Uchwała z dnia 1968-12-18 sygn. III CZP 119/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 119/68

Uchwała

Sądu Najwyższego

z dnia z 18 grudnia 1968 r.

"Nieważność postępowania zachodzi w każdym wypadku, gdy skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa".

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Skarbu Państwa przeciwko Michałowi G. o przejęcie nieruchomości rolnej na własność Państwa, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Kielcach postanowieniem z dnia 7 października 1968 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy rozpoznanie przez sąd powiatowy w składzie ławniczym sprawy podlegającej - zgodnie z art. 509 k.p.c. - rozpoznaniu w składzie jednoosobowym skutkuje nieważność postępowania (art. 369 pkt 4 k.p.c.)?

udzielił następującej odpowiedzi:

"Nieważność postępowania zachodzi w każdym wypadku, gdy skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa".

Uzasadnienie

Wnioskodawca wniósł o orzeczenie przejęcia na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnej, położonej we wsi J., stanowiącej własność przeciwnika wniosku Michała G., w celu pokrycia należności scalonych i kosztów postępowania.

Sąd Powiatowy ustalił, że zachodzą przesłanki z ustawy z dnia 27 czerwca 1962 r. (Dz. U. Nr 38, poz. 106) do uwzględnienia wniosku Skarbu Państwa, lecz wniosek ten oddalił, uznawszy, że do nadmiernego zadłużenia przeciwnika wniosku doszło bez jego winy i że uwzględnienie wniosku byłoby krzywdzące dla dłużnika i jego rodziny i społecznie nieusprawiedliwione.

Sąd Wojewódzki, rozpoznając rewizję Skarbu Państwa, przekazał Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia przytoczone w sentencji uchwały zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 369 pkt 4 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi, jeżeli skład spadku orzekającego jest sprzeczny z przepisami prawa. W przepisie tym ustawodawca nie robi żadnej różnicy między kompletem trójosobowym zawodowym, ławniczym,- czy też jednoosobowym, słusznie uważając, że każdy z tych składów jest składem właściwym, jeżeli tylko tak przepis szczególny stanowi.

Różnica taka nie wynika tak samo z treści art. 7 prawa o ustroju sądów powszechnych, który stanowi, że sąd pierwszej instancji rozpoznaje sprawy w składzie ławniczym, jeżeli przepisy szczególne inaczej nie stanowią.

Nie ma więc składu lepszego, czy gorszego. Jest tylko skład zgodny lub sprzeczny z przepisami prawa. Gdyby ustawodawca chciał wprowadzić różnicę między poszczególnymi składami sądu przewidzianymi w obowiązujących przepisach prawa - w szczególności gdyby chciał zmajoryzować komplet ławniczy w stosunku do kompletów zawodowych - uczyniłby to w sposób określony w art. 369 pkt 6 k.p.c. dla nieważności postępowania z powodu niewłaściwości sądu. Nie ma też znaczenia, czy skład sądu określony został bezpośrednio w przepisie prawnym, czy też skład ten stał się aktualny dopiero na skutek wydanego z mocy art. III p.w.k.p.c. zarządzenia prezesa sądu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21.VII.1966 r. - III CRN 62/66 - OSNIC 1966/12/212).

Skład sądu sprzeczny z przepisami prawa stanowi bezwzględną negatywną przesłankę procesową - przeszkodę procesową - którą sąd rewizyjny powinien z urzędu uwzględnić (art. 381 § 1 k.p.c.).

Z tych względów Sąd Najwyższy z mocy art. 391 § 1 k.p.c. udzielił odpowiedzi jak w sentencji uchwały.