Wyrok z dnia 2022-11-16 sygn. II AKa 101/22

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 101/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 16 listopada 2021 r.,

sygn. akt V K 227/20

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

K. M.

opisane we wnioskach opinii wydanych w postępowaniu odwoławczym przez biegłego z zakresu chirurgii ogólnej A. Z. w dniu13 września 2022 r. i w dniu 16 października 2022 r.

opinie, k. 948-950;

961-963

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

wskazane w pkt 2.1.1.

wskazane w pkt 2.1.1.

Opinie sporządzone w postępowaniu odwoławczym przez biegłego A. Z. są pełne, rzetelne i brak jest podstaw do podważania ich zasadności.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

W związku z tym, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 16 listopada 2022 r. został złożony tylko przez obrońcę oskarżonego K. M., niniejsze uzasadnienie dotyczy – w związku z częściowym uwzględnieniem apelacji prokuratora – dokonanej na niekorzyść oskarżonego zmiany zaskarżonego wyroku.

Zarzuty:

- mająca wpływ na treść orzeczenia obraza przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k. szczegółowo opisana w petitum apelacji, a w konsekwencji:

- błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mające wpływ na jego treść, polegające na uznaniu, że:

a) czyn zarzucony oskarżonemu nie nosił cech usiłowania zabójstwa pomimo, iż materiał dowodowy wskazywał na to, że oskarżony wyczerpał znamiona czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., co skutkowało niezasadnym przyjęciem – w odniesieniu do czynu przypisanego oskarżonemu – że wyczerpywał on wyłącznie znamiona art. 157 § 1 k.k.,

b) zachodzą okoliczności wskazane w art. 25 § 3 k.k. oraz, że doszło do wepchnięcia oskarżonego do samochodu i uderzenia go w trzykrotnie pięścią w twarz przez D. B., a w konsekwencji przekroczenia przez oskarżonego pod wpływem strachu granic obrony koniecznej pomimo, że materiał dowodowy wskazywał, iż ze strony D. B. nie doszło do bezpośredniego bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro oskarżonego.

☐ zasadne

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Zarzuty zawarte w apelacji są częściowo zasadne.

Jak już podniesiono wyżej wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 16 listopada 2022 r. został złożony jedynie przez obrońcę oskarżonego, co powoduje, iż niniejsze uzasadnienie odnosi się tylko do kwestii związanych z dokonanymi przez Sąd odwoławczy zmianami na niekorzyść oskarżonego. Nie ma zatem potrzeby odnoszenia się do poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń dotyczących tego, iż:

- podczas jazdy samochodem oskarżony był kilkukrotnie uderzony, grożono mu wywiezieniem nad W. i tym, że będzie sobie kopał dołek,

- oskarżony zadając cios nożem pokrzywdzonemu działał – przekraczając granice obrony koniecznej – pod wpływem strachu wywołanym obawą spełnienia wyżej wymienionych gróźb,

- oskarżony w trakcie czynu miał w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem.

Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku przyjął, że oskarżony zadając cios nożem przewidywał i godził się z tym (zamiar ewentualny), że spowoduje u pokrzywdzonego jedynie obrażenia ciała, które wskutek tego uderzenia nastąpiły, a mianowicie ranę kłutą szyi po stronie lewej, drążącą do gardła, a więc obrażeń skutkujących rozstrojem zdrowia i naruszeniem funkcji narządu ciała na okres powyżej siedmiu dni (art. 157 § 1 k.k.). Zdaniem Sądu pierwszej instancji brak było podstaw do stwierdzenia, że oskarżony działał chociażby z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia pokrzywdzonego. Ustalenia w tym zakresie, przede wszystkim z uwagi na zadanie pojedynczego ciosu i zaniechanie ponowienia ataku, są w pełni prawidłowe. Nie można jednakże zgodzić się ze stanowiskiem, że oskarżony zadając pokrzywdzonemu cios nożem w szyję przewidywał i godził się na spowodowanie u pokrzywdzonego jedynie obrażeń, których D. B. doznał wskutek tego uderzenia.

Biegły z zakresu chirurgii ogólnej A. Z. w opinii sporządzonej na etapie postepowania przygotowawczego stwierdził, że:

- obrażenia doznane przez D. B. skutkowały rozstrojem zdrowia i naruszeniem czynności narządu ciała na okres powyżej siedmiu dni w rozumieniu art. 157 § 1 k.k.,

- z uwagi na lokalizację, głębokość i przebieg kanału rany szyi w pobliżu ważnych struktur anatomicznych, a zwłaszcza naczyń krwionośnych, pokrzywdzony był narażony na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, stypizowanego w art. 156 § 1 k.k.

W sporządzonych w postępowaniu odwoławczym opiniach uzupełniających biegły A. Z. nadto stwierdził, że:

1.  w wyniku przedmiotowego zdarzenia pokrzywdzony D. B. był narażony na realne i bezpośrednie niebezpieczeństwo:

- śmierci, w razie przecięcia dużych naczyń krwionośnych, grożącego wykrwawieniem się;

- ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, na skutek zakażenia śródpiersia w wyniku uszkodzenia przestrzeni gardłowej;

- ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w wyniku uszkodzenia rdzenia kręgowego po naruszeniu powięzi kręgowej (opinia z dnia 13 września 2022 r.).

2. rana szyi, naruszająca przestrzeń gardłową, naraziła pokrzywdzonego na nastąpienie choroby realnie zagrażającej życiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.k., a rana szyi, naruszając powięź kręgową, naraziła pokrzywdzonego na nastąpienie innego ciężkiego kalectwa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.k. (opinia z dnia 16 października 2022 r.).

W czasie kiedy miało miejsce przedmiotowe zdarzenie oskarżony i pokrzywdzony siedzieli na tylnej kanapie samochodu, którym kierował M. K.. Osoba siedząca w samochodzie, w tym także na tylnej kanapie, z uwagi na ograniczoną przestrzeń, ma niewielkie możliwości zmiany swojej pozycji bądź usytuowania. Z relacji oskarżonego nie wynika zresztą, aby pokrzywdzony wykonywał lub podejmował jakiekolwiek próby w tym zakresie. Oskarżony nie stwierdził też, aby pokrzywdzony bronił się przed uderzeniem, które on mu zadał, np. poprzez odpychanie oskarżonego, chwytanie go za rękę, w której trzymał on nóż, zasłanianie się ramionami, uchylanie, balansowanie ciałem itp. Zakładając, że oskarżony wyprowadzając cios nie mierzył w konkretną część ciała, to jednakże – z przyczyn wskazanych wyżej – musiał mieć on świadomość iż uderzenie jest skierowane w górną część ciała siedzącego obok niego mężczyzny, a więc w okolice górnej części klatki piersiowej, szyi bądź głowy. Tym samym musiał przewidywać, że może trafić w szyję, gdzie znajdują się newralgiczne dla życia i zdrowia struktury anatomiczne i godzić się, iż ich uszkodzenie może skutkować wystąpieniem u pokrzywdzonego zarówno choroby realnie zagrażającej jego życiu, jak i innego ciężkiego kalectwa. Skutek w postaci powyższych obrażeń nie nastąpił, gdyż pokrzywdzonemu zdołano szybko udzielić pomocy. Zachowanie oskarżonego nie wykroczyło zatem poza stadium usiłowania spowodowania ciężkich obrażeń ciała określonych w art. 156 § 1 pkt 2 k.k.

W konsekwencji należało dokonać zmiany zaskarżonego wyroku w sposób opisany w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego. Tego rodzaju zmiana była możliwa z uwagi na złożenie przez prokuratora apelacji na niekorzyść oskarżonego K. M.. W świetle ustaleń poczynionych w postępowaniu odwoławczym nie było przy tym potrzeby uchylania zaskarżonego wyroku.

Jednocześnie brak było podstaw do uzupełnienia opisu zachowania oskarżonego o znamiona czynu z art. 160 § 1 k.k., gdyż dublowanie przepisów art. 156 k.k. i art. 160 k.k., z których każdy zawiera znamię realnego zagrożenia pozbawienia życia pokrzywdzonego, jest zbędne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2021 r., sygn. II AKa 174/21).

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji di ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Z przyczyn wskazanych wyżej wniosek należało dokonać zmiany zaskarżonego wyroku w sposób opisany w wyroku Sądu Apelacyjnego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

zmiana zaskarżonego wyroku polegała na ustaleniu, że oskarżony K. M. działając z zamiarem ewentualnym spowodowania u pokrzywdzonego D. B. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu lub innego ciężkiego kalectwa, przekraczając pod wpływem strachu granice obrony koniecznej, uderzył wyżej wymienionego nożem w lewą stronę szyi, powodując ranę kłutą szyi o głębokości do 10 cm po stronie lewej drążącą do gardła dolnego i uszkodzenie struktur otaczających kręgosłup szyjny, co skutkowało rozstrojem zdrowia pokrzywdzonego i naruszyło czynności narządu ciała na okres powyżej siedmiu dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na udzieloną D. B. pomoc medyczną, przy czym w trakcie tego zdarzenia K. M. miał w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem, co wyczerpuje dyspozycję art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 25 § 3 k.k., a postępowanie na podstawie art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 25 § 3 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k. umorzono.

Zwięźle o powodach zmiany.

Powody zmiany wskazano w pkt 3 niniejszego uzasadnienia.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

III

Na podstawie § 2, § 4 i § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. o ponoszeniu przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2019.18 t.j.) zasądzono na rzecz obrońcy z urzędu wynagrodzenie za obronę oskarżonego przed Sądem Apelacyjnym.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

K. M.

IV

Na podstawie art. 630 k.p.k. wydatkami w sprawie obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Adam Wrzosek

Rafał Kaniok Katarzyna Capałowska

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1 zaskarżonego wyroku

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana