Postanowienie z dnia 2009-04-17 sygn. III CZP 10/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 10/09

POSTANOWIENIE

Dnia 17 kwietnia 2009 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący)

SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)

SSN Wojciech Katner

Protokolant Bożena Kowalska

w sprawie z powództwa J. K.-S.

przeciwko Gminie Miasta […] i Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez

Wojewodę […] Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Marszałka Województwa […]

o zapłatę,

na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 kwietnia 2009 r.,

na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w […] postanowieniem z dnia 10 grudnia 2008 r., sygn. akt I ACa […],:

"Czy roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania przez gminę lub organy administracji rządowej obowiązków polegających na zapobieganiu skutkom powodzi określonych w ustawie z dnia 24 października 1974 r.- Prawo wodne (Dz. U. Nr 38, poz. 320 z późn. zm.), nieprzedawnione do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229), ulega przedawnieniu na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, czy też na podstawie art. 188 ust. 2 Prawa wodnego?"

odmawia podjęcia uchwały.

Uzasadnienie

Powód w pozwie z dnia 4 czerwca 2004 r. żądał zasądzenia od pozwanej Gminy odszkodowania w kwocie 168 100 zł za szkodę wyrządzoną na jego nieruchomości wskutek spuszczenia w dniu 9 lipca 2001 r. wód powodziowych. W toku procesu - w związku z twierdzeniem powoda, że szkoda wyrządzona została także wskutek podjętej w dniu 10 lipca 2001 r. przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzji o przerwaniu wału przeciwpowodziowego – Sąd I instancji na wniosek powoda z dnia 24 stycznia 2005 r. wezwał do udziału w sprawie Skarb Państwa, który reprezentowany był przez Wojewodę Pomorskiego, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Marszałka Województwa […]. Powód kilkakrotnie rozszerzał powództwo, żądając ostatecznie zasądzenia in solidum od obu pozwanych kwoty 546 099,06 zł z odsetkami.

Sąd Okręgowy oddalił powództwo jako przedawnione. Uznał, że w sprawie ma zastosowanie art. 188 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, dalej jako „Prawo wodne z 2001 r.” (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 ze zm.). Przewidziany w tym przepisie 2 letni termin przedawnienia należało – zważywszy na analogiczną regulację przewidziana w art. XXXV p.w. k.c. - liczyć od dnia jego wejścia w życie tj. od dnia 1 stycznia 2002 r., co oznacza, że roszczenie powoda, zgłoszone w dniu 4 czerwca 2004 r., przedawniło się w dniu 1 stycznia 2004 r. Powództwo podlegało oddaleniu także z powodu nieudowodnienia wysokości szkody.

Sąd Apelacyjny w […], rozpoznając apelację powziął wątpliwości sformułowane w przedstawionym zagadnieniu prawnym. Sąd Apelacyjny zauważył, że w chwili wyrządzenia szkody obowiązywała ustawa z dnia 24 października 1974 r. – Prawo wodne, dalej jako „Prawo wodne z 1974 r.” (Dz. U. Nr 38, poz. 320 ze zm.), która nie regulowała kwestii przedawnienia roszczeń. Zastosowanie miał więc obowiązujący wówczas art. 442 § 1 k.c. przewidujący 3-letnie przedawnienie liczone od dnia powzięcia przez poszkodowanego wiadomości o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za naprawienie szkody, jednakże w każdym przypadku nie później niż w ciągu 10 lat od dnia zajścia zdarzenia wyrządzającego szkodę. Bieg tego 3 letniego terminu należało więc liczyć od dnia 10 lipca 2001 r. i skończyłby się w dniu 10 lipca 2004 r., a więc po wytoczeniu powództwa. Jednakże w dniu 1 stycznia 2002 r. weszło w życie Prawo wodne z 2001 r. przewidujące w art. 188 ust. 2 przedawnienie 2 letnie, którego bieg w myśl, mającego odpowiednie zastosowanie art. XXXV p.w.k.c., skończyłby się w dniu 1 stycznia 2004 r., a więc przed wytoczeniem powództwa. Zgodnie z regułą wynikającą z art. XXXV p.w. k.c. powinien mieć zastosowanie art. 188 ust. 2 Prawa wodnego z 2001 r., co oznaczałoby, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego można jednak bronić stanowiska, że reguła wskazana w art. XXXV p.w.k.c. nie ma zastosowania, „skoro nowym aktem prawnym jest nie kodeks cywilny czy ustawa zmieniająca kodeks cywilny, lecz Prawo wodne, które zawiera pewne przepisy natury cywilnoprawnej”, a ponadto „ustawodawca nie widział potrzeby innego uregulowania przedawnienia roszczeń nabytych przed wejściem w życie Prawa wodnego z 2001 r.”.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W judykaturze przyjmuje się, że przedmiotem przedstawionego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia, w trybie art. 390 § 1 k.p.c., zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości może być tylko taka wątpliwość, której wyjaśnienie jest niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy (por. uzasadnienia postanowień Sądu Najwyższego z dnia 7.VI.2006 r., III CZP 33/01, z dnia 13.IV 2000 r., III CZP 39/99, z dnia 13.V.1999 r. III CZP 8/99 - niepubl.). Innymi słowy, konieczne jest istnienie związku przyczynowego między przedstawionym zagadnieniem prawnym a podjęciem decyzji co do istoty sprawy. Dla dokonania oceny, czy związek taki zachodzi w konkretnej sprawie, nieodzowne jest dokonanie przez sąd drugiej instancji potrzebnych ustaleń faktycznych. Sąd ten, przedstawiając Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, powinien wskazać, dlaczego rozstrzygnięcie zagadnienia jest niezbędne do rozpoznania środka odwoławczego. Samoistnej przesłanki wystąpienia z pytaniem prawnym nie stanowi natomiast ani waga zawierającego się w nim problemu, ani też rozbieżności w orzecznictwie co do sposobu jego rozwiązania.

Sąd Apelacyjny czyniąc rozważania, które w jego ocenie wskazują na występowanie zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości, oparł się na dokonanym przez Sąd Okręgowy ustaleniu, że właścicielem urządzeń, regulujących i utrzymujących wody śródlądowe, których – według twierdzeń powoda – niewłaściwe eksploatowanie, było przyczyną szkody, nie była pozwana Gmina, lecz pozwany Skarb Państwa. Skoro z przepisów Prawa wodnego z 1974 r., powołanych w uzasadnieniu postanowienia przedstawiającego zagadnienie prawne, wynika, że regulacja i utrzymanie wód śródlądowych należy do właścicieli tych wód, a – jak wskazano – pozwana Gmina nim nie była, to udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące przedawnienia roszczenia w stosunku do pozwanej Gminy, nie jest niezbędne – zważywszy na dotychczasowe ustalenia – dla rozstrzygnięcia sprawy w odniesieniu do pozwanej.

Pozwany Skarb Państwa nie podniósł zarzutu przedawnienia. Wobec tego, że Sąd nie uwzględnia upływu przedawnienia z urzędu, rozważanie w stosunku do tego pozwanego kwestii, czy i według jakich przepisów roszczenie powoda uległo przedawnieniu nie znajduje prawnego usprawiedliwienia.

Z przytoczonych względów – pamiętając o stanie faktycznym, na tle którego zagadnienie prawne zostało przedstawione – należało orzec jak w sentencji postanowienia (art. 390 k.p.c. oraz art. 61 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.).