Wyrok z dnia 2021-11-08 sygn. II AKa 174/21

Numer BOS: 2224852
Data orzeczenia: 2021-11-08
Rodzaj organu orzekającego: Sąd powszechny
Zdania odrębne: A. Piekarskiej-Drążek;

Najważniejsze fragmenty orzeczenia w Standardach:

Kumulatywny zbieg art. 160 § 1 k.k. z art. 155 - 157 k.k.
Zasada "konsumpcji" czynu z art. 160 k.k. w razie usiłowania lub dokonania przestępstwa umyślnego przestępstw przeciwko życiu lub zdrowiu

Sygn. akt II AKa 174/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Marzanna A. Piekarska-Drążek (spr.)

Sędziowie: SA – Jerzy Leder

SA – Zbigniew Kapiński

Protokolant: – Adriana Hyjek

przy udziale Prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2021 r.

sprawy D. H. (1), ur. (...) w W., syna M. i D.

oskarżonego o czyn z art. 156 § 1 k.k. w zb. z art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 26 lutego 2021 r. sygn. akt V K 275/20

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że wskazuje jako podstawę skazania – kwalifikację prawną czynu – i podstawę wymiaru kary wyłącznie art. 156 § 1 pkt 2 k.k.;

1. utrzymuje w mocy wyrok w stosunku do oskarżonego D. H. (1) w pozostałej części;

2. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. I. z Kancelarii Adwokackiej w W. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23% VAT, z tytułu wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym;

3. zwalnia D. H. (1) od kosztów postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sądu Apelacyjnego w Warszawie

z dnia 8 listopada 2021 r. wraz z uzasadnieniem zdania odrębnego – na podstawie art. 457 § 2 k.p.k. (sporządzone z urzędu, strony nie złożyły wniosku o uzasadnienie).

D. H. (1) został oskarżony o to, że:

- w dniu 25 grudnia 2019 roku w W. w mieszkaniu znajdującym się w budynku przy ulicy (...), działając umyślnie z zamiarem bezpośrednim spowodował ciężki uszczerbek na zdrowiu M. G. w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, w ten sposób, że przy użyciu noża zadał jej jeden cios w obrębie jamy brzusznej, powodując ranę kłutą brzucha w podżebrzu lewym penetrującą do jamy brzusznej z uszkodzeniem krezki jelitowej, skutkującej wstrząsem krwotocznym i ostrą niewydolnością oddechową, które to obrażenia narażały pokrzywdzona na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, tj. o czyn z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zb. z art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 26 lutego 2021 r., sygn. akt V K 275/20, D. H. (1):

1. został uznany za winnego popełnienia zarzucanego czynu z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zb. z art. 160 § l k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i za to skazano go, a na podstawie art. 156 §1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3k.k i wymierzono karę 3 ( trzech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

2. na podstawie art. 93a § 1 pkt 3 k.k. w zw. z art. 93b § 1 k.k. w zw. z art. 93c pkt 5 k.k. orzeczono wobec oskarżonego środek zabezpieczający w postaci terapii uzależnień w związku z uzależnieniem od alkoholu;

3. na podstawie art. 63 § 1 i 5 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono oskarżonemu okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w tej sprawie od dnia 25 grudnia 2019 roku godz. 18:00 do dnia 26 lutego 2021 roku i w tej części karę uznano za odbytą;

4. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzeczono przepadek dowodu rzeczowego w postaci noża kuchennego z drewnianą rękojeścią o długości 24 cm wymienionego w wykazie dowodów rzeczowych i śladów kryminalistycznych numer I/69/20/P pod pozycją 2 (k.105);

Oskarżonego zwolniono z kosztów postępowania.

Apelację od wyroku wniósł obrońca oskarżonego, zarzucając rażącą niewspółmierność orzeczonej kary 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Wniósł o obniżenie wymiaru kary do 3 lat.

Sąd Apelacyjny uznał apelację za oczywiście bezzasadną, a zmiana wyroku, na korzyść oskarżonego, nastąpiła w trybie poprawienia kwalifikacji prawnej czynu, poprzez wskazanie jako wyłącznej podstawy skazania i wymiaru kary art. 156 1 pkt 2 kodeksu karnego. Sąd Okręgowy przeniósł z aktu oskarżenia kumulatywną kwalifikację prawną, w zw. z art. 160 § 1 k.k., jednak dublowanie przepisów, z których każdy zawierał znamię realnego zagrożenia pozbawienia życia pokrzywdzonej w wyniku ugodzenia jej nożem przez oskarżonego, było zbędne.

Art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. stanowi wystarczającą podstawę prawną czynu, oddaje bowiem w pełni działanie oskarżonego.

Zarzut rażącej surowości kary jest bezzasadny, w sytuacji, gdy Sąd I instancji rozważył wszelkie przesłanki kary. Obrońca D. H. (1) akcentuje to, że oskarżony po zranieniu swojej partnerki wezwał pomoc, przyznał się do ataku i okazał szczerą skruchę. Sąd Okręgowy odwołał się wprost do tych okoliczności, jako łagodzących wymierzoną karę. Te zachowania D. H. (1) były decydujące dla tak łagodnego jej wymiaru. Pamiętać należy, że za przestępstwo z art. 156 § 1 pkt 2 k.k., a więc za spowodowanie realnego zagrożenia dla życia człowieka, ustawodawca przewidział karę od 3 lat pozbawienia wolności do 15 lat.

Zważywszy na to, że D. H. (1) był już 6-krotnie karany, w tym dwukrotnie za przestępstwa z użyciem przemocy; z art. 158 § 1 (2-krotnie) i art. 159 k.k., przebywał w zakładach karnych, nadużywał alkoholu i prowadził bardzo niestabilny tryb życia, trudno oczekiwać łagodniejszej kary, niż wymierzył Sąd Okręgowy. W trakcie przestępstwa, za które D. H. został skazany w 2009 r. (k. 77 – 78) ciężko pobił pokrzywdzonych (złamanie nosa i oczodołu), w jednym wypadku zadając nożem ranę ciętą. Z opinii psychiatryczno – psychologicznej (k. 343 – 360) wynika, że D. H. jest sprawny intelektualnie, zna działanie alkoholu, a mimo to upija się i jest wówczas agresywny. Dowody zebrane w sprawie potwierdzają to, że oskarżony, przed ugodzeniem pokrzywdzonej nożem, wielokrotnie źle ją traktował (wyzwiska, groźby i awantury itp.). Oskarżony nie dążył do zmiany życia, do zapanowania nad nałogiem, który jest deprawujący i potęguje agresję. To, że po przestępczym zachowaniu lub po wytrzeźwieniu, D. H. jest zdolny do refleksji, przyznania się i skruchy, co zabezpiecza jednak otoczenie przed wybuchami jego agresji. Należy przy tym zauważyć, że część wyjaśnień oskarżonego polega na usprawiedliwianiu siebie i obarczaniu odpowiedzialnością pokrzywdzonej (k. 54, 58, 477 – 478). Oznacza to, że oskarżony usprawiedliwia się częściowo, nie analizując głębiej w jaki stan wprawia się nadużywając alkoholu. Zagrożenie dla otoczenia, jakie D. H. stwarza w takich okolicznościach, jak też potrzeba silnego oddziaływania karno – wychowawczego na oskarżonego, uzasadniała wymierzenie kary izolacyjnej, którą orzekł Sąd I instancji.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, większością głosów, utrzymał w mocy wyrok w zaskarżonej części, ze zmianą w zakresie kwalifikacji czynu.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono oskarżonego od poniesienia kosztów za postępowanie odwoławcze, z powodu braku środków finansowych (braku oszczędności i majątku) i odbywania kary.

Zdania odrębne

Uzasadnienie zdania odrębnego
SSA Marzanny A. Piekarskiej-Drążek

od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z dnia 8 listopada 2021 r.

Orzekając na podstawie konstytucyjnych gwarancji: prawa stron postępowania sądowego do rozpatrzenia ich sprawy przez niezależny sąd i sądowej kontroli nad pozbawieniem wolności oraz na podstawie orzeczeń nakazujących przestrzeganie tych zasad polskiej Konstytucji, w tym:

- wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r., 15 lipca 2021 r. i 6 października 2021 r. (sygn. C-585/18, C-624/18, C-625/18, C-824-18)

- wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lipca 2021 r. (skarga 43447/19),

stwierdzających naruszenie prawa w procedurze powoływania sędziów z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, która po zmianie przepisów ustawą z dn. 8.12.2017 r. nie posiada gwarancji niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej, co narusza konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy i narusza art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności gwarantujący prawo do rzetelnego procesu,

- wyroku Sądu Najwyższego Izby Pracy z dnia 5.12.2019 r., sygn. III PO 7/18,

- postanowienia Sądu Najwyższego w Izbie Karnej z dn. 16.09.2021 r., sygn. I KZ 29/21,

- postanowienia Sądu Najwyższego w Izbie Karnej z dn. 29.09.2021 r., sygn. V Kz 47/21,

- postanowienia Sądu Najwyższego w Izbie Karnej z dnia 28 października 2021 r., sygn. akt II KK 237/21,

stwierdzających, że udział w składzie sądu osoby powołanej na urząd sędziego na wniosek obecnej KRS skutkuje nienależytą obsadą sądu i stanowi bezwzględną przesłankę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.,

uznałam, że Sąd Okręgowy dla Warszawy – Pragi w Warszawie, orzekający w I instancji, w sprawie sygn. akt V K 275/20, w wyroku z dnia 26 lutego 2021 r., był sądem wadliwie obsadzonym, z powodu udziału w składzie sądu p. A. D. (1), która otrzymała pierwszą nominację sędziowską z rekomendacji obecnej Krajowej Rady Sądownictwa w dniu 26 maja 2020 r.

Uchwałą nr 782/2019, z dnia 26 lipca 2019 r. KRS przedstawiła Prezydentowi RP wniosek o powołanie p. A. B. – D. na stanowisko sędziego, ze stanowiska prokuratora Prokuratury Rejonowej W. P. w W.. Pani A. B. – D. zgłosiła się na stanowisko sędziowskie po ogłoszeniu wolnych miejsc w Monitorze Polskim z 2018 r., poz. 291. Na posiedzeniu KRS w dniu 22 lipca 2019 r. kandydaturę ww. poparł przedstawiciel Krajowej Rady Prokuratorów. KRS wskazała, że brała pod uwagę doświadczenie prokuratorskie kandydatki. W protokole zaznaczono, że KRS dysponowała uchwałami Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji (...) o odroczeniu procedury opiniowania kandydatów do objęcia urzędu sędziego sądów okręgowych i sądu apelacyjnego w Apelacji (...). W związku z tym kandydatury nie były opiniowane przez samorząd sędziowski, jak miało to miejsce w poprzednim systemie awansowym.

W uchwale Nr 1, z dnia 29 sierpnia 2019 r., Zgromadzenie Przedstawicieli Sędziów Apelacji (...) wyraziło dezaprobatę dla działań KRS zakończonych na posiedzeniach w dniu 26 lipca 2019 r. podjęciem uchwał o przedstawieniu Prezydentowi RP kandydatur na sędziów, w tym wymienionych imiennie w uchwale: P. S. – Rzecznika Dyscyplinarnego Sądów, który otrzymał w tej procedurze awans do Sądu Apelacyjnego w Warszawie i prokurator A. D. (1), awansującej do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga.

Zgromadzenie krytycznie oceniło fakt pobrania z systemu teleinformatycznego danych o kandydatach, z naruszeniem obowiązujących procedur nominacyjnych. Zgromadzenie apelowało do Prezydenta RP o wstrzymanie się z powoływaniem sędziów do czasu rozstrzygnięcia pytań prejudycjalnych w sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18, które w świetle opinii Rzecznika TSUE oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 czerwca 2019 r. I OSK 4282/18 zapowiadały uznanie takich działań za niezgodne z Konstytucją RP i prawem Unii Europejskiej.

Ostrzeżenia te zostały zlekceważone przez kandydatów na sędziów, którzy, tak jak p. A. B. – D., nie powstrzymali się od przyjęcia nominacji, ale zlekceważone zostały także przez KRS, Prezydenta RP oraz organy władzy państwowej. Tymczasem wymienione w niniejszym uzasadnieniu wyroki TSUE, rozstrzygnęły pytania sądów polskich potwierdzając m. in. wadliwe ukształtowanie KRS (upolitycznienie, niesamodzielność, działanie przeciwko niezależności sądownictwa) i nakazując natychmiastowe zmiany. Równolegle do odmowy wykonania orzeczeń TSUE i EPPCz prowadzone są przez Ministra Sprawiedliwości i podległych mu rzeczników dyscyplinarnych działania dyscyplinarno – karne przeciwko sędziom stosującym te orzeczenia i badającym właściwą obsadę sądu, w kontekście nominacji sędziowskich uzyskanych z rekomendacji zakwestionowanej KRS. Widać stąd jakie znaczenie miały uchwały i apele środowiska sędziowskiego, a także akademickiego i międzynarodowego z 2018 r., 2019 r. i późniejsze i jak poważne skutki dla wymiaru sprawiedliwości powoduje ich lekceważenie, także przez osoby starające się o awans w sądach, przez Krajową Radę Sądownictwa i organy władzy państwowej.

Stwierdzając w postępowaniu odwoławczym wystąpienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. w postaci nienależytej obsady sądu I instancji, złożyłam w tym zakresie zdanie odrębne, o treści wskazanej w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2021 r., sygn. akt II AKa 174/21.

Przewidywanie i zapobieganie obecnej sytuacji dotyczącej składów sądu nie obciąża mnie, jako sędziego składu odwoławczego, który w najmniejszym stopniu nie miał wpływu na polityczne ukształtowanie obecnej KRS i procedury powoływania sędziów, określane od początku jako niekonstytucyjne, co potwierdziły wymienione orzeczenia.

Kształtowanie kadry orzeczniczej z udziałem obecnej KRS, doprowadziło m.in. do awansu niektórych sędziów, kosztem utraty lub rezygnacji z awansu wielu doświadczonych sędziów Sądów Okręgowych. Zgromadzenie Przedstawicieli Sędziów Apelacji (...) w publikowanych uchwałach wprost wskazywało, że udział w obecnej procedurze stanowi legitymizowanie czynności szkodzących wymiarowi sprawiedliwości (m.in., uchwały z 12 grudnia 2018 r. i 29 sierpnia 2019r.). W takich warunkach sędziowie, którzy z uwagi na wysokie kompetencje zawodowe (zatem merytoryczne i etyczne) przez lata orzekali na delegacjach, np. w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie i stanowili cenne wsparcie orzecznicze, zrezygnowali z ubiegania się o awans, z czasem także z orzekania w ramach delegacji. Znane są także przypadki sędziów (sądów rejonowych), którzy wycofali zgłoszenia do Sądu Okręgowego w Warszawie bezpośrednio przed oceną ich kandydatur przez obecną KRS. Tym samym sędziowie, którzy z uwagi na wiedzę, kompetencje, w tym etyczne i doświadczenie zawodowe, wynikające także z orzekania w ramach delegacji w sądach zapracowali na awans, świadomie i na lata, niekiedy trwale, zrezygnowali z niego, wyłącznie z tego powodu, by nie uczestniczyć w wadliwych postępowaniach przed obecną KRS. Stwierdzić należy, że stosunkowo niewielka grupa sędziów zdecydowała się na nominacje w takim trybie.

Podnoszę jako przykład, że jeden z sędziów SO w Warszawie orzekający w Wydziale Karnym SA w ramach delegacji do 31 grudnia 2017 r., po pozytywnym zaopiniowaniu przez legalnie wybraną KRS i przesłaniu wniosku nominacyjnego do Kancelarii Prezydenta, bez podania przyczyny nie otrzymał dotąd nominacji, ani przedłużenia delegacji, a w tym samym czasie na delegację skierowano innych sędziów, w tym: SSR D. D. (wówczas v-ce przewodniczącego nowej KRS oraz w-ce Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie), następnie SSO P. S. (specjalnego Rzecznika Dyscyplinarnego Ministra Sprawiedliwości, a także Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie), a w tym roku nominację na sędziego Sądu Apelacyjnego otrzymał SSR P. R. (zastępca SSA P. S. na funkcji Rzecznika Dyscyplinarnego i Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie). W maju 2018 r. sędziowie Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego wystosowali pismo do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w sprawie Sędziego Sądu Okręgowego pozbawionego delegacji i nominacji, które pozostało bez jakiejkolwiek odpowiedzi.

W takich okolicznościach lat 2018 – 2020 nominację uzyskała p. prokurator A. D. (1).

Należy przy tym zaznaczyć, że jako prokurator wzięła już wcześniej, w 2015 r., udział w konkursie na stanowisko sędziego Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie, obok A. P., prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie. Pani A. D. (1) otrzymała wówczas bardzo dobrą ocenę, jednak przegrała konkurs, ponieważ prokurator A. P. uzyskał ocenę wyróżniającą, został także pozytywnie zaopiniowany przez Zgromadzenie Sędziów O. i Kolegium Sądu Okręgowego.

Uchwałą z dnia 8 grudnia 2015 r. nr 1290/2015 Krajowa Rada Sądownictwa (przed zmianami) przedstawiła p. Prezydentowi RP kandydaturę pana A. P. na sędziego, nie przedstawiła zaś kandydatury p. A. D. (1). Jest to informacja istotna z obecnej perspektywy oceny sytemu powoływania na stanowiska sędziowskie z udziałem KRS utworzonej w 2018 r., a także systemu mianowania sędziów lub pomijania w nominacjach przez p. Prezydenta RP.

Prokurator A. P. nie otrzymał do dnia dzisiejszego, a więc od ok. 6 lat, nominacji na stanowisko sędziego, podobnie jak wspomniany wcześniej sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie, w sprawie którego sędziowie Wydziału II Karnego Sądu Apelacyjnego zwracali się do Pana Prezydenta. Prokurator Prokuratury Okręgowej A. P. został w lipcu 2016 r. delegowany do Prokuratury Rejonowej, decyzją Prokuratora Krajowego B. Ś.. Fakty te były i są szeroko komentowane w środkach społecznego przekazu, a jeśli nie dotarły do kandydatów na sędziów w ten sposób, to uchwały zgromadzeń sędziowskich z 2017 r. – 2019 r. były im znane, a w szczególności uchwała z dnia 29 sierpnia 2019 r., w której apelowano do kandydatów i Prezydenta RP o wstrzymanie nominacji, w tym wymieniano nazwisko pani A. D. (1).

Powołanie na urząd sędziego we wskazanych okolicznościach, powoduje poważne, uzasadnione, wady prawne i wątpliwości co do niezależności.

Udział w procedurze awansowej prowadzonej z udziałem obecnej Krajowej Rady Sądownictwa nie daje gwarancji obiektywnego doboru niezależnej kadry sędziowskiej, co rzutuje na taką wadliwość powołania sędziego, która przekłada się na nienależytą obsadę sądu z jego udziałem. Stwierdzenie uchybienia z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. powinno skutkować uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd właściwie powołany.

Z powyższych względów złożyłam zdanie odrębne od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2021 r. w sprawie II AKa 174/21.

SSA Marzanna A. Piekarska-Drążek

A. Piekarskiej-Drążek

Treść orzeczenia pochodzi z bazy orzeczeń SN.