Postanowienie z dnia 1993-03-02 sygn. I CRN 5/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CRN 5/93

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 2 marca 1993 r.

Przewodniczący: Sędzia SN T. Żyznowski.

Sędziowie SN: T. Wiśniewski (spraw.), A. Wypiórkiewicz.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 1993 r. na rozprawie sprawy z wniosku Antoniego W. o ustanowienie kuratora dla osoby prawnej na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości S/C VII R 671/92 od postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 26 listopada 1990 r. sygn. akt

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i wniosek oddalić.

Uzasadnienie

Antoni W. określając się jako prokurent firmy "C." Spółka Akcyjna (...) wystąpił do Sądu Rejonowego (...) o ustanowienie dla powyższej Spółki kuratora, a to celem zwołania przezeń Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 1990 r. - sygn. akt (...) Sąd Rejonowy (...) uwzględnił wniosek i ustanowił dla Firmy "C." Spółka Akcyjna (...) kuratora w osobie Aleksandra T., zezwalając mu zarazem na zwołanie Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy oraz wszczęcie postępowania rewindykacyjnego przeciwko przedsiębiorstwu państwowemu "C.".

Orzeczenie to uprawomocniło się w pierwszej instancji i pozbawione jest uzasadnienia.

W rewizji nadzwyczajnej Minister Sprawiedliwości, zarzucając rażące naruszenie art. 42 § 1 k.c., art. 178 k.r.o. oraz art. 3 § 2, art. 213 § 1 i art. 316 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a nadto naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej, wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenia wniosku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 178 § 1 k.r.o. kuratora ustanawia się w wypadkach przewidzianych w ustawie. Konkretyzacją tego ogólnego przepisu jest w szczególności art. 42 k.c., wedle którego (§ 1), jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora. Kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację (§ 2). Ze sformułowania tego artykułu wynika, że conditio sine qua non powołania na jego podstawie kuratora jest istnienie osoby prawnej. Generalnie zresztą należy podkreślić, że w ogóle (wyjątkiem jest sytuacja z art. 182 k.r.o.) kuratela wchodzi w rachubę, gdy zaistnieje potrzeba ochrony praw i interesów osób (podmiotów), które ze względu na prawne lub faktyczne przeszkody nie mogą same prowadzić własnych spraw. Tymczasem w niniejszej sprawie, jak to należy wnosić z dokumentów załączonych do rewizji nadzwyczajnej, Sąd Rejonowy ustanowił kuratora dla osoby prawnej nieistniejącej. Z kserokopii rejestru RHB (...) byłego Sądu Powiatowego (...) wynika bowiem, że jest w nim zamieszczony m.in. wpis - dokonany na podstawie postanowienia tegoż sądu z dnia 13 kwietnia 1971 r., sygn. (...) - o wykreśleniu z niego firmy "C." Międzynarodowi Ekspedytorzy Spółka Akcyjna w związku z zakończeniem postępowania likwidacyjnego. Wpisu tego nie miał na uwadze Sąd Rejonowy (...) przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia, aczkolwiek była to okoliczność o podstawowym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy. Trzeba bowiem przyjąć, że w świetle przepisów kodeksu handlowego wpis o wykreśleniu z rejestru handlowego czy to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czy też spółki akcyjnej - analogicznie jak wpisanie tych spółek do rejestru - ma charakter konstytutywny, a więc prawotwórczy (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów SN z dnia 15 marca 1991 r. - III CZP 13/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 77). Innymi słowy, z momentem, w którym następuje wykreślenie wpisu z rejestru, spółka traci osobowość prawną.

Tak więc skarżący słusznie zarzuca, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z rażącym naruszeniem przepisów wskazanych w rewizji nadzwyczajnej, a w szczególności przepisów art. 42 k.c. i art. 178 k.r.o.

W tym stanie sprawy na podstawie art. 422 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Rewizja nadzwyczajna zasługiwała na uwzględnienie mimo jej wniesienia po upływie terminu z art. 421 § 2 k.p.c., albowiem jak to wynika z dokumentów dołączonych do niej w trybie art. 423 § 2 k.p.c., kurator podejmuje czynności sądowe i pozasądowe zmierzające do windykacji majątku byłej Spółki. Czynności te tym samym godzą w pewność obrotu prawnego i w konsekwencji naruszają interes Rzeczypospolitej Polskiej.