Postanowienie z dnia 2010-11-25 sygn. IV KK 168/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 168/10

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 25 listopada 2010 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący)

SSN Zbigniew Puszkarski

SSA del. do SN Henryk Komisarski (sprawozdawca)

Protokolant Dorota Szczerbiak

przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika

w sprawie D. B. i K. B.

skazanych z art. 280 § 1 k.k. i innych

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 25 listopada 2010 r. kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt VII Ka […] utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 25 marca 2009 r., sygn. akt III K […]

1) oddala kasacje,

2) kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża skazanych.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 25 marca 2009 r., sygn. akt III K […], K. B. i D. B. zostali uznani za winnych tego, że:

1) w nocy z 12 na 13 października 2007 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu z D. H., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, użyli przemocy wobec J. B. polegającej na biciu go pięściami i kopaniu po całym ciele, czym spowodowali u niego obrażenia ciała w postaci: stłuczenia głowy, krwiaka powieki oka prawego, złamanie kości nosa z przemieszczeniem odłamów i zaburzeniem osi nosa w stronę lewą oraz krwawienie z przewodów zewnętrznych nosa, które naruszyły czynności narządów jego ciała na okres powyżej siedmiu dni, a następnie zabrali w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki „E.” o wartości 300 złotych na szkodę „S.” S.A. oraz pieniądze w kwocie 200 złotych, dowód osobisty, dwie karty kredytowe „V.” o łącznej wartości 500 złotych, a także prawo jazdy na szkodę J. B., tj. przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zb. z art. 275 § 1 k.k. i w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzono im kary po 2 lata i 3 miesiące pozbawienia wolności,

2) w nocy z 12 na 13 października 2007 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu D. H. i P. Ż., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, używając przemocy wobec J. B. polegającej na biciu go pięściami i kopaniu po całym ciele, zmusili go do podania kodu PIN do kart płatniczych – do dwóch rachunków bankowych w: […] i […] Banku, których był on dysponentem, a następnie zabrali w celu przywłaszczenia pieniądze w łącznej kwocie 5500 złotych, tj. przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 1 k.k. wymierzono im kary po 2 lata pozbawienia wolności, zaś na podstawie art. 33 § 2 k.k. kary grzywny po 70 stawek dziennych, ustalając wartość jednej stawki na 10 złotych.

Tym samym wyrokiem K. B. został również uznany winnym tego, że w dniu 5 grudnia 2007 r. w T., na terenie F. […], działając wspólnie i w porozumieniu z P. Ż. i D. H., usiłował zabrać w celu przywłaszczenia 360 kg złomu metali kolorowych o łącznej wartości 5100 złotych na szkodę F. […], lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na zatrzymanie przez pracowników ochrony, tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Z kolei D. B. został uznany winnym także tego, że w listopadzie 2007 r. w T., na terenie F. […], działając wspólnie i w porozumieniu z P. Ż. i D. H., zabrał w celu przywłaszczenia 130 kg złomu metali kolorowych o łącznej wartości 1950 złotych na szkodę F. […], tj. przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k., Sąd Rejonowy orzeczone wyżej kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył:

- K. B. karę łączną 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności, - D. B. karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Nadto, na podstawie art. 415 § 4 k.p.k., Sąd Rejonowy zasądził od D. B., solidarnie z dwoma innymi skazanymi, na rzecz F. […] kwotę 1950 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2007 r.

K. B. i D. B. zostali częściowo obciążeni kosztami sądowymi.

Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońcy obu oskarżonych.

Obrońca K. B. podniósł następujące zarzuty:

1) „naruszenie prawa materialnego poprzez niesłuszne przyjęcie, że czyny zarzucane K. B., opisane w punktach V i VI sentencji wyroku (...), stanowią dwa przestępstwa z art. 280 § 1 k.k., podczas gdy zdaniem apelacji zachowania oskarżonego opisane powyżej stanowią jeden czyn zabroniony kwalifikowany z art. 280 § 2 k.k.”,

2) „rażącą niewspółmierność kary poprzez wymierzenie kary (…) za dwa czyny z art. 280 § 1 k.k. (…), a na wypadek nieuwzględnienia tej koncepcji, rażącą niewspółmierność kary wyrażającą się w wymierzeniu kar jednostkowych oraz kary łącznej w rozmiarze uniemożliwiającym warunkowe zawieszenie jej wykonania, w konsekwencji naruszenie art. 54 § 1 k.k. (…) oraz poprzez niezastosowanie (…) art. 60 § 1 k.k. oraz art. 60 § 2 pkt 1 i 2 k.k.”.

Ostatecznie obrońca wniósł alternatywnie o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że czyny opisane w punktach V i VI wyroku stanowią jedno przestępstwo i  orzeczenie kar jednostkowych z

nadzwyczajnym ich złagodzeniem oraz kary łącznej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

- złagodzenie jednostkowych kar przy zastosowaniu art. 60 § 2 pkt 1 i 2 k.k., a także kary łącznej oraz warunkowe zawieszenie jej wykonania,

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Obrońca D. B. podniósł zarzuty:

1) „błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia przez uznanie oskarżonego winnym dwóch odrębnych przestępstw popełnionych w nocy z dnia 12 na 13 października 2007 r., co było wynikiem z góry powziętego zamiaru realizacji czynu przestępczego względem pokrzywdzonego, a nie jak to ustalił Sąd dwóch odrębnych zdarzeń kwalifikujących się jako dwa odrębne przestępstwa”,

2) „rażącej niewspółmierności orzeczonej kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, gdy tymczasem przy uwzględnieniu postawy oskarżonego (…), tj. przyznania się do winy, wyrażenia skruchy, a przede wszystkim wyrównania szkody o znacznej wartości” kara ta winna być orzeczona w rozmiarze 2 lat pozbawienia wolności, a jej wykonanie winno być warunkowo zawieszone.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, iż zachowanie D. B. w nocy z 12 na 13 października 2007 r. stanowiło jedno przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i wymierzenie za to przestępstwo stosownie niższej kary oraz orzeczenie kary łącznej w rozmiarze 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Wyrokiem z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt VII Ka […], Sąd Okręgowy w B. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelacje obrońców za oczywiście bezzasadne.

Kasacje od tego ostatniego wyroku wywiedli obrońcy skazanych. Obrońca K. B. podniósł następujące zarzuty:

1) „rażące naruszenie (…) prawa materialnego, tj. art. 11 § 1 k.k. oraz art. 12 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k., poprzez przyjęcie, że czyny (…) opisane w punktach V i VI wyroku Sądu I instancji stanowią dwa przestępstwa, podczas gdy (…) stanowią one jedno przestępstwo z art. 280 § 1 k.k.”,

2) „naruszenie art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., będące rażącym naruszeniem prawa, mającym istotny wpływ na treść orzeczenia poprzez brak wyczerpującego uzasadnienia (…) koncepcji przyjęcia dwóch czynów z art. 280 § 1 k.k., zamiast jednego, (…) skrótowe podanie, że nie można zgodzić się z twierdzeniem, iż powrót na miejsce zdarzenia, ponowne stosowanie wobec pokrzywdzonego przemocy, w celu uzyskania numerów PIN kart bankomatowych, stanowiły jedynie kontynuacje poprzedniego czynu i realizację z góry powziętego zamiaru zaboru środków płatniczych”,

3) „rażące uchybienie treści art. 54, 60, 85 i 86 § 1 k.k., a to wobec wymierzenia kary przy uwzględnieniu wymierzenia jej za dwa, a nie jeden czyn”.

Obrońca D. B. podniósł następujące zarzuty:

1) „rażące naruszenie prawa materialnego, tj. art. 11 § 1 k.k. oraz art. 12 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. przez przyjęcie, że czyny za które został skazany D. B., a opisane w pkt 9 i 10 wyroku Sądu I instancji, stanowią dwa odrębne przestępstwa z art. 280 § 1 k.k., podczas gdy zdaniem oskarżonego stanowią one jedno przestępstwo z art. 280 § 1 k.k.”,

2) „naruszenie przepisów art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz art. 433 § 2 k.p.k. (...) przez brak wyczerpującego uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w zakresie przyjęcia dwóch odrębnych czynów z art. 280 § 1 k.k. zamiast jednego – jak to podnoszono w wywodzie apelacyjnym”.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońcy skazanych wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył co następuje.

Kasacje nie zasługiwały na uwzględnienie.

Z uwagi na tożsamość podniesionych w kasacjach zarzutów Sąd Najwyższy odniesie się do nich łącznie.

W obu kasacjach skarżący zarzucili Sądowi Okręgowemu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 11 § 1 k.k., art. 12 k.k. i art. 280 § 1 k.k. Istota tych zarzutów zasadza się jednak na tym, że Sąd Okręgowy, podzielając pogląd Sądu Rejonowego, błędnie uznał, iż skazani wracając w nocy z 12 na 13 października 2007 r. na miejsce zdarzenia i używając przemocy wobec J. B., w celu zmuszenia go do podania numerów PIN do kart płatniczych, dopuścili się drugiego rozboju, choć w rzeczywistości działania te były kontynuacją poprzednio użytej wobec pokrzywdzonego przemocy i dokonanego już zaboru rzeczy, w tym przedmiotowych kart płatniczych. Zdaniem skarżących, skazanym towarzyszył cały czas ten sam, z góry podjęty zamiar, a nie dwa odrębne zamiary, jak to przyjęły Sądy obu instancji. Rzecz jednak w tym, że zamiar sprawcy jest faktem natury psychicznej i podlega takiemu samemu dowodzeniu jak elementy strony przedmiotowej określonego typu czynu zabronionego. Tak więc to, czy sprawca działał z tym samym, z góry powziętym zamiarem, czy też jego kolejnym zachowaniom towarzyszyły dwa odrębne zamiary należy do sfery ustaleń faktycznych. Spór leżący u podstaw wspomniany zarzutów jest zatem sporem o fakty, a nie o ocenę prawną zachowania skazanych.

Zgodnie z art. 523 § 1 k.p.k., podstawą kasacji, obok uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k., może być tylko „inne rażące naruszenie prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia”. Treść tego przepisu wyklucza zatem „błąd w ustaleniach faktycznych” jako podstawę kasacji i to zarówno wówczas, gdy został wprost w niej podniesiony, jak też i wtedy, gdy został nietrafnie nazwany „naruszeniem prawa materialnego”, jakkolwiek w istocie podważa li tylko poprawność poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych.

Skarżący podnieśli w kasacjach zarzuty obrazy art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k., choć przepis ten, co do zasady, określa warunki jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu I instancji, a nie uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego. Do tego ostatniego przypadku odnosi się bowiem regulacja art. 457 § 3 k.p.k. Sąd odwoławczy musiałby zadośćuczynić wymaganiom zawartym w art. 424 § 1 k.p.k. tylko wtedy, gdyby zmienił zaskarżony wyrok i orzekł odmiennie co do istoty sprawy. W niniejszej sprawie do takiej sytuacji jednak nie doszło, ponieważ Sąd Okręgowy utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego.

Nietrafne okazały się też podniesione w obu kasacjach zarzuty obrazy art. 433 § 2 k.p.k. Wbrew twierdzeniom skarżących, Sąd Okręgowy rozważył podniesione w ich apelacjach zarzuty, które wiązały się z ustaleniem przez Sąd Rejonowy, że skazani w nocy z 12 na 13 października 2007 r. dopuścili się wobec J. B. dwóch rozbojów kwalifikowanych z art. 280 § 1 k.k., a nie jednego rozboju kwalifikowanego z tego przepisu, popełnionego ze z góry powziętym zamiarem. Dowodem na to są wywody zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego na stronach 13 i 14. Sąd ten słusznie podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że skazani, podejmując decyzję o powrocie na miejsce zdarzenia, w celu wymuszenia na pokrzywdzonym numerów PIN do kart płatniczych, nie działali z tym samym zamiarem, z którym wcześniej użyli wobec niego przemocy i zabrali w celu przywłaszczenia szereg przedmiotów, w tym wspomniane karty płatnicze. Podstawą do takiego ustalenia było to, że K. B. i D. B. z zabranymi J. B. rzeczami wrócili samochodem w okolice agencji towarzyskiej, położonej przy ul. K. w B. Pokrzywdzonego pozostawili w znacznej odległości od centrum miasta, w odludnym miejscu. Następnie skazani spotkali się z P. Ż. Opowiedzieli mu o wcześniejszych wydarzeniach i pokazali karty płatnicze. Wtedy też postanowili skorzystać ze skradzionych kart i w ten sposób uzyskać pieniądze. Dla zrealizowania tego celu koniecznym było uzyskanie numerów PIN. Wrócili więc na miejsce zdarzenia i używając przemocy zmusili J. B. do podania tych numerów.

Taka sekwencja wydarzeń dawała pełne podstawy do ustalenia, że wracając na miejsce zdarzenia, w celu wymuszenia na pokrzywdzonym podania numerów PIN, skazani działali z nowym, odrębnym zamiarem, który nie był kontynuacją tego samego zamiaru, podjętego przez nich, gdy zaatakowali go po raz pierwszy, po wywiezieniu w okolice wzgórza „T.”. Przytaczając taką argumentację, zgodną z ustaleniami Sądu I instancji, Sąd Okręgowy w sposób wystarczający odniósł się do zarzutów podniesionych w apelacjach, czyniąc zadość wymaganiom określonym w art. 457 § 3 k.p.k. Zaznaczyć przy tym należy, że o jedności lub wielości przestępstw (czynów zabronionych), decyduje nie tylko jedność czasu i miejsca działania, ale też liczba powstałych u sprawcy (sprawców) zamiarów.

Reasumując, Sądy obu instancji słusznie przyjęły, że skazani w nocy z 12 na 13 października 2007 r. dopuścili się na szkodę J. B. dwóch odrębnych przestępstw, ponieważ przy popełnieniu każdego z nich towarzyszył im odrębny, a nie ten sam, zamiar realizacji znamion czynu zabronionego. Wprawdzie może budzić wątpliwość, czy drugi z przypisanych im czynów wyczerpywał znamiona rozboju (art. 280 § 1 k.k.), czy też wymuszenia rozbójniczego (art. 282 k.k.), ale kwestia ta pozostaje poza zakresem wywiedzionych kasacji.

Trzeci z zarzutów podniesionych w kasacji obrońcy K. B. jest oczywiście bezzasadny. Po pierwsze, zarzut ten kierowany jest do Sądu I instancji. Po drugie, ustalając, że skazani dopuścili się dwóch rozbojów, a nie jednego, Sąd Okręgowy nie mógł w ten sposób naruszyć treści „art. 54 i 60 oraz 85 i 86 § 1 k.k.”, jak to sugeruje skarżący. Ujęcie tego zarzutu wskazuje na to, że jest on niejako kontynuacją dwóch pierwszych zarzutów i u jego źródeł leżą te same argumenty, do których Sąd Najwyższy już się odniósł.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił obie kasacje, a na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążył skazanych.