Wyrok z dnia 1975-01-29 sygn. III PRN 69/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PRN 69/74

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia29 stycznia 1975 r.

Pracownik ma nie tylko prawo, ale także obowiązek przeciwdziałania złu, które obserwuje na terenie zakładu pracy. Powinien jednak czynić to we właściwej drodze i we właściwej formie. Tylko taka krytyka - jeżeli merytorycznie okaże się uzasadniona - przynosi korzyści. O właściwym rozmieszczeniu kadr w przedsiębiorstwie decyduje dyrektor, a nie poszczególny pracownik, który z reguły nie ma pełnego rozeznania w tym zakresie i patrzy na sprawę przez pryzmat własnego interesu.

Przewodniczący: sędzia W. Formański. Sędziowie: S. Rejman (sprawozdawca), Z. Stypułkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Tadeusza R. przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w D. o uznanie wypowiedzenia warunków pracy i płacy za nieważne na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 9 września 1974 r.,

oddalił rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

W sprawie jest poza sporem, że powód pracował w pozwanym Przedsiębiorstwie od listopada 1972 r. na stanowisku kierownika sekcji eksploatacji.

Z dniem 31 sierpnia 1973 r. został przeniesiony na stanowisko dyspozytora, a 26 lutego 1974 r. wypowiedziano mu warunki pracy i płacy ze skutkiem na koniec maja. Równocześnie zaproponowano mu stanowisko referenta ekonomicznego w sekcji zaopatrzenia i zbytu. Proponowanej oferty powód nie przyjął.

Wypowiedzenie powodowi warunków pracy i płacy nastąpiło wkrótce po wyroku Sądu, uznającym wypowiedzenie mu umowy o pracę ze skutkiem na dzień 28 lutego 1974 r. za nieważne.

Sąd Powiatowy - w rozpoznawanej sprawie uznał też wypowiedzenie powodowi warunków pracy i płacy ze skutkiem na dzień 31 maja 1974 r. za bezskuteczne. Zebrany bowiem materiał dowodowy nie uzasadnia twierdzenia, że swoim zachowaniem powód stwarzał niezdrową atmosferę. Krytykował wprawdzie swoich przełożonych i dyrekcję, ale krytyka ta - choć w nieodpowiedniej formie - nieraz była słuszna. Wypowiadając powodowi warunki pracy i płacy, strona pozwana liczyła się z tym, że powód nie przyjmie nowej oferty i w ten sposób łączący strony stosunek pracy zostanie rozwiązany. Zakład pracy ma prawo przenieść pracownika na inne stanowisko, może też wypowiedzieć mu zarówno umowę o pracę, jak i jej istotne składniki, ale nie może nadużywać swojego prawa, jak to miało miejsce w rozpoznawanym wypadku.

Na skutek rewizji pozwanego Przedsiębiorstwa Sąd Wojewódzki zmienił zaskarżone orzeczenie i oddalił powództwo. W uzasadnieniu wyroku stwierdził, że nieuzasadniony jest pogląd Sądu Powiatowego, iż stronie pozwanej chodziło o doprowadzenie do tego, aby powód zaprzestał pracy w pozwanym Przedsiębiorstwie. Nie wypowiedziało mu ono pracy lecz jedynie - w przepisanym trybie - zmieniło jej warunki i tylko od powoda zależało, czy będzie nadal pracować, czy też zmieni zakład pracy.

Od wyroku Sądu Wojewódzkiego Minister Sprawiedliwości złożył rewizję nadzwyczajną, z wnioskiem o jego uchylenie i orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie rewizji strony pozwanej. Rewizja nadzwyczajna zarzuca zaskarżonemu wyrokowi rażące naruszenie art. 390 § 1 k.p.c. oraz art. 5 k.c. w zw. z art. 25 pkt 4 rozporządzenia o umowie o pracę pracowników umysłowych.

Powód jest pracownikiem o określonych kwalifikacjach i przeniesienie go do innej pracy jest nieuzasadnione. Sytuacja jego, rodzinna i materialna, nie pozwala mu na przyjęcie stanowiska niżej wynagradzanego, a proponowana zmiana pozbawia go nagród jubileuszowych, sort mundurowych i stwarza mu gorsze warunki premiowania.

Strona pozwana chciała się pozbyć powoda, wypowiadając mu pracę, a po przegraniu procesu w pierwszej instancji nawet nie zaskarżyła wyroku, ale wkrótce wypowiedziała mu warunki pracy i płacy, co narusza zasady współżycia społecznego. W żadnym bowiem wypadku pracownik nie może ponosić ujemnych konsekwencji krytykowania przełożonych, nawet wtedy, gdy forma tej krytyki budzi zastrzeżenia.

Sąd Najwyższy uznał rewizję nadzwyczajną za nieuzasadnioną.

Sąd Wojewódzki nie naruszył ani art. 390 § 1 k.p.c., ani art. 5 k.c. w zw. z art. 25 pkt 4 rozporządzenia o umowie o pracę pracowników umysłowych, a więc tym bardziej nie może być mowy o rażącym naruszeniu prawa, które stanowi niezbędną przesłankę uwzględnienia rewizji nadzwyczajnej (art. 417 § 1 k.p.c.).

Materiał dowodowy był dostateczny do stanowczego rozstrzygnięcia sprawy (art. 316 § 1 k.p.c.) i zachodziła jedynie potrzeba kontroli zgodności oceny ustaleń Sądu Powiatowego z treścią zebranego w sprawie materiału oraz właściwego zastosowania prawa materialnego.

Sąd Wojewódzki dokonał ustaleń, mieszcząc się w granicach zastrzeżonych mu przez art. 233 § 1 k.p.c., prawidłowo przyjął możność wypowiedzenia powodowi przez zakład pracy warunków pracy i płacy oraz nie dopatrzył się w tym nadużycia prawa.

Z faktu, że strona pozwana nie zaskarżyła wyroku uznającego wypowiedzenie powodowi umowy o pracę za nieważne, nie wypływają dla niej żadne ujemne konsekwencje. Zasadnicza jest bowiem różnica między wypowiedzeniem umowy o pracę a wypowiedzeniem jej istotnych składników, zwłaszcza jeżeli zasadnicze wynagrodzenie pracownika nie ulega zmianie lub ulega jedynie w nieznacznym rozmiarze. Ponadto należy mieć na uwadze, że wyrok Sądu Powiatowego w Dębicy w poprzedniej sprawie został oparty między innymi na tej przesłance, iż powód jest jednym żywicielem rodziny. Ten błędny pogląd nie jest oczywiście podnoszony w rewizji nadzwyczajnej.

Materiał dowodowy nie dał podstaw Sądowi Wojewódzkiemu do stwierdzenia, że ze strony pozwanego Przedsiębiorstwa mamy do czynienia z szykaną. Powód nie wykazał, aby wywiedzenie mu warunków pracy i płacy było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i dlatego nie mogło korzystać z ochrony. Przeciwnie, z całokształtu okoliczności wynika nawet, że to powód nie zawsze przestrzegał zasad współżycia społecznego.

Pracownik ma nie tylko prawo, ale także obowiązek przeciwdziałania złu, które obserwuje na terenie zakładu pracy. Powinien jednak czynić to we właściwej drodze i we właściwej formie. Tylko taka krytyka - jeżeli merytorycznie okaże się uzasadniona - przynosi korzyści.

W sprawie jest niesporne, że powód krytykował postępowanie przełożonych tylko częściowo słusznie oraz że czynił to w formie niewłaściwej i z pominięciem drogi służbowej. W jego aktach osobowych, które były przedmiotem dowodu, znajduje się też upomnienie z powodu zaniedbania obowiązków służbowych, a także korespondencja w związku ze skargą kierowniczki restauracji "Astoria" w D. do Kolegium Orzekającego na zachowanie się powoda, który także i tam w sposób opisany w skardze chciał "uzdrawiać" stosunki panujące w gastronomii.

Jako technik samochodowy, powód mógł być przeniesiony do sekcji zaopatrzenia i zbytu, gdzie potrzeba było fachowca z zakresu części samochodowych.

O właściwym rozmieszczeniu kadr w przedsiębiorstwie decyduje dyrektor, a nie poszczególny pracownik, który z reguły nie ma pełnego rozeznania w tym zakresie i patrzy na sprawę przez pryzmat własnego interesu. Dowodem tego jest stanowisko powoda, który pragnie rozmieścić personel Przedsiębiorstwa według własnego przekonania.

Twierdzenie, że wypowiedzenie powodowi warunków pracy i płacy było - w okolicznościach tej sprawy - szykaną, doprowadzającą powoda do rezygnacji z proponowanego mu stanowiska, jest nieuzasadnione. Taki też punkt widzenia reprezentował przedstawiciel rady zakładowej, powołując się na uzgodnienie stanowiska z podstawową organizacją partyjną. Powód więc mógł objąć stanowisko referenta ekonomicznego w sekcji zaopatrzenia i zbytu, a jeśli tego nie uczynił, to ujemnych skutków swojego postępowania nie może przerzucać na stronę pozwaną.

Z tych przyczyn rewizja nadzwyczajna jest nieuzasadniona i jako taka podlega oddaleniu (art. 421 § 1 k.p.c.).

OSNC 1975 r., Nr 7-8, poz. 124