane w Rozdziale XXXVI Kodeksu karnego, których podmiotem może być wyłącznie dłużnik lub wierzyciel (chodzi o przestępstwa z art. 300 – 302 kk), na osoby zajmujące się ich sprawami majątkowymi na określonych w przepisie podstawach.

Mówiąc najprościej, oskarżony J. K. w ramach czynu z art. 284 § 2 kk odpowiada za działania własne, a nie z tytułu zobowiązań podmiotu gospodarczego.

Lp. 3

Zarzut II i V apelacji obrońcy

Obraza przepisów postępowania:

– art. 7 kpk, art. 4 kpk i art. 410 kpk, art. 7 kpk w zw. z art. 5 § 1 i 2 kpk, art. 424 § 2 kpk;

- art. 6 Konwencji o ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, poprzez uchybienie zasadzie rzetelnego procesu, przez zlekceważenie zasady równości stron, poprzestanie na jednostronnej ocenie dowodów i powielenie oceny prawnej dokonanej w akcie oskarżenia oraz kardynalne naruszenie zasady właściwego uzasadnienia orzeczenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji ogranicza się do polemiki kontestacyjnej, nie zawierając żadnych argumentów, co z gruntu czyni go niezasadnym.

- co do naruszenia procedur przewidzianych w Kodeksie postępowania karnego: to właśnie należyte uwzględnienie całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie głównej dyktowało uznanie za niewiarygodne, pozostających w opozycji do innych dowodów, wyjaśnień oskarżonego J. K.. Sąd I instancji wskazał dowody, jednoznacznie i niezależnie od siebie przeczące wersji oskarżonego i świadczące, że oskarżony przestawszy spłacać należności umowne, zaprzestał też jakiegokolwiek kontaktu z pokrzywdzonymi, nie reagując na wezwania do zwrócenia sprzętu, nie informując, gdzie ów się znajduje, jak też nie reagując na podejmowane próby telefonicznych kontaktów i nie przejawiając żadnego zainteresowania w zaspokojeniu wierzycieli, co wynika m.in. z relacji Ł. K. w odniesieniu do (...) S.A., D. A. i S. K. w odniesieniu do (...) S.A. oraz M. P. w odniesieniu do (...) S.A.

Brak jest przy tym podstaw do przyjęcia, aby zachowując się w ten sposób wobec pozostałych wierzycieli, oskarżony miał inaczej postępować wobec (...) S.A., skoro z depozycji świadków zajmujących się windykacją w imieniu każdej z wyżej wskazanych spółek, wyłania się konsekwentny i powtarzalny modus operandi oskarżonego.

Natomiast wyjaśnieniom oskarżonego, jakoby ten sam sprzęt nie stanowił przedmiotu zarówno umowy pożyczki (jej zabezpieczenia), jak i leasingu, immanentnie przeczy treść dokumentów w postaci umów, do których odniesiono się w punkcie Lp 1.

Z kolei twierdzenie J. K., jakoby spółka (...) Sp. z o.o. była w dobrej kondycji finansowej, rokującej spłatę zaciąganych zobowiązań, nie wytrzymuje konfrontacji z niekwestionowanymi co do wiarygodności zeznaniami księgowej firmy, świadka A. W. (2), która stanowczo stwierdziła, że „ jej sytuacja finansowa nie dawała żadnych gwarancji, ani też nie rokowała na to, że w/w podmiot gospodarczy będzie w stanie płacić raty leasingowe/pożyczkowe związane z obsługą zobowiązań wynikających z przedmiotowych umów”, podnosząc jednocześnie, iż jej działalność została uruchomiona włącznie w oparciu o kredyty i oskarżony nie posiadał na ten cel żadnych swoich środków, na wszystko się zadłużając (k. 3229 verte). Z depozycji świadka W. wynika nie tylko niezdolność spółki do spłaty rat, ale również podyktowany sposobem jej prowadzenia brak rokowań na zysk netto, wszak istnienie firmy uzależnione było od coraz to nowych kredytów inwestycyjnych. Świadek wyraziła wręcz przekonanie, że firma nigdy nie miała płynności finansowej, nie osiągała dochodów, a przychód nie wystarczał nawet na wypłatę pensji pracownikom. W okresie pracy świadka (od stycznia do czerwca 2012 r.), spółka nigdy nie wywiązała się z terminowej płatności jakiejkolwiek należności, wszak nie miała środków, a nawet jeśli te się pojawiały, to oskarżony wolał je zainwestować w otwarcie nowej pralni, niż w spłatę zobowiązań.

Uzupełnieniem obrazu kondycji finansowej spółki są informacje z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wskazujące na nieterminowe uiszczanie należnych składek ubezpieczeniowych w latach 2011 i 2012 i zadłużenie z tego tytułu (k. 3190-3192).

Wreszcie spółka w tym okresie nie dopełniła również obowiązku złożenia sprawozdań finansowych do akt rejestrowych, co uniemożliwiło powołanemu biegłemu z zakresu ekonomiki i finansów sporządzenie opinii (2011-2012). Wszystkie te okoliczności korespondują z treścią relacji świadka W. co do sposobu funkcjonowania spółki, który nie rokował możliwości spłaty zobowiązań, dezawuując wersję oskarżonego o dobrym jej prosperowaniu i rzutując na ocenę całokształtu jego wyjaśnień.

Trzeba natomiast podkreślić, że sam oskarżony przyznał fakt wypowiedzenia umów najmu pomieszczeń pralniczych (...) Sp. z o.o. wobec jej zaległości czynszowych i niewypłacalności, dając przy tym wyraz braku rozeznania w losach wyleasingowanych urządzeń, ustalonych w zaskarżonym wyroku jako przedmiot sprzeniewierzenia (” Ja nie potrafię konkretnie powiedzieć w jakich miastach i co konkretnie stało się z tymi urządzeniami, oprócz tych, o których wspomniałem wcześniej”, „ W innej galerii one chyba stoją do dziś, ale czy to na pewno te same urządzenia to nie wiem” - k. 3292). Tymczasem przyznając brak wiedzy w powyższym zakresie, J. K. sam popadł w sprzeczność, wszak wskazania logicznego rozumowania i życiowego doświadczenia wykluczają, aby nie wiedząc co stało się z przedmiotami leasingu, miał on jednocześnie informować firmy leasingowe, w tym pokrzywdzoną spółkę (...) S.A., gdzie owe przedmioty się znajdują.

Konstatując - wbrew twierdzeniu skarżącego - wyjaśnieniom oskarżonego brakuje zarówno logiki, jak i stanowczości, a nade wszystko ich treść podważają pozostałe dowody, co sumarycznie stoi na przeszkodzie przyjęciu depozycji J. K. za wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych, czyniąc prawidłową ich ocenę podjętą przez Sąd Okręgowy.

Skarżący nie wskazał, jakich to wątpliwości Sąd I instancji nie zdołał usunąć w drodze swobodnej oceny dowodów i racjonalnego wnioskowania wyprowadzonego z tych, którym przypisał walor wiarygodności, co zarzut obrazy art. 5 § 2 kpk czyni wręcz abstrakcyjnym. Reguła in dubio pro reo nie może być natomiast postrzegana jako dyktat rekonstruowania faktów, w tym również z zakresu podmiotowej strony przestępstwa, jaką jest zamiar, w oparciu o wersję najkorzystniejszą dla oskarżonego. Obowiązkiem Sądu orzekającego jest wszak ustalenie faktów w sposób odpowiadający rzeczywistości (zasada prawdy materialnej), czemu w zaskarżonym wyroku uczyniono zadość.

Nieskuteczne jest też podnoszenie w apelacji mankamentów uzasadnienia, zwłaszcza w kontekście wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, skoro przepis art. 455a kpk wprost uniemożliwia takie następstwo nawet w sytuacji, gdy pisemne motywy wyroku rzeczywiście nie spełniają wymogów określonych w art. 424 kpk, co w tej sprawie wszelako nie ma miejsca. Jednocześnie następczy względem wyroku charakter jego uzasadnienia sprawia, że treść pisemnych motywów orzeczenia nie może mieć realnego wpływu na treść poprzedzającego je wyroku (por.: postanowienie Sądu Najwyższego z 21 września 2017 r., Prok.i Pr.-wkł. 2017/12/12), o którego trafności decyduje materiał stanowiący podstawę orzeczenia, z którym każde rozstrzygnięcie musi zostać skonfrontowane, a uzasadnienie stanowi jedynie punkt wyjścia do dokonania takiej konfrontacji w ramach kontroli odwoławczej, ułatwiając zbadanie zasadności rozstrzygnięcia. To zaś nie jest niemożliwe nawet wtedy, gdy mankamenty motywacji zmuszają do szczegółowej analizy treści dowodów, stanowiących podstawę rekonstrukcji faktów. Te tymczasem zostały w pisemnych motywach wyroku wskazane, choć dla pełnej klarowności wyprowadzonych wniosków konieczne jest niekiedy ich bardziej wnikliwe badanie, co nie wywołuje jednak stanu braku możliwości skontrolowania rezultatu wnioskowania Sądu a quo.

- oczywiście chybiony jest zarzut obrazy art. 6 Konwencji o ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, skoro sformułowane tam ogólne dyrektywy znajdują swoje ucieleśnienie w konkretnych przepisach krajowej procedury karnej, gwarantujących prawo do rzetelnego procesu, a skarżący nie wykazał, aby którykolwiek z tych przepisów został naruszony w sposób rzutujący na treść wyroku.

Zatem dla porządku tylko, odnosząc się do dyrektyw powołanego art. 6 Konwencji wskazać należy, że sprawa oskarżonego została rozpatrzona publicznie, na jawnej rozprawie głównej, przez organ spełniający kryteria niezawisłego Sądu ustanowionego ustawą, oskarżony został należycie poinformowany o zarzucie i jego podstawach, miał możliwość osobistej obrony oraz korzystał z pomocy obrońcy, miał też sposobność złożenia wniosków dowodowych i zajmowania stanowiska co do wszystkich przeprowadzonych dowodów, o czym został pouczony.

Nie jest natomiast prawdą, jakoby Sąd I instancji powielił oceny zaproponowane przez prokuratora w akcie oskarżenia, skoro nawet z treści wyroku jednoznacznie wynika, że dokonał ocen własnych, chociażby istotnie – względem zarzutu - redukując zakres odpowiedzialności oskarżonego. Natomiast fakt, że pewne oceny dowodowe konweniują z założeniami oskarżyciela nie czyni ich stronniczymi, w szczególności, że skarżący nie wykazał, aby naruszały dyrektywy art. 7 kpk.

Lp. 4

Zarzut – III apelacji obrońcy

Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezpodstawnym uznaniu, że oskarżony obejmował swoją świadomością i działał z zamiarem bezpośrednim kierunkowym i popełnił zarzucane mu czyny.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec niezasadności zarzutów omówionych w punkcie Lp. 3, w tym zwłaszcza odnoszących się do oceny wyjaśnień oskarżonego, również niniejszy zarzut błędnych ustaleń faktycznych jawi się niezasadnym.

O zamiarze oskarżonego przywłaszczenia powierzonych urządzeń pralniczych, których pokrzywdzona spółka (...) S.A. nigdy nie odzyskała, pomimo wypowiedzenia umowy i złożenia w dniu 17 grudnia 2012 r. oświadczenia woli o przejęciu na własność przedmiotów zastawu ustanowionego na mocy umowy pożyczki oraz żądania ich wydania (zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r., sygn. IV CSK 62/06, przejęcie na własność przedmiotów zastawu przez zastawnika następuje w drodze jednostronnego oświadczenia woli złożonego przez uprawnionego i z dniem złożenia takiego oświadczenia - por. art. 22 ust. 1 pkt 2 i art. 22 ust. 2 pkt 2 u.z.r.), świadczy nie tylko brak reakcji oskarżonego na działania wierzyciela, ale też całkowita bierność J. K. wobec działań windykacyjnych prowadzonych przez (...) Sp. z o.o., co w efekcie pozbawiło pokrzywdzonego możliwości dysponowania własnymi rzeczami (według świadka M. P. nawet podane przez oskarżonego telefoniczne dane kontaktowe nie odpowiadały na próby połączeń).

Należy również zaznaczyć, że wbrew wyjaśnieniom oskarżonego, objęte umowami leasingowymi z (...) S.A. urządzenia, nie znajdowały się bynajmniej we wskazanych w umowach miejscach ich użytkowania, skoro firma zajmująca się ich windykacją sprawdziła wszystkie lokalizacje pralni należących do spółki (...), zwracała się do spółki (...) o informacje odnośnie miejsca ich montażu, a pomimo tych na szeroką skalę podjętych zabiegów poszukiwawczych, zdołała odzyskać jedynie niewielką cześć urządzeń (zostały one wyłączone z opisu czynu przypisanego).

Sam J. K. negując wiedzę co do losów przedmiotowych urządzeń, pozornie wykazał brak fundamentalnego zainteresowania ich zwrotem pokrzywdzonemu, co wprawdzie mogłoby również obrazować jego nastawienie do czynu, gdyby nie stanowiło elementu trwania w zamiarze zatrzymania rzeczy dla siebie z pokrzywdzeniem uprawnionego podmiotu.

Z uznanych bowiem za wiarygodne zeznań świadka M. P., których oceny skarżący nie kwestionował, wynika, że oskarżony cały majątek spółki (...) Sp. z o.o. przeniósł na inne spółki, które również kontrolował, w tym na (...) Pralnię Sp. z o.o., której prezesem-„słupem” miał być jego sąsiad P. D., negujący jakąkolwiek własną sprawczość w funkcjonowaniu firmy. Stanowisko to koresponduje z twierdzeniem świadka P., iż udziały w nowej spółce objęła reprezentowana przez oskarżonego spółka (...) Ltd. z siedzibą na Cyprze.

Jednocześnie wobec niepodważonych w apelacji ustaleń Sądu Okręgowego, iż oskarżony sprzęty wyleasingowane na podstawie umów wskazanych w punkcie 2 tenoru zaskarżonego wyroku, przekazał nowemu, kontrolowanemu przez siebie podmiotowi – spółce (...) Sp. z o.o., przy czym część z nich zostało opatrzonych zmienionymi numerami seryjnymi (przykładowo: sprzęt objęty umową nr (...) stał się przedmiotem sprzedaży na podstawie umowy z dnia 24 września 2012 r., gdzie oskarżony reprezentował nabywcę - k. 1542-8, t. IX, przy czym podobnie, jak sprzęty objęte umowami o nr (...), które miały być użytkowane odpowiednio w CH w Z. oraz w CH w L., miał zmienione numery seryjne), jego zamiar zatrzymania rzeczy i pozbawienia (...) możliwości wykonywania swoich uprawnień wobec nich, jawi się nader oczywistym.

„Na marginesie” wskazać należy, że całokształt okoliczności ujawnionych w sprawie, jeśli zważyć na kondycję firmy (...) Sp. z o.o., skalę zaciągniętych przez oskarżonego zobowiązań oraz sposób i okoliczności ich zaciągania, upoważniał Sąd I instancji do rozważania zarzucanego oskarżonemu zachowania w relacji z (...) S.A. na płaszczyźnie oszustwa z art. 286 § 1 kk, co ze względu na brak środka odwoławczego wniesionego na niekorzyść oskarżonego, aktualnie byłoby spóźnione.

Niemniej suma tych okoliczności, w tym działania obliczone na utrudnienie przyszłej windykacji, w połączeniu z zachowaniem się oskarżonego wobec żądania uprawnionego właściciela - (...) S.A. wydania rzeczy, stwarzała asumpt do przypisania J. K. popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk.

W odniesieniu do wątpliwości zgłaszanych przez skarżącego odnośnie ustalonej wartości sprzeniewierzonego mienia, wskazać należy na brak podstaw do odliczania kosztów eksploatacji rzeczy przez oskarżonego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, czy też kwot uiszczonych z tytułu pożyczki, skoro przedmiotem czynu są rzeczy o wartości określonej w umowie.

Wartości mienia stanowiącego przedmiot przywłaszczenia nie zmniejsza również fakt pokrycia szkody przez ubezpieczyciela, wszak to stanowi jedynie rekompensatę szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu.

Lp.5

Zarzut IV apelacji obrońcy

Rażąco niewspółmiernie surowa kara 2 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Surowość kary mierzy się nie jej rozmiarem, ale zakresem wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dany typ czynu zabronionego. Przestępstwo popełnione przez oskarżonego zagrożone jest karą od roku do 10 lat pozbawienia wolności, a co za tym idzie orzeczona kara 2 lat pozbawienia wolności, oscyluje w dolnej granicy ustawowego zagrożenia, co przy uwzględnieniu okoliczności obciążających, czyni ją karą wręcz łagodną.

Sąd Okręgowy trafnie uwzględnił wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, w tym rozmiar wyrządzonej pokrzywdzonemu szkody, nieskuteczność działań windykacyjnych i brak jakichkolwiek starań sprawcy o jej zrekompensowanie, jak również uprzednią karalność J. K., która przedmiotowego przestępstwa nie pozwala uznać za odosobniony incydent w jego życiu.

Sąd I instancji należycie orzeczenie w zakresie kary uzasadnił, a skarżący nie wskazał, jakie to okoliczności łagodzące o znaczeniu istotnym dla wymiaru kary, zostały pominięte. Nie stwierdzając takich elementów, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do złagodzenia orzeczonej kary.

Wniosek

O zmianę wyroku w pkt 2 i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku w pkt 2 i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec bezzasadności zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy, jak też niestwierdzenia przyczyn odwoławczych podlegających uwzględnieniu z urzędu zgodnie z kierunkiem tej apelacji, brak było też podstaw do uwzględnienia któregokolwiek z alternatywnych wniosków zgłoszonych w środku odwoławczym.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

- omyłkowe określenie dat 6 umów pożyczek wskazanych w czynie przypisanym oskarżonemu w punkcie 2 (drugim) zaskarżonego wyroku;

- nieprawidłowe powołanie w kwalifikacji prawnej czynu i podstawie skazania art. 11 § 2 kk, a w podstawie wymiaru kary art. 11 § 3 kk.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

- w wyroku omyłkowo, co Sąd I instancji dostrzegł w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, określono daty 6 umów pożyczek wskazanych w czynie przypisanym oskarżonemu w punkcie 2 (drugim), które zgodnie z treścią umów zostały zawarte w okresie od 30 listopada do 8 grudnia 2011 r., a nie od 29 listopada do 9 grudnia 2011 r., przy czym umowy o numerach (...) zawarto w dniu 30 listopada 2011 r. a umowę o nr (...) zawarto 8 grudnia 2011 r.. Powyższe podlegało sprostowaniu adekwatnie do treści dowodów uznanych za wiarygodne i stanowiących podstawę ustaleń faktycznych, w sposób zgodny z ich oczywistą wymową.

- nieprawidłowe jest powoływanie przepisu art. 11 § 2 kk w kwalifikacji prawnej i w podstawie skazania za czyn z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk. Powołane przepisy części szczególnej Kodeksu karnego nie pozostają w żadnym razie w zbiegu kumulatywnym, bowiem nie mamy tu do czynienia z sytuacją, gdy jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch przepisach ustawy (art. 294 § 1 kk samoistnie nie określa znamion czynu zabronionego), ale jest to wypadek, gdzie opis typu kwalifikowanego czynu zawarty jest w dwóch przepisach.

Powyższe stanowi przejaw zabiegu legislacyjnego ustawodawcy, skutkiem którego odzwierciedleniem kwalifikowanej postaci jednego z występków wymienionych w art. 294 § 1 kk jest przyjęcie konstrukcji kwalifikacji złożonej, której składowymi są przepis art. 294 § 1 kk oraz przepis odpowiadający jednemu z typów podstawowych przestępstw enumeratywnie w tym przepisie wymienionych.

W konsekwencji niezasadne jest również odwoływanie się do treści art. 11 § 3 kk w podstawie wymiaru kary za występek, którego znamiona kwalifikujące określa art. 294 § 1 kk.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

W nieobjętej korektą opisu czynu, części skazującej oskarżonego – punkt 2 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Jak wyżej

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono wyrok w zaskarżonej części w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że przyjęto, że opisanych tam 6 umów pożyczek zostało zawartych w okresie od 30 listopada do 8 grudnia 2011 r., przy czym umowy o numerach (...) zawarto w dniu 30 listopada 2011 r. a umowę o nr (...) zawarto 8 grudnia 2011 r. oraz wyeliminowano z kwalifikacji czynu i podstawy skazania art. 11 § 2 kk, a z podstawy wymiaru kary art. 11 § 3 kk.

Zwięźle o powodach zmiany

Jak wyżej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Z przyczyn wyżej wskazanych (punkt Lp, 1) uchylono wyrok w punkcie 1 (pierwszym), to jest orzeczenie uniewinniające oskarżonego od popełnienia czynu zarzucanego jemu w punkcie 2 (drugim) wstępnej części zaskarżonego wyroku i w tej części sprawę przekazano Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania;

4.1.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Wobec treści art. 454 § 1 kpk oraz stwierdzenia podstaw do przypisania oskarżonemu przestępstwa oszustwa na szkodę (...) S.A.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Jak w punkcie Lp. 1, z uwzględnieniem, że wyrok Sądu I instancji w zakresie czynu zarzucanego w punkcie 1 jego części wstępnej nie został zaskarżony, co oznacza, że orzeczenie uniewinniające oskarżonego od popełnienia przestępstwa na szkodę (...), jest prawomocne.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4

Zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym 300 (trzysta) złotych tytułem opłaty za drugą instancję.

7.  PODPIS

Ewa Leszczyńska-Furtak Ewa Gregajtys Anna Kalbarczyk

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W części uniewinniającej od czynu zarzucanego w punkcie 1 części wstępnej wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W części skazującej – punkt 2 tenoru wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana