Wyrok z dnia 2018-09-27 sygn. II AKa 303/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt: II AKa 303/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:	SSA Wojciech Kopczyński
Sędziowie:	SSA Piotr Filipiak SSO del. Adam Chodkiewicz (spr.)
Protokolant:	Bartłomiej Wiench

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gliwicach - Prokuratur Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim Marcin Felsztyński

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2018 r. sprawy

J. J. (J.) s. H. i H. ur. (...) w R.

oskarżonego z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i inne

na skutek apelacji prokuratora, pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych i obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Wydział Zamiejscowy w Rybniku

z dnia 30 kwietnia 2018 roku, sygn. akt V K 148/17

1. zmienia punkt 1 zaskarżonego wyroku w ten sposób, że uznaje oskarżonegoJ. J. za winnego tego, że w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., w celu zmuszenia przybyłych na interwencję funkcjonariuszy Policji do określonego zachowania się polegającego na zaniechaniu przez nich czynności służbowej jego zatrzymania oraz spełnieniu jego żądań, przetrzymywał w charakterze zakładników swoje małoletnie dzieci E. J. i T. J., a nadto grożąc użyciem wobec nich przemocy poprzez przystawianie do ich skroni, gardeł i brzucha noża, naraził ich na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pomimo ciążącego na nim jako ojcu obowiązku opieki nad nimi, czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na mocy art. 252 § 1 k.k.
w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazuje go na karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności;

2. uchyla rozstrzygnięcia z punktu 5 i 8 zaskarżonego wyroku i na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k.
i art. 86 § 1 k.k. łączy karę pozbawienia wolności orzeczoną niniejszym wyrokiem oraz kary pozbawienia wolności z punktów 2, 3 oraz 4 zaskarżonego wyroku i orzeka wobec oskarżonego J. J.nową karę łączną 3 (trzech) lat pozbawienia wolności, na poczet której, na mocy art. 63 § 1 k.k., zalicza oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 30 czerwca 2017 r. godz. 12:05 do dnia 27 września 2018 r.

3. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

4. zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) na rzecz adwokata B. J. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych w tym 23 % VAT tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej małoletniemu T. J. w postępowaniu odwoławczym;

5. zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) na rzecz adwokata B. J. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych w tym 23 % VAT tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej małoletniej E. J. w postępowaniu odwoławczym;

6. zwalnia oskarżonego J. J. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO del. Adam Chodkiewicz SSA Wojciech Kopczyński SSA Piotr Filipiak

Sygn. akt II AKa 303/18

UZASADNIENIE

J. J.został oskarżony o to, że:

I. w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., w celu zmuszenia przybyłych na interwencję funkcjonariuszy Policji do zaniechania przez nich czynności służbowej polegającej na jego zatrzymaniu, a następnie kierowania wobec nich żądań sprowadzenia na miejsce zdarzenia asp. szt. K. W., funkcjonariuszy z Komendy Powiatowej Policji w W., funkcjonariuszy z Komendy Wojewódzkiej Policji w K., negocjatora oraz sąsiadki G. M., stosując groźby pozbawienia życia wobec funkcjonariuszy Policji oraz swoich małoletnich dzieci E. i T. rodzeństwa J., przez przystawienie do skroni, gardeł i brzucha dzieci noża, wziął jako zakładników, a następnie przetrzymywał swoje małoletnie dzieci E. J. i T. J., czym dodatkowo naraził dzieci na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pomimo że ciążył na nim jako ojcu obowiązek opieki nad małoletnimi dziećmi narażonymi na niebezpieczeństwo, tj. o czyn z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.;

II. w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., kierował wobec K. G. (1) groźby popełnienia na jej szkodę przestępstwa zabójstwa, a groźby te wzbudziły u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, tj. o czyn z art. 190 § 1 k.k.;

III. w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., w związku z podjętą przez K. G. (1) interwencją na rzecz ochrony bezpieczeństwa E. J., poprzez zadanie uderzenia nożem w dłoń spowodował u K. G. (1) obrażenia ciała w postaci rany ciętej dłoni, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała K. G. (1) na okres nieprzekraczający 7 dni, tj. o czyn z art. 157 § 2 k.k.;

IV. w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., w czasie podjętej przez umundurowanych funkcjonariuszy Komisariatu Policji w P. sierż. szt. A. S. i sierż. szt. K. G. (2), a także umundurowanych funkcjonariuszy Komisariatu Policji w R. post. R. K. i sierż. K. S., czynności procesowej polegającej na jego zatrzymaniu, stosował wobec funkcjonariuszy przemoc fizyczną, polegającą na kopaniu i szarpaniu, w celu zmuszenia ich do zaniechania prawnej czynności służbowej, w wyniku czego sierż. szt. A. S. doznała obrażeń ciała w postaci skręcenia i naderwania lewego nadgarstka, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres nieprzekraczający 7 dni, tj. o czyn z art. 224 § 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2018 r., sygn. akt V K 148/17, Sąd Okręgowy w Gliwicach uznał oskarżonego J. J. za winnego:

- tego, że w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., pozbawił wolności swoje małoletnie dzieci E. J. urodzoną (...) i T. J. urodzonego (...), przetrzymując je i stosując wobec nich przemoc poprzez przystawianie im do skroni, gardeł i brzucha noża, czym dodatkowo naraził dzieci na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pomimo że ciążył na nim jako ojcu obowiązek opieki nad małoletnimi dziećmi narażonymi na niebezpieczeństwo, tj. czynu z art. 4 § 1 kk w zw. z art. 189 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na zasadzie art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności,

- popełnienia czynu opisanego w punkcie II wyroku, tj. czynu z art. 190 § 1 k.k. i za to na zasadzie art. 190 § 1 k.k. skazał go na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

- popełnienia czynu opisanego w punkcie III wyroku, tj. czynu z art. 157 § 2 k.k. i za to na zasadzie art. 157 § 2 k.k. skazał go na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności,

- tego, że w dniu 27 czerwca 2017 r. w P., stosował wobec umundurowanych funkcjonariuszy Komisariatu Policji w P. sierż. szt. A. S., sierż. szt. K. G. (2) oraz umundurowanych funkcjonariuszy Komisariatu Policji w R. post. R. K. i sierż. K. S. przemoc fizyczną, polegającą na kopaniu i szarpaniu, w celu zmuszenia ich do zaniechania prawnej czynności służbowej polegającej na jego zatrzymaniu, w wyniku czego sierż. szt. A. S. doznała obrażeń ciała w postaci skręcenia i naderwania lewego nadgarstka, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres nieprzekraczający 7 dni, tj. czynu z art. 224 § 2 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 224 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. Sąd orzekł karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, na poczet której, na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył okres jego zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 30 czerwca 2017 r. godz. 12.05 do dnia 30 kwietnia 2018 r.

Na podstawie art. 46 § 1 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w kwocie po 500 zł na rzecz:

- pokrzywdzonej A. S.,

- małoletniej pokrzywdzonej E. J. płatne do rąk jej przedstawicielki ustawowej K. G. (1),

- małoletniego pokrzywdzonego T. J. płatne do rąk jego przedstawicielki ustawowej K. G. (1),

oraz w kwocie 200 zł na rzecz pokrzywdzonej K. G. (1).

Na podstawie art. 44 § 2 k.k. Sąd orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci noża ze złamanym ostrzem, noża kuchennego, tasaka opisanych w wykazie dowodów rzeczowych o nr I/170/17/P pod pozycjami 1,2,3, a oznaczonych w wykazie dowodów rzeczowych Sądu numerami 505/17, 506/17, 507/17.

Nadto Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz kuratora za małoletnich E. i T. rodzeństwa J., adw. B. J. kwotę 2.760 zł, powiększoną o 23 % podatku VAT tj. kwotę 634,80 zł, łącznie 3394,80 zł tytułem wynagrodzenia za wykonywanie czynności procesowych za małoletnich oraz zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, przejmując je na rzecz Skarbu Państwa.

Od powołanego wyżej wyroku apelacje wnieśli: Prokurator Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim, oskarżyciele posiłkowi E. i T. J. reprezentowani przez kuratora adw. B. J. oraz obrońca oskarżonego.

Prokurator Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k., art. 444 § 1 k.p.k., art. 447 § 1 k.p.k., art. 459 § 1 i 3 k.p.k. oraz art. 460 k.p.k. zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego: w zakresie punktu 1 w całości oraz w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania w całości. Skarżący na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 1 i 3 k.p.k. wyrokowi zarzucił:

- w zakresie punktu 1 obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 252 § 1 k.k. poprzez jego nie zastosowanie do prawidłowo ustalonego przez Sąd stanu faktycznego i przyjęcie, że oskarżony poprzez pozbawienie wolności swoich dzieci i przetrzymywanie ich wbrew wolim poprzez przyciskanie ich do siebie, przystawianie do skroni, brzucha i szyi dzieci noża oraz zasłanianie się nimi jak tarczą w celu zaniechania prawnej czynności zatrzymania poprzez przybyłych na miejsce funkcjonariuszy Policji w stosunku do których kierował żądania odsunięcia się, umożliwienia mu opuszczenia mieszkania, wezwania na miejsce zdarzenia funkcjonariuszy z Komendy Powiatowej Policji w W., Komendy Wojewódzkiej Policji, negocjatora, asp. szt. K. W. oraz sąsiadki G. M., nie wypełnił znamion czynu z art., 252 § 1 k.k., a jedynie z art. 189 § 1 k.k. polegającego wyłącznie na pozbawieniu dzieci wolności, choć z zebranego materiału dowodowego w sposób jednoznaczny wynika, że oskarżony po przybyciu na miejsce interwencji funkcjonariuszy Policji, wziął swoje dzieci, które wcześniej pozbawił wolności jako zakładników i przetrzymywał je w celu zaniechania prawnej czynności zatrzymania, do czasu aż został obezwładniony przez interweniujących funkcjonariuszy Policji.

- w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania, błąd w ustaleniach faktycznych, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia, poprzez przyjęcie, że sytuacja materialna i rodzinna oskarżonego uniemożliwia mu poniesienie kosztów postępowania, podczas gdy oskarżony jest osobą młodą, zdrową, posiadającą wykształcenie, posiadającą mieszkanie własnościowe obciążone kredytem hipotecznym, mogącą podjąć pracę w warunkach pozbawienia wolności, co w zestawieniu z treścią art. 627 kpk, zgodnie z którym obciążenie oskarżonego kosztami postępowania w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego jest zasadą, sprawia, że obciążenie oskarżonego kosztami postępowania nie będzie zbyt uciążliwe ze względu na jego sytuację majątkową i rodzinną, tym bardziej, że w okresie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności, wszystkie jego potrzeby zaspokajane będą przez Skarb Państwa.

Podnosząc powyższe zarzuty, na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- przyjęcie, że swoim zachowaniem opisanym w punkcie I aktu oskarżenia, oskarżony wypełnił znamiona przestępstwa z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i wymierzenie za ten czyn kary 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- zmianę orzeczenia zakresie wymierzonej kary łącznej i wymierzeniu oskarżonemu kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- obciążenie oskarżonego kosztami postępowania w całości.

W pozostałej części wniósł o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

A.. B. J. – kurator reprezentujący oskarżycieli posiłkowych E. i T. J. zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego w zakresie rozstrzygnięć zawartych w punktach 1 i 5 .

Skarżący wyrokowi zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7, 92 i 410 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i nie oparcie wyroku na wszystkich ujawnionych w sprawie okolicznościach, które miały znaczenie dla jej rozstrzygnięcia,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia, uwidaczniający się poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż oskarżony formułując w trakcie zdarzenia względem funkcjonariuszy Policji żądania, nie działał w zamiarze bezpośrednim kierunkowym ich spełnienia, co w rezultacie doprowadziło do błędnej kwalifikacji czynu jako przestępstwa z art. 4 § 1 kk w zw. z art. 189 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego prowadzi do przypisania sprawcy czynu odpowiedzialności z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że oskarżony dopuścił się czynu opisanego w punkcie I aktu oskarżenia oraz części wstępnej wyroku, czym wypełnił przesłanki przestępstwa z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i wymierzenie za ten czyn stosownej kary.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok na korzyść oskarżonego w części, tj. w zakresie:

- co do pkt 1 wyroku w zakresie przypisania oskarżonemu czynu z art. 189 § 1 k.k. oraz w zakresie wymiaru kary,

- co do pkt 2, 3, 4 i 5 wyroku w zakresie wymiaru kary.

Skarżący wyrokowi zarzucił:

- dokonanie błędnych ustaleń faktycznych w zakresie woli dzieci, co do tego czy chcą czy też nie pozostawać w czasie zdarzenia przy ojcu, oraz brak zbadania w tym zakresie świadomości i strony podmiotowej oskarżonego – czy obejmował on swoim zamiarem pozbawienie wolności swoich dzieci – uświadamiając sobie, że działa wbrew woli tychże dzieci, co w ocenie obrońcy jest konieczną przesłanką przypisania odpowiedzialności karnej za ten występek,

- orzeczenie rażąco surowej kary łącznej, w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, która swoją dolegliwością przekracza wymogi adekwatnej i trafnej reakcji karnej na czyn oskarżonego,

- naruszenie przepisów k.pk. poprzez oddalenie wniosku dowodowego zmierzającego do zweryfikowania czy faktycznie toczyło się wcześniej i zostało umorzone postępowanie przygotowawcze o posiadanie przez oskarżonego tzw. „czeskich tabletek na odchudzanie”, a które to tabletki miał zażyć inkryminowanego dnia, a która to okoliczność mogła mieć wpływ na wymiar kary.

Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- usunięcie z kwalifikacji prawnej czynu opisanego w pkt 1 wyroku art. 189 § 1 k.k.,

- orzeczenie kary łącznej w wymiarze 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje Prokuratora oraz adw. B. J. – kuratora reprezentującego oskarżycieli posiłkowych E. i T. J., okazały się zasadne o tyle, że skutkowały częściową zmianą zaskarżonego orzeczenia. Natomiast apelację obrońcy oskarżonego Sąd Apelacyjny uznał za niezasadną.

Przechodząc do oceny wniesionych apelacji, stwierdzić należy, że zarzuty naruszenia prawa procesowego, formułowane przez obrońcę oskarżonego oraz kuratora reprezentującego małoletnich oskarżycieli posiłkowych (w zakresie art. 7 k.p.k., art. 92 k.p.k. i art. 410 k.p.k.), nie znalazły potwierdzenia.

Obrońca oskarżonego zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego oparł na oddaleniu przez sąd I instancji wniosku dowodowego, zmierzającego do ustalenia, czy toczyło się, a następnie zostało umorzone postępowanie przygotowawcze o posiadanie przez oskarżonego tzw. „czeskich tabletek na odchudzanie”, które to tabletki oskarżony miał zażyć inkryminowanego dnia. W ocenie obrońcy okoliczność ta mogła mieć wpływ na wymiar kary. W tym miejscu należy wskazać, iż obrońca nie wskazał jaki konkretnie przepis Kodeksu postępowania karnego miał zostać naruszony przez sąd I instancji. Domyślać się można, że obrońca miał na myśli obrazę art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k., który to przepis był podstawą wydanego na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2018 r. postanowienia oddalającego wniosek dowodowy (k. 837 akt).

Ponieważ zarzut o błędności decyzji sądu, niezależnie od jego nazwania, pojawił się w apelacji, Sąd Apelacyjny zobowiązany był do zbadania, czy rzeczywiście Sąd Okręgowy postąpił prawidłowo, czy też, przy oddaleniu wniosku dowodowego, doszło do obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku.

Z treści przedmiotowego postanowienia wynika, że Sąd Okręgowy uznał, że okoliczność czy toczyło się postępowanie karne dotyczące posiadania przez oskarżonego czeskich tabletek na odchudzanie, nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, a ponadto uznał, że wniosek dowodowy zmierzał do przedłużenia toczącego się postępowania. Argumentując swoje stanowisko, Sąd powołał się na wyniki opinii biegłego toksykologa.

W ocenie Sądu odwoławczego, decyzja sądu I instancji o oddaleniu wniosku dowodowego obrońcy była prawidłowa. Sąd miał do dyspozycji wyniki badań toksykologicznych, opinie biegłych lekarzy psychiatrów, z których wynikało, że oskarżony przyjmował środki psychoaktywne oraz kwestionariusz zebrania informacji przez specjalistę terapii uzależnień, z którego jednoznacznie wynika, że oskarżony zażywał dopalacze. Z ustaleń terapeuty wynikało również, że oskarżony brał tabletki na odchudzanie w celu zmniejszenia łaknienia, a także, wobec używania dopalaczy, w celu zwiększenia ich działania (uzyskania „większego kopa). Okoliczności te były brane pod uwagę przez sąd I instancji podczas ustalania stanu faktycznego oraz oceny zachowania oskarżonego. Tym samym Sąd Apelacyjny nie stwierdził, aby oddalenie wniosku dowodowego, stanowiło obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku.

Przechodząc do podnoszonego przez kuratora reprezentującego małoletnich oskarżycieli posiłkowych zarzutu naruszenia art. 7 k.p.k., wskazać należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną tego przepisu, jeśli tylko jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających na korzyść oraz na niekorzyść oskarżonego, jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (postanowienie SN z 28 kwietnia 2015 r., II KK 89/15).

W ocenie sądu odwoławczego, ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji znalazły pełne potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i nie zawierają błędów logicznych czy faktycznych. Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie bardzo starannie, swoje rozstrzygnięcie oparł na wszystkich ujawnionych w sprawie dowodach oraz poddał je wnikliwej ocenie, zgodnie z dyrektywami art. 7 k.p.k.

W pisemnym uzasadnieniu wyroku, sąd I instancji w sposób przekonujący wskazał w oparciu o jakie dowody poczynił ustalenia, którym dowodom i w jakim zakresie dał wiarę, a którym i w jakiej części wiary tej odmówił. Wnioski wyprowadzone z ujawnionego w sprawie materiału dowodowego nie uchybiają, ani regułom logicznego rozumowania, ani wskazaniom wiedzy, czy też zasadom doświadczenia życiowego.

Dlatego też w ocenie sądu odwoławczego brak jest podstaw do uwzględnienia zarzutu obrazy przepisów art. 7 k.p.k., art. 92 k.p.k. i art. 410 k.p.k.

Nie zasługiwał również na uwzględnienie podnoszony przez obrońcę oskarżonego oraz kuratora reprezentującego małoletnich oskarżycieli posiłkowych zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może się sprowadzać do polemiki z ustaleniami sądu, wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Stawiając ten zarzut należy wykazać, jakich konkretnych uchybień w zakresie logicznego rozumowania dopuścił się sąd I instancji, dokonując oceny zebranego materiału dowodowego. Pamiętać przy tym należy, że uchybienia te winny dotyczyć tych ustaleń, które miały wpływ na treść wyroku.

Z treści apelacji obrońcy oskarżonego wynika, że dokonanie przez Sąd Okręgowy błędnych ustaleń faktycznych upatruje w braku zbadania świadomości i strony podmiotowej oskarżonego – czy obejmował on swoim zamiarem pozbawienie wolności swoich dzieci. Uzasadniając ten zarzut obrońca podnosił, że w jego ocenie oskarżony nie miał świadomości, iż działa wbrew woli dzieci, które nie chcą z nim przebywać. Jednocześnie przyznał, że dzieci był przetrzymywane przez oskarżonego, który wymachiwał nożem, ale w zamyśle oskarżonego nie było to nakierowane by wpłynąć na wolę dzieci, przestraszyć je czy też do czegoś zmusić, gdyż te zachowania były skierowane wobec osób trzecich.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ta dość zawiła argumentacja zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych miała na celu wykazanie, że sąd I instancji błędnie zakwalifikował zachowanie oskarżonego z art. 189 § 1 k.k.

W tym samym kierunku zmierzał zarzut kuratora reprezentującego małoletnich oskarżycieli posiłkowych. Przy czym o ile obrońca oskarżonego wnosił o wyeliminowanie art. 189 § 1 k.k. i pozostawienie art. 160 § 2 k.k., to kurator wnosił o zakwalifikowanie czynu oskarżonego jako przestępstwo z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Taki sam wniosek wynika z apelacji Prokuratora, który zarzucił sądowi I instancji, nie błąd w ustaleniach faktycznych, ale obrazę przepisów prawa materialnego, to jest art. 252 § 1 k.k., poprzez jego nie zastosowanie do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego.

Odnośnie sformułowanego zarzutu obrazy prawa materialnego, należy przypomnieć, że naruszenie prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu (lub niezastosowaniu) w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można natomiast mówić o obrazie prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę. Te dwa zarzuty wzajemnie się wykluczają.

W ocenie sądu odwoławczego w niniejszej sprawie doszło do obrazy prawa materialnego, a nie błędu w ustaleniach faktycznych. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Prokuratora, że sąd I instancji błędnie zakwalifikował czyn oskarżonego z art. 189 § 1 k.k. zamiast z art. 252 § 1 k.k.

W ocenie Sądu Okręgowego zachowania oskarżonego nie wypełniły przesłanek wynikających z treści przepisu art. 252 § 1 k.k. Sąd oparł swoje stanowisko na tym, że żaden z dowodów nie wskazał na to, że oskarżony przychodząc do domu małoletnich, wszedł tam z zamiarem zmuszenia ich, bądź wykorzystania do czegokolwiek. Po drugie, oskarżony zabierając matce dzieci i przytrzymując je przy sobie, nie był inicjatorem interwencji policji, gdyż policję wezwała K. G. (1). Po trzecie, z treści nagrania interwencji policji oraz zeznań świadków wynika, że oskarżony nie wysuwał wobec organów wymienionych w art. 252 § 1 k.k. żadnych żądań związanych z realizacją wytyczonego przez siebie celu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego stanowisko sądu I instancji w tym zakresie jest błędne.

Nie ulega wątpliwości, że czyn z art. 252 § 1 k.k., podobnie jak przestępstwo z art. 189 § 1 k.k. obejmuje swoim zakresem pozbawienie człowieka wolności i w odniesieniu do obu przestępstw pozbawienie wolności człowieka jest czynnością sprawczą. Jednakże różnica między dyspozycjami obu tych przepisów sprowadza się do określenia celu, do którego sprawca zmierza. Celem sprawcy przestępstwa z art. 252 § 1 k.k. jest zmuszenie do określonego zachowania się wskazanych w tym przepisie podmiotów, a dla bytu przestępstwa z art. 189 k.k. cel ten jest obojętny.

Z przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy postępowania dowodowego jednoznacznie wynika, że oskarżony domagał się, aby interweniujący funkcjonariusze Policji opuścili jego dom, wezwali wskazane przez niego osoby. Okoliczność, że oskarżony nie potrafił podać w jakim celu wskazane przez niego osoby miały przybyć na miejsce zdarzenia, jest w tym przypadku bez znaczenia. Oskarżony przetrzymując swoje małoletnie dzieci oraz grożąc jednocześnie użyciem wobec nich przemocy poprzez przystawianie niebezpiecznych przedmiotów do ich ciała, miał na celu zmuszenie interweniujących funkcjonariuszy Policji do odstąpienia przez nich od czynności jego zatrzymania.

Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska sądu I instancji, że aby przypisać oskarżonemu popełnienie czynu z art. 252 § 1 k.k. oskarżony od samego początku, czyli od momentu pozbawienia wolności małoletnich dzieci, powinien posiadać jakiś cel do zrealizowania. Należy wskazać, że przepis art. 252 § 1 k.k. rozróżnia dwie sytuacje: branie zakładnika i przetrzymywanie zakładnika. Branie zakładnika w rozumieniu tego przepisu, to pozbawienie wolności jakiejś osoby wbrew jej woli, natomiast przetrzymywanie zakładnika oznacza utrzymanie bezprawnego pozbawienia wolności wziętego już zakładnika, przy czym wzięcie i przetrzymywanie zakładnika przez tego samego sprawcę, stanowi jedno przestępstwo w ramach prawnej jedności czynu. W świetle powyższego Sąd Apelacyjny uznał, że w chwili przybycia na miejsce zdarzenia funkcjonariuszy Policji, kiedy oskarżony zaczął wysuwać żądania wobec interweniujących policjantów, pozbawienie wolności pokrzywdzonych, należy traktować jako przetrzymywanie zakładników.

Sąd Apelacyjny w pełni podzielił argumentacje zawarte w apelacjach Prokuratora oraz kuratora małoletnich oskarżycieli posiłkowych dotyczące stosowania art. 252 § 1 k.k., uznając, iż słusznie domagają się zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego w pkt I aktu oskarżenia.

Natomiast Sąd nie podzielił argumentów obrońcy odnośnie proponowanej przez kwalifikacji prawnej tego czynu. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zachowanie oskarżonego nie może być kwalifikowane jedynie z art. 160 § 2 k.k.

W tym miejscu należy wskazać, iż sąd I instancji prawidłowo zastosował przepis art. 160 § 2 k.k. Z materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że zachowanie oskarżonego wyczerpało również ustawowe znamiona tego przepisu. Sąd Okręgowy należycie uzasadnił zastosowanie tego przepisu w niniejszej sprawie. Niewątpliwie oskarżony, będąc osobą na której ciążył obowiązek opieki nad małoletnimi dziećmi, swoim zachowaniem naraził je na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Należy również podnieść, iż nikt ze skarżących wyrok, nie kwestionował zasadności przyjęcia tego przepisu w kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego.

Kierując się powyższym, Sąd Apelacyjny zmienił punkt 1 zaskarżonego wyroku, uznając iż oskarżony swoim czynem wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Konsekwencją zmiany kwalifikacji prawnej czynu przez zastosowanie art. 252 § 1 k.k. było wymierzenie oskarżonemu kary 3 lat pozbawienia wolności, a następnie orzeczenie nowej kary łącznej, również w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny nie podzielił stanowiska Prokuratora wnoszącego o wymierzenie kary 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. oraz orzeczenie kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd nie podzielił również zarzutu obrońcy oskarżonego w zakresie wymiaru kary za czyn z punktu 1 zaskarżonego wyroku oraz wymiaru kary łącznej, która według skarżącego nosiła cechy rażąco surowej.

W tym miejscu należy wskazać, iż kara rażąca surowością musi intensywnie zwracać uwagę swoją nieadekwatnością do konkretnego przypadku - określonego czynu oraz jego sprawcy. Trzeba też mieć na względzie fakt, że wymiar konkretnej kary jest zarazem kwestią sędziowskiego swobodnego uznania i tylko wtedy, gdy jego granice zostaną w sposób wyraźny przekroczone, może razić niesprawiedliwością i wówczas można zasadnie zarzucać jej rażącą niewspółmierność. Takie okoliczności w niniejszej sprawie nie zachodzą.

Przy wymiarze kary za czyn z art. 252 § 1 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., sąd odwoławczy uwzględnił tożsame okoliczności obciążające i łagodzące jakie miał na uwadze sąd I instancji. W ocenie Sądu Apelacyjnego wymierzona kara jest adekwatna do stopnia winy oraz społecznej szkodliwości czynu. Należy również wskazać, iż jest to najniższy wymiar kary przewidzianej za zbrodnię z art. 252 § 1 k.k.

Przy wymiarze kary łącznej Sąd Apelacyjny miął na uwadze, że oskarżony popełnił 4 przestępstwa. Mimo to Sąd uznał, że zasadnym jest orzeczenie kary łącznej przy zastosowaniu zasady absorpcji. Sąd miał tu przede wszystkim na uwadze fakt, iż przypisane oskarżonemu czyny zostały popełnione w tym samym miejscu i tym samym przedziale czasowym. Sąd kierował się również względami prewencyjnymi, zarówno w zakresie prewencji indywidualnej jak i ogólnej.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego kara łączna w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności będzie uwzględniać wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na jej wymiar, w tym podniesione powyżej. Kara łączna w tej wysokości spełni wszystkie stawiane przed tą karą cele i będzie oddawać w pełni kryminalną zawartość czynów oskarżonego.

Przechodząc do ostatniego z zarzutów Prokuratora, to jest błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania, należy wskazać, iż zarzut ten jest bezpodstawny. Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, iż z uwagi na sytuację materialną i rodzinną oskarżonego, w tym ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, nie jest on w stanie ponieść kosztów postępowania. Podnoszone przez skarżącego argumenty, że oskarżony jest osobą młodą, zdrową, posiadającą wykształcenie, posiadającą mieszkanie własnościowe obciążone kredytem hipotecznym, mogącą podjąć pracę w warunkach pozbawienia wolności, a w okresie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności, wszystkie jego potrzeby zaspokajane będą przez Skarb Państwa, wcale nie gwarantują, że oskarżony będzie w stanie uiścić koszty procesu. Nie ma żadnych gwarancji, że oskarżony zostanie zatrudniony w zakładzie karnym. Odnośnie mieszkania własnościowego, to sam skarżący przyznał, że jest ono obciążone kredytem hipotecznym. Trudno też wymagać, by oskarżony podjął decyzję o sprzedaży mieszkania, w sytuacji gdy ma rodzinę, która musi mieć zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe. Należy mieć również na uwadze orzeczone wobec oskarżonego obowiązki w trybie art. 46 § k.k.

Dlatego też Sąd nie uwzględnił zażalenia skarżącego w tym zakresie, a także zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Orzeczenie w przedmiocie zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej małoletnim T. i E. J. przez adw. B. J. uzasadnia przepis art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze.

SSO (del) Adam Chodkiewicz SSA Wojciech Kopczyński SSA Piotr Filipiak