Wyrok z dnia 2002-06-18 sygn. III KKN 417/99

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KKN 417/99

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2002 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)

SSN Wiesław Kozielewicz

SSO del. do SN Marek Pietruszyński (spr.) Protokolant Teresa Jarosławska

w sprawie A. K.

oskarżonej z art. 178 § 2 d.kk - dwukrotnie

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 18 czerwca 2002 r.,

kasacji, wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela prywatnego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 25 maja 1999 r., sygn. akt VIII Ka 182/99 zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 22 marca 1999 r., sygn. akt III K 3178/96

1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia o kosztach zastępstwa procesowego i w tej części przekazuje sprawę Sądowi

Okręgowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym,

2. zarządza zwrot oskarżycielowi prywatnemu J. M. kwoty 450 złotych uiszczonej tytułem opłaty od kasacji.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem z dnia 22 marca 1999 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku umorzył postępowanie karne wszczęte wobec A. K. z oskarżenia prywatnego o czyny określone w art. 212 § 1 k.k. ze względu na znikomą społeczną szkodliwość tych czynów, zasądzając jednocześnie od oskarżonej na rzecz oskarżyciela prywatnego kwotę 900 złotych tytułem poniesionych kosztów procesu. Od tego wyroku apelację złożył pełnomocnik oskarżyciela prywatnego, zarzucając naruszenie dyspozycji art. 212 § 1 k.k. poprzez przyjęcie, że jednym ze znamion przestępstwa pomówienia jest spowodowanie szkody oraz naruszenie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. przez niezasadne przyjęcie, że czyn oskarżonej nie stanowi przestępstwa z powodu znikomego stopnia społecznej szkodliwości. W apelacji zarzucono również błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że wiadomość o posądzeniu oskarżyciela prywatnego o chorobę psychiczną nie została rozpowszechniona przez oskarżoną.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 25 maja 1999 r. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że uchylił orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego oskarżyciela prywatnego a w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Od tego wyroku kasację wniósł pełnomocnik oskarżyciela prywatnego. W kasacji zarzucił rażące naruszenie prawa materialnego art. 212 § 1 k.k. przez błędne przyjęcie, że dla bytu przestępstwa określonego w tym przepisie konieczne jest spowodowanie szkody w postaci poniżenia oskarżyciela prywatnego w opinii publicznej lub narażenia go na utratę zaufania koniecznego dla prowadzenia określonej działalności a nie jest wystarczające stworzenie w wyniku działania sprawcy samej możliwości poniżenia oskarżyciela prywatnego w opinii publicznej lub narażenia go na utratę zaufania potrzebnego dla danej działalności. Nadto zarzucono rażące naruszenie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. przez niezasadne ustalenie, że czyn oskarżonej prezentuje znikomy stopień społecznej szkodliwości oraz rażące naruszenie art. 92 i art. 410 k.p.k. poprzez nie wzięcie pod uwagę całokształtu okoliczności ujawnionych w toku postępowania, w szczególności pominięcie, iż posądzenie oskarżyciela prywatnego o chorobę psychiczną stało się znane w środowisku aptekarskim jak też rażące naruszenie art. 628 i art. 629 k.p.k. przez uchylenie orzeczenia sądu I instancji o kosztach zastępstwa procesowego oskarżyciela prywatnego na mocy art. 632 pkt 1 k.p.k. w sytuacji, gdy z art. 629 k.p.k. in fine w zw. z art. 628 k.p.k. wynika, że w sprawach z oskarżenia prywatnego w przypadku umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.- kosztami obciąża się oskarżonego.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie wyroków obu sądów.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest zasadna jedynie w zakresie zarzutu naruszenia przez sąd odwoławczy dyspozycji art. 629 k.p.k. przez uchylenie orzeczenia sądu I instancji zasądzającego na rzecz oskarżyciela prywatnego koszty zastępstwa procesowego. Sąd Okręgowy odwołując się w swoim orzeczeniu do treści art. 632 pkt 1 k.p.k. przyjął, że w przypadku umorzenia postępowania w sprawie z oskarżenia prywatnego koszty procesu ponosi oskarżyciel prywatny. Wydając to orzeczenie Sąd Okręgowy pominął treść art. 629 k.p.k., który wyraźnie stanowi, że w sprawach z oskarżenia prywatnego w razie umorzenia postępowania ze względu na znikomą społeczną szkodliwość czynu oskarżonego, odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy art. 628 k.p.k..

Odpowiednie stosowanie art. 628 k.p.k. znajduje podstawę w ogólnej zasadzie, że każdy, kto swoim czynem spowodował postępowanie karne i nie został uniewinniony lub postępowanie karne co do niego nie zostało umorzone bezwarunkowo jest zobowiązany do ponoszenia kosztów postępowania (por. Kodeks postępowania karnego, pod red. Z. Gostyńskiego, tom II, Dom Wydawniczy ABC, 1998, str. 885). Z powyższego wynika, że w przypadku umorzenia na zasadzie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. postępowania karnego wszczętego wobec oskarżonego z oskarżenia prywatnego, to od oskarżonego sąd powinien zasądzić na rzecz oskarżyciela prywatnego poniesione przez tego oskarżyciela koszty zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy, umarzając wobec oskarżonej postępowania karne o czyny z art. 212 § 1 k.k. z powodu znikomego stopnia społecznej szkodliwości, zajął jednak, w przedmiocie osoby zobowiązanej do ponoszenia kosztów postępowania, stanowisko odmienne od wyżej wskazanego. Postępując w ten sposób sąd odwoławczy rażąco naruszył przepis prawa procesowego co miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Wobec tego należało uchylić zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej kosztów zastępstwa procesowego oskarżyciela prywatnego i sprawę w tym zakresie przekazać sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Natomiast w zakresie pozostałych zarzutów kasacja jest, zdaniem Sądu Najwyższego, oczywiście bezzasadna. Wbrew zarzutowi kasacji o naruszeniu przez sąd odwoławczy art. 410 k.p.k stwierdzić należy, że w uzasadnieniu orzeczenia sądu rozważone zostały i ocenione pod względem wiarygodności wszystkie dowody istniejące w niniejszej sprawie. Nie jest również trafny zarzut kasacji o rażącym naruszeniu przez sąd odwoławczy treści art. 212 § 1 k.k. na skutek przyjęcia, że koniecznym znamieniem tego przestępstwa jest powstanie rzeczywistej szkody w postaci poniżenia oskarżyciela prywatnego w opinii publicznej lub utraty zaufania potrzebnego dla wykonywania przez niego działalności farmaceutycznej a nie istnienie wyłącznie samej możliwości poniżenia oskarżyciela prywatnego w opinii publicznej lub narażenia go na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania określonej działalności. Wbrew wywodom kasacji, Sąd Okręgowy nie uzależnił możliwości przypisania oskarżonej popełnienia czynów z art. 212 § 1 k.k. od spowodowania przez nią rzeczywistej szkody oskarżycielowi prywatnemu, gdyż uznał, że oskarżona swoim czynami zrealizowała wszystkie znamiona określone w art. 212 § 1 k.k., a czyny te tylko ze względu na znikomy ładunek społecznej szkodliwości nie stanowiły przestępstw. W tym kontekście stwierdzić należy, że rozważania sądu II instancji o rozmiarach szkody wyrządzonej przez oskarżoną oskarżycielowi prywatnemu czynione były wyłącznie po myśli art. 115 § 2 k.k. dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynów oskarżonej. W zakresie tej oceny również nie można zarzucić sądowi odwoławczemu rażącego przekroczenia normy prawa materialnego.

Wobec uwzględnienia w części kasacji oskarżyciela prywatnego należało zarządzić zwrot uiszczonej przez niego opłaty od kasacji.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.