Postanowienie z dnia 2013-02-21 sygn. IV CZ 174/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CZ 174/12

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lutego 2013 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Katarzyna Tyczka-Rote

SSA Monika Koba

w sprawie z powództwa W. R.

przeciwko Bankowi w W.

o uznanie nieważności umowy i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

w dniu 21 lutego 2013 r., zażalenia powódki na wyrok Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 21 września 2012 r., sygn. akt V ACa […],

odrzuca zażalenie i pozostawia Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 września 2012 r., V ACa […], Sąd Apelacyjny w […], uwzględniając apelację W. R., uchylił wyrok Sądu Okręgowego w B. z dnia 24 lipca 2009 r., I C […], zniósł postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością, tj. od dnia 13 maja 2009 r. oraz przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w B. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

Od wyroku Sądu Apelacyjnego zażalenie do Sądu Najwyższego wniosła powódka, zaskarżając jedynie zawarte w tym wyroku rozstrzygnięcie co do zakresu zniesienia postępowania z powodu nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji. Powódka zarzuciła, że Sąd Apelacyjny nie zniósł postępowania za dalszy okres tj. od dnia 29 grudnia 2008 r., kiedy to zgłoszony został wniosek o wyłączenie sędziego. W zażaleniu powódka podniosła naruszenie art. 50 § 3 w zw. z art. 379 pkt 4 i art. 386 § 2 k.p.c. polegające na przyjęciu, że sędzia, którego dotyczył wniosek o wyłączenie i mógł spełniać jedynie czynności niecierpiące zwłoki, nie był sędzią wyłączonym z mocy ustawy i w związku z tym rozpoznanie przez niego sprawy nie spowodowało nieważności postępowania, a ponadto naruszenie art. 398²⁰ k.p.c. polegające na przyjęciu, że sędzią wyłączonym z mocy ustawy jest jedynie sędzia, o którym mowa w art. 48 § 1 k.p.c., pomimo tego, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 r., IV CSK 441/11, wydanym uprzednio w niniejszej sprawie, przyjął, iż sędzią wyłączonym z mocy ustawy jest także sędzia wskazany w art. 51 w zw. z art. 53¹ k.p.c., co stosuje się także w odniesieniu do sędziego, o którym mowa w art. 50 § 3 k.p.c. Z tych przyczyn powódka wniosła o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego przed Sądem Najwyższym.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 394¹ § 1¹ k.p.c. zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także w razie uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W judykaturze Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że celem takiego zażalenia jest poddanie kontroli prawidłowości uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego postępowania, co może znajdować usprawiedliwienie tylko w przypadkach wymienionych w art. 386 § 2 i § 4 k.p.c., tj. nieważności postępowania w pierwszej instancji, nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo w sytuacji, gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Konieczność odróżnienia funkcji, które spełniać ma takie zażalenie, od funkcji skargi kasacyjnej, służącej merytorycznej kontroli orzeczeń sądu drugiej instancji sprawia, że Sąd Najwyższy przy rozpoznawaniu takiego zażalenie nie może merytorycznie oceniać stanowiska sądu drugiej instancji. Tak zawężona kognicja Sądu Najwyższego co do zasady obejmuje jedynie badanie, czy rzeczywiście wystąpiła przyczyna uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania określona w art. 386 § 2 i § 4 k.p.c. W przypadku przyjęcia przez sąd drugiej instancji, że przed sądem pierwszej instancji doszło do nieważności postępowania, Sąd Najwyższy sprawdza, czy nieważność taka rzeczywiście wystąpiła. Kontrola w tym przedmiocie ma charakter formalny, bowiem odnosi się do przesłanek procesowych i nie sięga meritum sprawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12, OSNC 2013/3/41; z dnia 28 listopada 2012 r., III CZ 77/12, OSNC 2013/4/54; z dnia 19 grudnia 2012 r., II CZ 141/12, niepubl.; z dnia 10 stycznia 2013 r., IV CZ 166/12, niepubl.).

W zażaleniu wniesionym w niniejszej sprawie powódka nie kwestionuje uchylenia przez Sąd Apelacyjny wyroku Sądu Okręgowego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w wyniku przyjęcia, że przed Sądem Okręgowym doszło do nieważności postępowania przewidzianej w art. 379 pkt 4 k.p.c., ale jedynie zakres, w jakim Sąd Apelacyjny zniósł postępowanie przed Sądem Okręgowym ze względu na tę nieważność. Wymieniony w art. 386 § 2 k.p.c. obowiązek zniesienia postępowania dotkniętego nieważnością, stanowi tylko konsekwencję przyjęcia przez sąd drugiej instancji, że w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji doszło do nieważności postępowania. Zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością stanowi odrębne rozstrzygnięcie związane z uchyleniem orzeczenia z przyczyny określonej w art. 386 § 2 k.p.c., przy czym nie zawsze zachodzi potrzeba zniesienia postępowania. Tak jest w przypadku, gdy przyczyna nieważności postępowania dotyczyła wyłącznie etapu wyrokowania przez sąd pierwszej instancji, wystarczające jest bowiem uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zażalenie, w którym kwestionuje się zakres zniesienia postępowania dotkniętego nieważnością, akceptując jednocześnie przyjętą przez sąd drugiej instancji przyczynę nieważności postępowania i jej skutek w postaci uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, w istocie nie zwraca się o poddanie kontroli Sądu Najwyższego podstawy uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego postępowania, tak jak to przewiduje art. 394¹ § 1¹ k.p.c. Ponieważ ustawa nie przewiduje szerszego zastosowania przewidzianego w tym artykule szczególnego środka odwoławczego skierowanego do Sądu Najwyższego, zażalenie powódki należy uznać za niedopuszczalne.

Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 370 w zw. z 373, 391 § 1, art. 398²¹ i 394¹ § 3 k.p.c., postanowił jak w sentencji pozostawiając, na podstawie art. 108 § 2 w zw. z art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c., orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego końcowemu rozstrzygnięciu.