Wyrok z dnia 2020-09-02 sygn. IV SA/Wr 62/20

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Ewa Kamieniecka Sędziowie: Asesor WSA Marta Pająkiewicz - Kremis Sędzia WSA Wanda Wiatkowska – Ilków (sprawozdawca) po rozpoznaniu w Wydziale IV na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 2 września 2020 r. sprawy ze skargi K. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] października 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania dodatku do świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. na rzecz skarżącej K. S. kwotę 480,00 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. decyzją z dnia [...] 2019 r. Nr [...] po rozpatrzeniu odwołania K. S. od, wydanej z upoważnienia Prezydenta W., decyzji Administratora w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej we W. z dnia [...] 2019 r. [...], odmawiającej K. S. przyznania dodatku wychowawczego do świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka – M. S.rodzinie zastępczej od dnia [...] 2018 r. do dnia [...] 2019 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096, z późn. zm.) - dalej jako: "k.p.a.", utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu podało, że opisaną na wstępie decyzją organ pierwszej instancji - po wszczęciu z urzędu, zgodnie z art. 87 ust. 1b ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1111, z późn. zm.), dalej także jako: "ustawa", postępowania w sprawie ustalenia prawa do dodatku wychowawczego - odmówił K. S. przyznania tego świadczenia na M. S. W uzasadnieniu wskazał, że strona nie mieszka w Polsce.

K. S. odwołała się od pierwszoinstancyjnej decyzji podnosząc, że jest rodziną zastępczą dla małoletniej wnuczki, a Sąd zezwolił jej na wyjazd małoletniej do Wielkiej Brytanii. Powołała się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Za tym wyrokiem wskazała, że decyzja organu pierwszej instancji nie uwzględnia, iż art. 5 ust. 1 ustawy nie ma charakteru bezwzględnego. Podkreśliła przy tym, że decyzja uderza w dobro dziecka.

Rozpoznając powyższe odwołanie Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, na treść art. 80 ust. 1 oraz 87 ust. 1-1b ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1111, z późn. zm.) - dalej jako "ustawa".

Podało, że w art. 80 ust. 1a ustawy przewidziano, że rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka do świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (dodatek wychowawczy).

Kolegium stwierdziło, że sposób rozpatrzenia sprawy zależny jest od ustalenia, czy ustawa pozwala na przyznanie świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej osobie zamieszkującej poza granicami kraju i tam sprawującej pieczę zastępczą ustanowioną zgodnie z polskim prawem. Możliwość prowadzenia ustaleń co do zasadności przyznania świadczenia i dodatku do świadczenia przewidzianego ustawą zależne jest bowiem w pierwszej kolejności od możliwości zastosowania do danej osoby ustawy w ogóle, tj. stwierdzenia, że zakres podmiotowy ustawy obejmuje osobę, która domaga się przyznania jej uprawnień z tej ustawy wynikającej.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, do zakresu podmiotowego jej zastosowania zaliczyć należy osoby posiadające obywatelstwo polskie mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niemających miejsca zamieszkania na tym terytorium, ale przebywających na nim. Regulacje ustawowe obejmują zatem osoby ubiegające się o świadczenie wyłącznie w sytuacji, gdy zamieszkują one bądź choćby przebywają na terytorium Polski.

W ocenie Kolegium, fakt że zgodnie z art. 42 ust. 4 ustawy rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka może czasowo sprawować pieczę zastępczą poza terytorium kraju, jeżeli uprzednio uzyska zgodę sądu, nie wiąże się z jednoczesnym przyznaniem osobie sprawującej pieczę nad dzieckiem prawa do świadczeń, które przysługiwałyby w przypadku jej zamieszkiwania na terenie Polski.

Artykuł 42 ust. 4 ustawy nie stanowi lex specialis do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Pamiętając o tym, że piecza zastępcza jest instytucją ukierunkowaną na ochronę szczególnej kategorii osób jaką są dzieci, a także o celu jaki przyświecał ustawodawcy przy wprowadzaniu do systemu prawnego regulacji dotyczących pieczy zastępczej, który następnie został zawarty w preambule uchwalonej ustawy, tj. o dobru dziecka i zapewnieniu mu harmonijnego rozwoju w środowisku wolnym od przemocy i w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia, a także uwzględniając przepisy konstytucyjne i prawnomiędzynarodowej, w tym w szczególności Konwencji o prawach dziecka, nie można pomijać fundamentalnej zasady ustawowej, która nakazuje kierować wsparcie ze środków publicznych dla osób mieszkających lub przebywających na terytorium Polski.

Organ zauważył, że zasada domicylu stanowi fundament wszelkich zasad udzielania pomocy publicznej osobom i rodzinom, które tego potrzebują. Wyjątki są zaś zawsze wyraźnie określone ustawowo i mają silne ratio legis.

Strona dobrowolnie wystąpiła o zgodę na zagraniczny wyjazd podlegającej jej pieczy małoletniej do czasu prawomocnego zakończenia toczącego się postępowania w przedmiocie władzy rodzicielskiej i umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. To ona podjęła decyzję o wyjeździe z kraju (na co zgodę wyraził Sąd). Nie sposób zatem twierdzić, że odmowa przyznania świadczenia godzi w jej prawa. Z akt sprawy wynika, że wyjazd nie miał na celu ratowania życia, czy zdrowia małoletniej. Nie jest tak, że jakaś vis compulsiva spowodowała, iż strona wyjechała do Wielkiej Brytanii i przyczyniła się do utraty przez nią prawa do świadczeń. Jak twierdzi skarżąca, wyjazd miał charakter zarobkowy, zatem strona zdecydowała się na niego, aby polepszyć sytuację swoją i podopiecznej. Żadne regulacje konstytucyjne, ani prawnomiędzynarodowe nie wskazują, aby w takich okolicznościach państwo było zobowiązane do rozszerzenia pomocy adresowanej przez nie na rzecz jego mieszkańców także na osoby, które decydują się na jego opuszczenie. To, że zgodę na opuszczenie kraju przez dziecko wydał Sąd nijak nie wiązało się z decyzją o utrzymaniu finansowego wsparcia dla strony. Zgoda taka ma bowiem inny cel - ma zabezpieczyć dziecko przed wyjazdem, który godzić będzie w jego dobro, a jednocześnie pozbawi organy państwa polskiego możliwości sprawowania nad nim ochrony. Skoro zaś Sąd stwierdził, że wyjazd zagraniczny nie godzi w dobro dziecka, to musiał mieć na względzie także warunki - w tym finansowe - jakie zostaną małoletniej M. zapewnione w Wielkiej Brytanii. Swoim orzeczeniem nie determinował zaś prawa strony do świadczeń.

Skład orzekający Kolegium stwierdził, że znany jest mu wyrok wydany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w dniu 10 lipca 2019 r. (IV SA/Wr 192/19), w którym art. 42 ust. 4 ustawy uznano za odstępstwo od zasady zastosowania ustawy do tych obywateli polskich, którzy zamieszkują lub przebywają na terenie Polski. Z takim stanowiskiem nie można się jednak zgodzić. Zakres podmiotowy ustawy został zakreślony w jej art. 5 ustawy. W art. 5 ust. 2 ustawy w sposób wyraźny wskazano jeden wyjątek od zasady stosowania ustawy do obywateli polskich, którzy mieszkają lub przebywają na terenie Polski. Uznanie art. 42 ust. 4 ustawy za wprowadzający wyłom w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jest nieuprawnione.

Kolegium nie widzi też podstaw do zastosowania art. 7a § 1 k.p.a., zgodnie z którym, jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. W rozstrzyganej sprawie nie pozostają bowiem żadne wątpliwości co do treści normy prawnej. W sposób jednoznaczny wynika ona z art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy.

To, że przepisy ustawy nie przewidują przypadku pozbawienia świadczeniobiorcy świadczenia w przypadku wyjazdu za granicę nie oznacza, iż organ winien przyznać Stronie świadczenie na kolejny okres, pomimo że na skutek wyjazdu z Polski przestała być objęta uprawnieniami wynikającymi z ustawy. Jeżeli nawet zgodzić się ze stwierdzeniem zawartym w ww. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, że "stanowi to niewątpliwie mankament ustawy", to organ administracji publicznej nie jest uprawniony do modyfikacji norm ustawowych, z którymi się nie zgadza. Rolą organu administracji publicznej jest bowiem konkretyzacja norm wynikających z ustawy.

Reasumując Kolegium stwierdziło, iż art. 42 ust. 4 ustawy umożliwia okresowy pobyt rodziny zastępczej poza granicami kraju, ale nie stanowi o możliwości okresowego pobytu rodziny zastępczej poza granicami kraju z prawem do świadczeń przysługujących rodzinom zastępczym zamieszkującym lub przebywającym w Polsce. Wobec powyższego Kolegium zobowiązane było do utrzymania w mocy prawidłowej decyzji organu pierwszej instancji.

Skargę na powyższą decyzję wniosła K.S. i zarzuciła jej:

1. Naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 5 ust. 1 oraz art. 88 ust. 5 w zw. z art. 42 ust. 4 ustawy z dnia z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 998 z późn. zm.) (dalej również: u.w.r.), poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż rodzina zastępcza powinna spełniać warunki przewidziane w art. 5 ust. 1 ustawy tj. posiadać miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podczas gdy z brzmienia art. 42 ust. 4 ustawy wynika, iż w przypadku wyrażenia zgody przez sąd opiekuńczy, nie ma przeszkód w sprawowaniu pieczy zastępczej na określony czas poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej, co oznacza, iż ustawodawca nie uzależnił pełnienia funkcji rodziny zastępczej, a w konsekwencji pobierania świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, od przebywania w sposób stały na terenie kraju bez możliwości tymczasowego wyjazdu.

b) art. 80 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 5 ust.l u.w.r. oraz art. 32 Konstytucji RP oraz art. 2 ust. 2 Konwencji o prawach dziecka poprzez:

- odmowę przyznania świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania małoletniej w rodzinie zastępczej, mimo że należy ona do kręgu podmiotów, do których stosuje się przepisy ustawy, co prowadzi do pozbawienia małoletniej - będącej obywatelką Rzeczpospolitej Polskiej - należnego jej prawa do pomocy i uderza w wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP zasadę równości wobec prawa;

- uzależnienie prawa do świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania małoletniej od miejsca pobytu osoby sprawującej nad nią pieczę zastępczą, a w konsekwencji nieuzasadnione zróżnicowanie jej sytuacji, w stosunku do sytuacji innych dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, co stanowi naruszenie zasady równości wszystkich wobec prawa;

c) art. 80 ust. 1 pkt. 1 u.w.r. oraz art. 72 Konstytucji RP, poprzez odmowę przyznania prawa do świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania małoletniej w rodzinie zastępczej, a w konsekwencji naruszenie obowiązku ochrony praw dziecka i pozbawienie małoletniej opieki i pomocy ze strony władz publicznych.

d) art. 3 ust. 1 Konwencji o prawach dziecka w zw. z art. 9 Konstytucji, poprzez niezabezpieczenie interesu M. S., polegające na niezapewnieniu małoletniej środków na pokrycie jej utrzymania a tym samym dopuszczenie się przez organ działania wbrew dobru dziecka albowiem małoletnia została pozbawiona wsparcia materialnego, umożliwiającego stworzenie dla niej godnych warunków życia, na równi z innymi dziećmi.

W związku z powyższym na podstawie art. 145 § 1 pkt 1a oraz art. 135 p.p.s.a. wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, a uzasadniając swoje stanowisko przywołał argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325) dalej p.p.s.a. wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. W związku z powyższym Sąd w zakresie dokonanej kontroli zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć wpływ na wynik sprawy. W myśl zaś art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi ani wskazaną podstawą prawną i orzeka w granicach danej sprawy.

Mając na uwadze powyższe kryteria Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, gdyż podniesione przez stronę zarzuty naruszenia prawa materialnego oraz stwierdzone przez Sąd naruszenie przepisów postępowania miały istotny wpływ na wynik sprawy, a tym samym zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu należało uchylić.

Przedmiotem kontroli Sądu jest decyzja Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we W. z dnia [...] 2019 r. odmawiająca skarżącej przyznania dodatku wychowawczego od dnia [...] 2018 r. Do [...] 2019 r. na dziecko M. S. i utrzymująca w mocy tę decyzję decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W.z dnia [...] 2019 r. Okolicznością niesporną a jednocześnie istotną dla rozpoznania skargi jest fakt, że skarżąca postanowieniem Sądu Rejonowego we W. z dnia [...] 2017 r., sygn. akt II Nsm 985/16 uzyskała zgodę na zagraniczny wyjazd powierzonej jej pieczy małoletniej M. do czasu prawomocnego zakończenia toczącego się postępowania w przedmiocie władzy rodzicielskiej.

Zgodnie z art. 80 ust. 1a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1111), dalej ustawa, rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka do świadczenia, o którym mowa w ust. 1 na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, zwany dalej dodatkiem wychowawczym. Art. 87 ust. 1-1b ustawy stanowi, że świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania i dodatek wychowawczy przyznaje się od dnia faktycznego umieszczenia dziecka odpowiednio w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka do dnia faktycznego opuszczenia przez dziecko rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, a w przypadku dodatku wychowawczego nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku. Prawo do dodatku wychowawczego ustala się na okres 12 miesięcy. W przypadku braku zmian w sytuacji rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka mającej wpływ na prawo do dodatku wychowawczego ustala się je na okres kolejnych 12 miesięcy z urzędu.

Z akt administracyjnych sprawy wynika, że zaskarżone decyzje zostały wydane w wyniku wznowienia postępowania. Akta administracyjne nadesłane Sądowi (w bardzo skąpym zakresie) rozpoczynają się dokumentem, którym jest postanowienie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Dział Rodzinny Pieczy Zastępczej we W. z dnia [...] 2019 r. o wznowieniu postępowania. Postanowienie to oznaczone nr [...] w podstawie prawnej powołało art. 145 § 1 pkt 5, art. 149 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.) – dalej k.p.a. w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1, art. 80 ust. 1a omawianej ustawy. Z uzasadnienia powyższego postanowienia wynika, że w dniu [....] 2018 r. organ I instancji po wszczęciu postępowania z urzędu wydał decyzję[...], na podstawie której stronie przyznano dodatek wychowawczy, na okres od dnia {...} 2018 r. Do [...} 2019 r. Dalej stwierdzono, że w dniu [...] 2019 r. strona przedłożyła postanowienie Sądu z dnia [...} 2017 r., w którym udzielono skarżącej zezwolenie na sprawowanie opieki nad małoletnią M.S. na terenie Wielkiej Brytanii i wskazano, że miejscem zamieszkania rodziny zastępczej jest Wielka Brytania. Tam też mieszka małoletnia, która realizuje obowiązek szkolny na terenie Wielkiej Brytanii. Pobyt poza krajem rozpoczął się już przed wydaniem przedmiotowej decyzji, o czym organ nie miał wiedzy w momencie jej wydania. Powyższa okoliczność stanowi przesłankę do wznowienia postępowania, o czym stanowi art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. to znaczy wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję.

Wznowienie postępowania uregulowane zostało w art. 145 – do art. 153 kodeksu postępowania administracyjnego i toczy się według zasad zawartych w tych przepisach.

Zgodnie z art. 149 § 1 k.p.a. wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia. W myśl § 2 tego artykułu postanowienie stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.

Art. 151 k.p.a. określa sposoby zakończenia wznowionego postępowania. Stanowi on, że organ administracji publicznej, o którym mowa w art. 150, po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 149 § 2 wydaje decyzję, w której:

1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a, lub art. 145b, albo

2) uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

Z przepisu powyższego wynika, że wydanie decyzji na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. powoduje konieczność wydania decyzji zawierającej dwa elementy, jeden eliminuje z obrotu prawnego dotychczasową decyzję – uchyla ją – drugi zaś ponownie rozstrzyga sprawę co do jej istoty.

Należy zatem uznać, że decyzja organu I instancji jest wadliwa, nie zawiera wszystkich elementów, o których stanowi art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a., konsekwentnie wadliwa jest również decyzja organu II instancji, która "nie zauważa" powyższego uchybienia. W rezultacie w obrocie prawnym – funkcjonują dwie sprzeczne decyzje, jedna z dnia [...] 2018 r. przyznająca skarżącej świadczenie wychowawcze, druga z dnia [...] 2019 r. odmawiająca przyznania takiego świadczenia.

Podjęcie na podstawie wskazanego przepisu decyzji, w której nie uchyla się dotychczasowej decyzji i orzeka wyłącznie o istocie sprawy rażąco narusza art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. (wyrok NSA z dnia 6 grudnia 2018 r., I GSK 3357/18). Decyzja taka podlega uchyleniu na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.

Obie decyzje są w ocenie Sądu wadliwe nie tylko ze względów proceduralnych ale także ze względów merytorycznych. Sąd w całości podtrzymuje swoje stanowisko wyrażone w sprawie IV SA Wr 192/19, odnośnie interpretacji art. 5 ust. 1 ustawy. Określa on zakres podmiotowy stosowania przepisów ustawy i mówi, że ustawę stosuje się do osób posiadających obywatelstwo polskie: a) mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b) niemających miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W ocenie Sądu przepis ten ma zastosowanie do osób umieszczonych w pieczy zastępczej, jak i ją sprawujących i wynika z niego, że regulacje ustawowe obejmują te osoby wyłącznie w sytuacji gdy zamieszkują one bądź choćby przebywają na terytorium kraju. Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego i przewiduje pewnego rodzaju odstępstwa.

Pierwszym z nich jest przypadek wskazany w art. 5 ust. 2 u.w.r.p.z., który stanowi, że osoba objęta zakresem zastosowania ustawy nie traci uprawnień określonych w dziale IV w sytuacji podjęcia nauki poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Drugi przykład - wynika z art. 42 ust. 4 u.w.r.p.z. i daje rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka możliwość czasowego sprawowania pieczy zastępczej także poza terytorium kraju, ale pod warunkiem uprzedniego uzyskania zgody sądu. W takiej sytuacji opiekun, zachowując możliwość sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem w trakcie jego pobytu zagranicą, winien również mieć zapewnione środki na zaspokojenie podstawowych potrzeb tego dziecka. W przeciwnym razie instytucja pieczy zastępczej byłaby niepełna, albowiem z jednej strony nakładałaby na daną osobę określone w ustawie obowiązki, z drugiej zaś strony nie gwarantowałaby środków na ich realizację.

W ocenie Sądu interpretacja art. 5 ust. 1 pkt 1 u.w.r.p.z. bez uwzględnienia przepisów go uzupełniających nie może zasługiwać na aprobatę. Zwłaszcza w kontekście tego, że piecza zastępcza jest instytucją ukierunkowaną na ochronę szczególnej kategorii osób jaką są dzieci. Nie można bowiem zapominać o celu jaki przyświecał ustawodawcy przy wprowadzaniu do systemu prawnego regulacji dotyczących pieczy zastępczej, który następnie został zawarty w preambule uchwalonej ustawy, a mianowicie o dobru dziecka i zapewnieniu mu harmonijnego rozwoju w środowisku wolnym od przemocy i w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia. Podobnie nie można pominąć powołanych przez stronę skarżącą przepisów rangi konstytucyjnej i prawnomiędzynarodowej, w tym w szczególności Konwencji o prawach dziecka, która wprost stanowi w art. 20 ust. 1, że dziecko pozbawione czasowo lub na stałe swego środowiska rodzinnego lub gdy ze względu na swoje dobro nie może pozostawać w tym środowisku, będzie miało prawo do specjalnej ochrony i pomocy ze strony państwa. Wskazane regulacje, składające się na system ochrony i opieki nad dziećmi, winny zatem stanowić dla organu punkt odniesienia dla dokonywanej interpretacji przepisów.

Według Sądu trudno zgodzić się z taką wykładnią art. 5 ust. 1 pkt 1 u.w.r.p.z., która prowadziłaby do pozbawienia strony uprawnienia do pobierania stosownych świadczeń, tylko z tego powodu, że nie zamieszkuje aktualnie na terytorium kraju, lecz sprawuje w dalszym ciągu pieczę nad powierzonym jej dzieckiem i to w oparciu o uzyskaną zgodę sądu. Należy też podkreślić, że udzielona zgoda obejmowała nie tylko sam wyjazd, ale także możliwość podejmowania decyzji w sprawach związanych z leczeniem i edukacją małoletniej. I choć istotnie skarżąca przebywała już od dłuższego czasu w Wielkiej Brytanii, to nie może nie zauważyć, że postanowienie to wyraźnie określało granice pobytu dziecka poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wyjazd ten - wbrew twierdzeniom organów – miał zatem czasowy charakter.

Dodać w tym miejscu należy także, że organy nie dokonały żadnych ustaleń, z których wynikałoby, że sprawa dotycząca władzy rodzicielskiej na małoletnią M. została zakończona prawomocnie i okres na jaki Sąd wyraził zgodę na pobyt dziecka zagranicą minął.

Wskazanej okoliczności nie można w niniejszej sprawie pominąć, ani odnieść się do niej w taki sposób jak uczynił to organ. Sprawowanie pieczy zastępczej nie jest bowiem uprawnieniem rodziny zastępczej, lecz jej obowiązkiem, z którego jest ona ścisłe rozliczana. Nie można w związku z tym dopuścić do tego, aby na skutek zastosowanej wykładni prawa, której wyniki nie są jednolite i mogą prowadzić do różnych wniosków, jakąkolwiek szkodę miało odnieść dziecko, co niewątpliwie może nastąpić jeśli pozbawi się rodzinę zastępczą środków na jego utrzymanie. Sąd nadal uważa, że organ winien w takiej sytuacji rozważyć zastosowanie art. 7a § 1 k.p.a., zgodnie z którym jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. Sąd zauważa, że przepisy ustawy w ogóle nie przewidują przypadku pozbawienia strony świadczenia w sytuacji pobytu przez nią poza granicami kraju, ale na podstawie uzyskanej zgody sądu. Tak jak nie uprawniają jej wprost do otrzymywania tego świadczenia w takiej sytuacji. Dlatego też w niniejszej sprawie należało przyjąć, że organ naruszył art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 42 ust. 4 u.w.r.p.z. w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy.

Według Sądu bez znaczenia dla sprawy były wywody organu dotyczące obowiązku zapewnienia przez skarżącą małoletniej odpowiednich warunków finansowych. Skoro skarżąca sprawowała pieczę zastępczą w oparciu o polskie ustawodawstwo, to przysługiwało jej również prawo do świadczenia służącego realizacji tej pieczy.

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności, zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji należało uchylić na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c), o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

W ocenie Sądu brak jest podstawy prawnej do wznowienia postępowania i postępowanie w tej sprawie powinno być przez organ umorzone.

Podstawę prawną wydania rozstrzygnięcia w punkcie II sentencji wyroku stanowił natomiast art. 205 § 2 p.p.s.a. oraz § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).