Postanowienie z dnia 2010-12-15 sygn. IV KZ 74/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KZ 74/10

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 15 grudnia 2010 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Grzegorczyk

w sprawie J.W.

o odszkodowanie

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu

w dniu 15 grudnia 2010 r. zażalenia wnioskodawcy na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 11 października 2010 r.

o odmowie przyjęcia zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 1 września 2010 r., sygn. akt II AKa […], w przedmiocie przyznania wynagrodzenia obrońcy z urzędu ustanowionemu w celu rozważenia wniesienia kasacji

utrzymuje w mocy zaskarżone zarządzenie

UZASADNIENIE

Zaskarżonym zarządzeniem odmówiono przyjęcia zażalenia wnioskodawcy, uznając go za nieuprawnionego do występowania z tym środkiem odwoławczym. Zażalenie to dotyczyło bowiem postanowienia o przyznaniu adwokatowi ustanowionemu z urzędu - dla rozważenia wniesienia kasacji od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego, utrzymującego w mocy wyrok sądu pierwszej instancji, oddalający wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie za zatrzymanie wnioskodawcy – wynagrodzenia od Skarbu Państwa za pomoc prawną udzieloną skarżącemu z urzędu, w sytuacji, gdy adwokat ten złożył opinię o braku podstaw do wywiedzenia kasacji w tej sprawie, a kosztami w tym zakresie nie obciążono wnioskodawcy. W zażaleniu na tę decyzję procesową skarżący podnosi, że wyłoniło się w tej sprawie istotne zagadnienie prawne, gdyż zachowanie obrońcy z urzędu naruszyło jego prawo do skutecznego wniesienia środka odwoławczego, co narusza przepisy Konwencji o ochronnie praw człowieka i podstawowych wolności, a obrońcy z urzędu przyznano przy tym wynagrodzenie za nic, skoro nie wniósł on kasacji i tym samym wnioskodawca winien mieć możliwość żądania ustanowienia mu kolejnego adwokata z urzędu dla wniesienia takiego środka. Wywodząc w ten sposób skarżący wnosił o rozstrzygnięcia tego zagadnienia i uchylenie zarządzenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Środek ten nie jest zasadny. To, że postanowienie o kosztach jest zaskarżalne zażaleniem i że zażalenie, co do zasady, przysługuje stronom, nie oznacza, że każda strona może zawsze skarżyć takie postanowienie. Warunkiem podstawowym jest tu bowiem istnienie interesu prawnego danej strony w zaskarżeniu określonego orzeczenia, gdyż wolno jej skarżyć tylko te rozstrzygnięcia, które naruszają prawa i interesy tej strony (art. 425 § 3 k.p.k.). Przedmiotem postanowienia z dnia 1 września 2010 r. było jedynie przyznanie adwokatowi, wyznaczonemu z urzędu - na wniosek samego skarżącego - dla rozważenia sporządzenia i wniesienia kasacji w jego sprawie, wynagrodzenia za udzieloną pomoc prawną. Ta zaś nie musi polegać tylko na sporządzeniu i wniesieniu takiego środka, ale także na wyjaśnieniu, po zapoznaniu się ze sprawą, iż jako podmiot fachowy nie dostrzega podstaw do wywiedzenia kasacji. Wymóg zasądzenia wówczas adwokatowi wynagrodzenia od Skarbu Państwa wynika zarówno z przepisów Kodeksu postępowania karnego (art. 618 § 1 pkt 18), jak i z rozporządzenia wykonawczego do tego kodeksu z dnia 28 września 2002 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm. - § 14 ust. 4 pkt 2). Zasądzenie takie nie obciąża przy tym osoby, której powołano obrońcę z urzędu, ale jedynie Skarb Państwa. Tym samym przyznanie takiemu obrońcy owego wynagrodzenia, jak i jego rozmiar, nie dotykają w ogóle interesów procesowych strony. To zaś oznacza, że nie jest spełniony wskazany wcześniej warunek interesu w zaskarżeniu, od którego uzależniona jest możliwość skutecznego wniesienia środka odwoławczego przez stronę. Skarżący nie był zatem osobą uprawnioną do wystąpienia z zażaleniem na wskazane postanowienie, a to nakazywało odmówić przyjęcia jego środka odwoławczego (art. 429 § 1 k.p.k.), co też słusznie uczyniono. Prawo do zażalenia się na zarządzenie od odmowie przyjęcia nabył zaś tylko dlatego, że owa odmowa dotyczyła go już bezpośrednio (art.459 § 3 w zw. z art. 466 § 1 k.p.k.).

Należy zauważyć, że fakt, iż ustanowiony z urzędu obrońca nie dopatrzył się podstaw do kasacji - a są one ograniczone, gdyż nie jest już środek odwoławczy, lecz nadzwyczajny środek zaskarżenia dotyczący prawomocnych wyroków - nie godzi w prawo strony do wniesienia skutecznego środka zaskarżenia, gdyż nie stoi to na przeszkodzie, aby strona poprzez obrońcę z wyboru wystąpiła z takim środkiem. O tej możliwości skarżącego pouczono, ale z niej nie skorzystał. Prawo strony niezamożnej do powołania jej adwokata z urzędu nie oznacza zaś powołania jej takowego do wniesienia kasacji, tylko dlatego, że tak sobie ona życzy, skoro - jak wskazano - podstawy tej skargi są ściśle określone i obejmują jedynie obrazę prawa i to bynajmniej nie każdą (art. 523 § 1 k.p.k.). Prawo domagania się obrońcy z urzędu przez niezamożnego oznacza jedynie żądanie ustanowienia go stronie, ale dla rozważenia wniesienia kasacji, a więc zbadania, czy są powody do sporządzenia takiego środka zaskarżenia i sporządzenia go, ale tylko wtedy, gdy ów adwokat dostrzega owe powody w realiach danej sprawy. To, że w ocenie samej strony miało miejsce naruszenie prawa nie oznacza jeszcze, iż ono rzeczywiście nastąpiło, a nawet jeżeli tak, to czy jest to taka obraza prawa, która stanowi podstawę do kasacji. Ustanawianie zaś obrońcy z urzędu opiera się generalnie na zaufaniu do instytucji adwokata, jako podmiotu fachowego, który jako taki oceni istnienie podstaw do kasacji w interesie danej strony, a nie – jak przy obronie z wyboru -na zaufaniu do określonego indywidualnie przedstawiciela tego zawodu. Prawo strony niezamożnej do domagania się obrońcy z urzędu nie oznacza zatem prawa do powołania jej adwokata, który wniesie kasację, gdyż ona chce aby ją wniósł, lecz do ustanowienia jej obrońcy, który rzetelnie przeanalizuje, czy istnieją ku temu podstawy, i wystąpi ze skargą, jeżeli stwierdzi ich istnienie. Tym samym uznanie przez obrońcę ustanowionego z urzędu, że brak jest podstaw do kasacji, nie rodzi też dla strony niezadowolonej z takiej opinii prawa do żądania ustanowienia jej innego, kolejnego obrońcy z urzędu, żeby wniósł żądaną przez nią kasację. Powyższe nie narusza konstytucyjnych ani konwencyjnych, ani też kodeksowych, praw strony do wnoszenia środków zaskarżenia, gdyż może ona zawsze poprzez obrońcę z wyboru wywieść kasację. Zatem nie ma mowy w tej sprawie o zaistnieniu podnoszonych w zażaleniu naruszeniach praw skarżącego.

Mając to wszystko na uwadze orzeczono jak na wstępie.