Postanowienie z dnia 2006-10-11 sygn. IV KK 96/06

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 96/06

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 11 października 2006 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Andrzej Deptuła (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Waldemar Płóciennik

SSO del. do SN Zbigniew Kwiatkowski

Protokolant Elżbieta Brejniak

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Beaty Mik

w sprawie T. K. skazanego z art. 197 § 2 i innych k.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 11 października 2006 r., kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 października 2005 r., sygn. akt IX Ka […] utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 marca 2005 r., sygn. akt IX K […]

I. Oddala kasację jako oczywiście bezzasadną.

II. Kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża T. K.

U Z A S A D N I E N I E

I. Wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 marca 2005 r. sygn. IX K […] – T. K. skazany został:

a) z art. 197 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę 3 lat pozbawienia wolności – za to, że w dniu 29 września 2004 r. w M. gm. C., po uprzednim użyciu przemocy wobec D. S. poprzez przytrzymywanie za ręce doprowadził do wykonania innej czynności seksualnej polegającej na masturbacji członka w wkładaniu palca do pochwy, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach recydywy,

b) z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 33 § 1 – 3 k.k. na 2 lata pozbawienia wolności i 30 stawek dziennych grzywny – za to, że w dniu 29 września 2004 r. w M. gm. C., po uprzednim grożeniu natychmiastowym użyciem przemocy wobec D. S. zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 400 zł, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach recydywy,

c) z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na 2 lata pozbawienia wolności – za to, że w dniu 3 października 2004 r. w M. gm. C. w zamiarze doprowadzenia X. Y. do obcowania płciowego użył podstępu polegającego na wywiezieniu X. Y. do lasu, lecz zamierzonego celu nie zrealizował z uwagi na opór pokrzywdzonej, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach recydywy.

Jako karę łączną sąd wymierzył oskarżonemu karę 5 lat pozbawienia wolności. Wyrok ten zaskarżyli obrońca oskarżonego oraz oskarżony osobiście.

Oskarżony zarzucił rażącą surowość kary i wnosił o jej złagodzenie oraz warunkowe zawieszenie jej wykonania.

Obrońca zarzucił natomiast błąd w ustaleniach faktycznych polegający na stwierdzeniu, że oskarżony nie odstąpił dobrowolnie od popełnienia czynu odnoszącego się do „kontaktu” z X. Y., a także, że czyn z pkt. b stanowi przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. bowiem D. S. dobrowolnie dała oskarżonemu pieniądze. W apelacji obrońca domagał się uniewinnienia oskarżonego od przypisanego mu przestępstwa rozboju oraz usiłowania popełnienia przestępstwa z art. 197 § 1 k.k. wobec X. Y. oraz złagodzenie kary za czyn przypisany T. K. w pkt. pierwszym (wyżej pkt a).

Sąd Okręgowy w K. uznał obie apelacje za oczywiście bezzasadne i wyrokiem z dnia 20 października 2005 r. sygn. IX Ka […] utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

II. Kasację wniósł obrońca skazanego formułując następujące zarzuty:

1. w zakresie dwóch pierwszych czynów przypisanych T. K. – rażąca obrazę prawa materialnego – art. 11 k.k. przez niezastosowanie tego przepisu w sytuacji, gdy czasowo-przestrzenna i motywacyjna analiza przebiegu zdarzenia wskazuje, że przestępstwo popełnione przez oskarżonego stanowi jeden czyn, co wyraża się przez niemożność czasowego rozdzielenia czynności seksualnej do której oskarżony doprowadził przemocą i dokonanego następnie zaboru pieniędzy, zaś prawidłowa kwalifikacja prawna takiego zachowania wskazuje na kumulatywny zbieg przepisów, podczas gdy Sądy nie wyjaśniły na jakich dowodach oparty został wniosek, że w chwili zabierania D. S. do samochodu oskarżonemu przyświecał tylko zamiar zmuszenia jej do poddania się czynnościom seksualnym, a zamiar pieniędzy powstał u oskarżonego później,

2. w zakresie czynu trzeciego przypisanego T. K. – obrazę prawa procesowego – art. 4, 5 § 2 k.k. i 424 § 1 pkt 2 k.p.k. polegającą na przyjęciu, że oskarżony usiłował dokonać wobec X. Y. przestępstwa zgwałcenia określonego w art. 197 § 1 k.k. podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności w perspektywie czynu, jakiego oskarżony dopuścił się w stosunku do drugiej pokrzywdzonej – D. S. wynika, że przyjęcie kwalifikacji prawnej, z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 197 § 1 k.k. jest w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i innych zachowań przestępnych oskarżonego rozstrzygnięciem wątpliwości na niekorzyść oskarżonego.

Obrońca zarzucił także rażącą surowość orzeczonej kary, zaś sam wniosek kasacyjny określił jako – uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w K. wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

III. Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja w najmniejszym stopniu nie kwalifikowała się do uwzględnienia, była bowiem bezzasadna i to w stopniu oczywistym.

1. Pierwszy z wysuniętych przez obrońcę zarzutów ma swoje źródło w całkowicie błędnym poglądzie prezentowanym przez obrońcę, że dwa pierwsze czyny przypisane oskarżonemu stanowią jeden czyn zabroniony w myśl ustawowej reguły wyrażonej w art. 11 k.k.

Problematyka jedności i wielkości przestępstw stanowi jedno z trudniejszych zagadnień prawa karnego.

Orzecznictwo, odwołując się do fundamentalnych w nauce prawa karnego praw W. Woltera (Reguły wyłączania wielości ocen w prawie karnym, Warszawa 1068, A. Spotowskiego, Pomijalny (pozorny) zbieg przepisów ustawy i przestępstw, Warszawa 1976, M. Tarnowski, Zagadnienie jedności i wielości przestępstw, Poznań 1977) przyjęło dwie zasadnicze grupy kryteriów służących do ustalenia lub odrzucenia jedności czynu:

– kryterium subiektywne (nastawienie sprawcy, zmierzające do osiągnięcia tego samego, relewantnego z punktu widzenia prawa karnego, celu),

– kryterium obiektywne (zwartość miejscowa i czasowa ocenionego zdarzenia, wyodrębnienie zintegrowanych zespołów aktywności sprawcy (m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28.III.2002 r. I KZP 4/02 – OSNKW 2002, nr 5 – 6, poz. 37, oraz z dnia 26.VIII.2004 r. KZP 14/04, Rocz. OSN z 2004, poz. 1467).

Odnosząc te kryteria do zachowania oskarżonego T. K. wobec pokrzywdzonej D. S. jest wręcz oczywiste, że już pierwsze z nich wyklucza możliwość przyjęcia, że mamy do czynienia z jednym czynem. Oba zachowania różni w sposób diametralny zamiar oskarżonego i związany z tym rodzaj naruszonego dobra prawnego. Jednym czynem nie jest zachowanie nie będące wyrazem jednej decyzji woli. Niejednolitość charakteru aktu wolitywnego, jakże wyraźna w działaniach podjętych przez oskarżonego wobec pokrzywdzonej, eliminuje ocenę zachowania oskarżonego jako jednego przestępstwa.

Ale i drugie z kryteriów jedności czynu nie pozwala na krytykę stanowiska wyrażonego przez sądy orzekające. Zwartość miejscowa i czasowa zdarzenia będącego przedmiotem prawnokarnej oceny nie jest w tym wypadku tak jednoznaczna, jak to sugeruje obrońca w skardze kasacyjnej. Rzecz bowiem w tym, że w działaniu oskarżonego wyraźnie da się wyodrębnić dwa kompleksy zachowań. Pierwszy polegał na doprowadzeniu pokrzywdzonej do wykonania „innej czynności seksualnej”, drugi (przy wyraźnej dystynkcji czasowej) sprowadzał się do zaboru mienia.

Tak więc nie ma najmniejszych podstaw by kwestionować prawną ocenę omawianego wyżej zachowania oskarżonego wyrażoną przez orzekające sądy.

2. Równie bezzasadnym, jak zarzut pierwszy, jest drugi zarzut kasacji.

Obrońca nie kwestionuje faktu, że pokrzywdzona X. Y. „poprzez płacz i krzyk broniła się przed oskarżonym” oraz, że opór ten spowodował, że oskarżony ... odstąpił od dokonania czynu i pozwolił odejść pokrzywdzonej...”. Skarżący stwierdza jednak dalej, że sądy „nieprawidłowo przyjęły, że oskarżony działał z zamiarem popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 1 k.k. O błędnym przyjęciu przez sądy obu instancji dokonania przez T. K. tego przestępstwa świadczy fakt, iż 4 dni wcześniej oskarżony działając w podobnych okolicznościach doprowadził druga z pokrzywdzonych do poddania się innej czynności seksualnej...”, co uzasadnia zarzut obrazy art. 5 § 2 k.k.

Tej treści wywód cechuje się jaskrawą niespójnością i niekonsekwencją. Skoro bowiem oskarżony nie działał z zamiarem popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 1 k.k. – jak tego chce Autor kasacji – to jak należy rozumieć wcześniejsze stwierdzenia, że pokrzywdzona broniła się przed oskarżonym”, obawiając się tego, co może ją spotkać, gdy zjechał on (tj. oskarżony) na boczną drogę”. Jest wyraźnym nadużyciem ze strony Autora kasacji kwestionowanie zamiaru popełnienia przez oskarżonego przestępstwa z art. 197 § 1 k.k., skoro sam oskarżony nie krył (także z wyjaśnieniach swoich), że taki zamiar determinował jego zachowanie wobec X. Y. już od momentu, gdy kamuflował odwiezienie pokrzywdzonej do domu zaś brak dokonania, zamierzonego przestępstwa wywołany został właśnie ową postawą obronną pokrzywdzonej. Niczemu sensownemu nie służy twierdzenie, że T. K. 4 dni wcześniej podobny zamiar wobec innej osoby w pełni zrealizował albowiem ten fakt w niczym nie podważa stanowiska sądów orzekających odnoszącego się do prawnokarnej oceny czynu oskarżonego wobec X. Y.