Wyrok z dnia 1998-09-24 sygn. I CKN 448/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 448/98

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 1998 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN - G. Bieniek

Sędziowie: SN - St. Dąbrowski

SN - A. Górski (spraw.)

Protokolant: A. Leszczyńska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 1998 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółki z o.o. z siedzibą w P

przeciwko - Spółce z o.o. z siedzibą w Japonia, Oddział w

o zapłatę,

na skutek kasacji powoda

od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie

z dnia 25 września 1997 r., sygn. akt I ACa 459/97

oddala kasację i zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej 1.500 (jeden tysiąc pięćset ) zł zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Nakazem zapłaty z dnia 3 października 1994 r. wydanym przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w sprawie XV Ng 1222/94 pozwany został zobowiązany do zapłacenia powodowi 40.350.328.190 starych zł z odsetkami i kosztami procesu. Jest to należność, której powód dochodził od pozwanego na podstawie umowy zawartej przez strony w dniu 18 marca 1994 r. Zgodnie z treścią tej umowy powód zobowiązał się do udzielenia pomocy w zabezpieczeniu roszczeń przysługujących pozwanemu wobec Przedsiębiorstwa Eksportu Wewnętrznego P w wysokości 231.650.300.417 zł z odsetkami. Wynagrodzenie powoda za podejmowane w tym kierunku czynności ustalono na 13 % wyegzekwowanego roszczenia. Na konto tego wynagrodzenia pozwany wpłacił zaliczkę stanowiącą równowartość 50.000 dolarów U.S.A. Pozwany w dniu 20 lipca 1994 r. wypowiedział łączącą strony umowę. Na dochodzoną pozwem i uwzględnioną nakazem zapłaty należność składa się wynagrodzenie przysługujące powodowi z tytułu uzyskanych na rzecz pozwanego zabezpieczeń iełr roszczeń wobec oraz odszkodowanie za utraconą możliwość otrzymania dalszego wynagrodzenia z racji bezpodstawnego wypowiedzenia umowy przez pozwanego.

Na skutek zgłoszonego przez pozwanego sprzeciwu od tego nakazu zapłaty, sprawa została przekazana według właściwości Sądowi Wojewódzkiemu Gospodarczemu w Warszawie, który wyrokiem z dnia 21 stycznia 1997 r. uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo. Sąd ten ustalił, że udział powoda przy wykonywaniu tytułu wykonawczego zasądzającego należność na rzecz pozwanego od PH ograniczał się do wskazania komorników w jakich bankach dłużnik miał konta i do pomocy w wysyłaniu komorniczych zajęć tych rachunków bankowych oraz odbioru części gotówki. Te formy pomocy były jednak niewystarczające do zapewnienia wyegzekwowania ogromnej wierzytelności pozwanego wobec P i nawet gdyby pozwany nie wypowiedział powodowi umowy, to tą drogą nie było możliwości wyegzekwowania wyższych kwoty, a tym samym i szans na uzyskanie przez powoda wynagrodzenia za pomoc w egzekucji w przewidzianej umową w wysokości 13 % od wyegzekwowanego roszczenia. Otrzymana zaś w ramach umowy zaliczka przewyższającą liczone w ten sposób wynagrodzenie, co oznacza że żadne kwoty ponad tę zaliczkę powodowi nie przysługują. Stąd też powództwo jego podlegało oddaleniu.

Apelacja powoda od tego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 25 września 1997 r.

Orzeczenie Sądu Apelacyjnego zaskarżył kasacją powód, powołując obie jej podstawy z art. 393¹ kpc. Naruszenia prawa materialnego powód upatruje w błędnej wykładni przez Sąd art. 93 § 1 kc w z. z art. 89 kc, zaś naruszenie prawa procesowego przez mało wnikliwą ocenę dowodów, którecuchybia przepisom art. 233 § 1 kpc i art. 328 § 2 kpc. W piśmie procesowym uzupełniającym kasację pełnomocnicy powoda wskazali dodatkowo, iż Sąd Apelacyjny naruszył art. 748 § 2 kc w zw. z art. 750 kc, przez błędną ich wykładnię, polegającą na przyjęciu istnienia ważnych powodów do wypowiedzenia umowy, a w zakresie przepisów procesowych - art. 316 § 1 kpc i 385 kpc. Z tych przyczyn strona powodowa wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Pozwany wnosił o oddalenie kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W orzecznictwie Sądu Najwyższego można uznać za ugruntowany pogląd, iż przewidziany w art. 393^-’ kpc obowiązek przytoczenia podstaw kasacyjnych polega na wskazaniu konkretnych przepisów prawa, którym zdaniem skarżącego uchybił Sąd drugiej instancji (por. przykładowo postanowienie z dnia 11.03.1997 r. III CKN 13/97, OSNC 1997/8/14, wyrok z dnia 14.04.1997 r. II CKN 93/97, postanowienia z 7.04.1997 r., III CKN 29/97 - OSNC 1997/6-7/97, czy wyrok z dnia 8.05.1997 r., II CKN 148/97).

Stosownie do treści art. 393" kpc Sąd Najwyższy jest związany tak wskazanymi podstawami kasacji, które zakreślają granice jego kognicji. Oznacza to, że z wyjątkiem przypadku nieważności postępowania, Sąd ten nie może wyjść poza zgłoszone w kasacji podstawy, chociażby dostrzegał oczywiste naruszenie innych przepisów prawa, w kasacji nie wskazanych. Przewidziane w art. 393¹¹ zd. 2 kpc uprawnienie strony do przytoczenia nowego uzasadnienia podstaw kasacyjnych, oznacza dopuszczalność powoływania na ich poparcie nowej argumentacji, ale w granicach tych samych podstaw przytoczonych w kasacji. Uregulowanie to nie daje zaś możliwości, jak to zdaje się błędnie rozumieć strona powodowa, do rozszerzenia podstaw kasacyjnych przez wskazywane dodatkowych przepisów prawa, którym uchybił Sąd drugiej instancji, wcześniej w kasacji nie powołanych. Taka możliwość kończy się bowiem z upływem przewidzianego w art. 393⁴ kpc miesięcznego terminu do wniesienia kasacji.

Z tych względów przedmiotem rozpoznania Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie nie mogą być zgłoszone w piśmie procesowym strony powodowej z dnia 22.06.1998 r. zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego i formalnego, które nie były przytaczane w skardze kasacyjnej. (Por. postanowienie SN z 8.01.1998 r. II CKN 297/97 OSNC 1998/7-8/123). Ograniczając się zatem do zbadania słuszności zawartych w niej podstaw, stwierdzić należy, iż są one nieusprawiedliwione.

W szczególności zaś nie zachodzi naruszenie prawa materialnego w postaci art. 939 § 1 kc w zw. z art. 89 kc. Sąd Apelacyjny prawidłowo wskazał, że wiążąca strony umowa nie ustanawiała warunku w rozumieniu art. 89 kc, od spełnienia którego zależeć miałaby jej realizacja. Przewidziana w paragrafie czwartym umowy regulacja, polegająca na uzależnieniu samej wypłaty wynagrodzenia powodowi i jego wysokości od realnie wyegzekwowanych należności wobec oznacza, że strony w ramach zakreślonej w art. 353¹⁵ kc swobody umów postanowiły ukształtować to wynagrodzenie wedle zasady prowizji, co nie ma nic wspólnego z materialnoprawną instytucją warunku uregulowanego w art. 89 i nast. kc. Dlatego też zarzut kasacji o naruszeniu art. 93 w zw. z art. 89 kc jest bezpodstawny.

Niesłuszna jest też zawarta w kasacji krytyka uzasadnienia zaskarżonego wyroku, jako uchybiającego rzekomo wymogom art. 233 § 1 i art. 328 § 2 kpc.

Wbrew niej stwierdzić należy, iż zarówno sama konstrukcja tego uzasadnienia, jak i sposób argumentowania Sądu są prawidłowe. Otóż w kwestiach co do których Sąd Apelacyjny podzielał oceny Sądu I-ej instancji, uzasadnienie jego wyroku ogranicza się do uznania prawidłowości tych ocen i ustaleń. Jest to metoda słuszna, gdyż w takich partiach niecelowe byłoby powtarzanie szczegółowych ocen dokonanych przez Sąd Wojewódzki. Przykładowo odnosi się to do zeznań świadka,            którego zeznania zostały dokładnie przeanalizowane w uzasadnieniu Sądu I-ej instancji. Stąd też pretensje kasacji o pominięciu tego dowodu przez Sąd II-giej instancji są bezpodstawne.

Z kolei w tych kwestiach, w których Sąd Apelacyjny dokonywał ustaleń odmiennych od Sądu I-ej instancji, jego uzasadnienie jest odpowiednio szczegółowe i przekonujące. Dotyczy to zwłaszcza kwestionowanej w kasacji oceny zasadności odstąpienia przez pozwanego od łączącej strony umowy. Przede wszystkim za słuszny uznać trzeba generalną uwagę tego Sadu, iż ważnym powodem wypowiedzenia umowy o świadczenie usług (art. 746 § 2 w zw. z art. 750 kc) może być uzasadniona ocena, że cel zawartego kontraktu nie zostanie osiągnięty z przyczyn leżących po stronie drugiego kontrahenta. Sąd ten trafnie wykazał, że tak było w niniejszej sprawie. Pozwany miał obiektywnie uzasadnione racje do takiej oceny kiedy zorientował się, że powód wbrew deklaracjom z umowy, nie ma profesjonalnego przygotowania do świadczenia tego typu usług, do jakich się w niej zobowiązał. Mała efektywność egzekucji tak wielkiej wierzytelności w połączeniu z zastosowaniem jednego tylko sposobu wspomagania czynności egzekucyjnych komornika stwarzały pozwanemu dostateczne podstawy aby utracił zaufanie do powoda, jako kontrahenta, a tym samym do wypowiedzenia łączącej strony umowy, jak to trafnie przyjął Sąd drugiej instancji. Oznacza to, że nieusprawiedliwiona jest także druga podstawa kasacji, gdyż skarżący nie wykazał iż zachodziło naruszenie wskazanych przepisów procesowych, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy. W rezultacie więc kasacja, jako niezasadna podlegała oddaleniu