Postanowienie z dnia 1997-06-20 sygn. III CKN 45/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 45/96

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 20 czerwca 1997 r.

Postanowieniem z dnia 5 czerwca 1996 r. Sąd Rejonowy w Łomży zniósł współwłasność nieruchomości rolnej położonej w W., stanowiącej działkę nr 1009 o powierzchni 0,17 ha, w ten sposób, że całą tę nieruchomość przyznał na własność Z. i I. małżonków B. dysponujących połową udziału na zasadach wspólności ustawowej, natomiast na rzecz dysponującej drugą połową uczestniczki A. B. zasądził - rozłożoną na raty - spłatę w wysokości 7.677,55 zł, a nadto ustanowił na jej rzecz nieodpłatną dożywotnią służebność osobistą polegającą na prawie korzystania ze wszystkich pomieszczeń w drewnianym domu mieszkalnym posadowionym na przedmiotowej nieruchomości.

Sąd Rejonowy ustalił, że fizyczny podział nieruchomości, jakkolwiek teoretycznie możliwy, nie jest uzasadniony, gdyż doprowadziłby do powstania dwu niefunkcjonalnych, bardzo wąskich działek, nie mogących stanowić podłoża dla budownictwa zagrodowego, przewidzianego tam według planów zagospodarowania przestrzennego gminy W. W konsekwencji Sąd uznał, że podział nieruchomości wspólnej byłby sprzeczny z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, pociągnąłby istotną jej zmianę, a także doprowadziłby do znacznego zmniejszenia jej wartości.

Po stwierdzeniu, że uczestniczka jest osobą samotną liczącą 76 lat, nie posiadającą gospodarstwa rolnego, Sąd Rejonowy przyznał przedmiot sprawy na własność - mających na utrzymaniu dwoje dzieci - małżonków B., którzy uprawiają gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 75 ha (w tym ok. 15 ha stanowiących ich własność), przy czym przyznana im działka złączy się z siedliskiem posiadanym przez nich dotychczas.

Rewizja uczestniczki od postanowienia Sądu Rejonowego, oparta na zarzucie niewyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz sprzeczności ustaleń z treścią zebranego materiału, została - postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Łomży z dnia 23 października 1996 r. - oddalona.

W kasacji, zmierzającej do uchylenia postanowienia Sądu drugiej instancji i przekazania mu sprawy do ponownego rozpoznania, uczestniczka wytoczyła zarzut naruszenia art. 211 kc.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Artykuł 211 kc oraz art. 623 kpc uzależniają zniesienie współwłasności przez podział rzeczy - a także sposób tego podziału - od zgodności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy bądź zgodności z interesem społeczno-gospodarczym. Przesłanki, o jakich mowa, nabierają szczególnego znaczenia w sprawach, w których przedmiotem podziału ma być siedlisko, działka zagrodowa lub inna nieruchomość, mogąca stanowić zaplecze mieszkalno-gospodarcze dla gospodarstwa rolnego. Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie zwracał uwagę na te kwestie, podkreślając, że wskazanym przesłankom nie czyni zadość podzielenie małej działki na działki o niewielkiej powierzchni, pozbawione znaczenia funkcjonalnego, utworzenie enklawy usytuowanej wewnątrz innych działek lub pozbawionej łączności z drogami publicznymi, albo wydzielenie gruntu zajętego bezpośrednio przez sam budynek, bez odpowiedniego placu i obejścia (por. np. orzeczenie z dnia 24 maja 1974 r., III CRN 373/73, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1975/1 str. 24).

Sąd Wojewódzki, aprobując w pełni wszechstronny i oparty na wnikliwej analizie stanu faktycznego wywód zaprezentowany przez Sąd pierwszej instancji, dał wyraz prawidłowej interpretacji powołanych na wstępie przepisów; rzeczywiście, okoliczności rozpoznawanej sprawy sprzeciwiały się podziałowi działki nr 1009, a zatem o błędnej wykładni, czy też wadliwym zastosowaniu art. 211 kc nie może być mowy. Należy podkreślić, że kasacja nie dostarcza w tym zakresie żadnych nowych, a tym bardziej przekonywających argumentów, toteż przy stanie faktycznym, jaki został w sprawie - ze skutkiem wiążącym także dla Sądu Najwyższego - ustalony, o jej uwzględnieniu nie mogło być mowy.

W tej sytuacji, wobec braku usprawiedliwionych podstaw, kasacja ulega oddaleniu (art. 393¹² kpc).

Wniosek małżonków B. o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego oddalono na podstawie art. 520 § 2 w związku z art. 393¹⁹ i 391 kpc.