Wyrok z dnia 1997-08-13 sygn. I CKN 213/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 213/97

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 1997 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN Sędziowie:       SN SN

- M.Sychowicz (spraw.) - Cz. Żuławska - T. Żyznowski

Protokolant - A. Leszczyńska

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 1997 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej w T|

przeciwko ....

o eksmisję

na skutek kasacji pozwanych

od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Toruniu

z dnia 6 września 1996 r., sygn. akt I Cr 200/96

oddala kasację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 marca 1996 r. Sąd Rejonowy w Toruniu uwzględnił powództwo wytoczone przez Spółdzielnię Mieszkaniową w ...i nakazał pozwanym  aby wraz z domownikami opróżnili i wydali powódce  lokal mieszkalny nr | położony w ... Termin opróżnienia i wydania lokalu został odroczony do końca kwietnia 1996 r.

Podstawą tego rozstrzygnięcia są ustalenia, według których spółdzielcze lokatorskie prawo do w/w lokalu przysługiwało pozwanej, ale ze względu na uporczywe nie uiszczanie opłat za zajmowanie lokalu Rada Nadzorcza powódki uchwałą z dnia 19 września 1994 r. wykluczyła ją ze Spółdzielnią Zebranie Przedstawicieli Członków Spółdzielni nie uwzględniło odwołania pozwanej od tej uchwały, a Sąd Wojewódzki w Toruniu wyrokiem z dnia 16 maja 1995 r. oddalił powództwo o uchylenie uchwały Zebrania Przedstawicieli Członków Spółdzielni; zaległości w uiszczaniu opłat za zajmowany przez pozwanych lokal nie zostały uregulowane i zadłużenie względem powódki z tego tytułu stale rośnie. Jako podstawę prawną swego orzeczenia Sąd Rejonowy powołał art. 210 § 1 prawa spółdzielczego.

Rewizję pozwanych od wymienionego wyroku, w której skarżący powołali się na ich trudną sytuację życiową, Sąd Wojewódzki w Toruniu oddalił wyrokiem z dnia 6 września 1996 r. uznając, że „uporczywe uchylanie się od uregulowania zaległości (w uiszczaniu opłat za zajmowany lokal) nie może być usprawiedliwione sytuacją osobistą pozwanych”.

W kasacji od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Toruniu z dnia 6 września 1996 r. pozwani zarzucili naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 5 k.c. i nie uznanie, że ich wyjątkowo ciężka sytuacja finansowa i zdrowotna stanowi dostateczną podstawę negatywną do orzeczenia eksmisji i wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Materiał zebrany w sprawie wskazuje, że pozwani - tak jak twierdzą - ze względu na stan zdrowia i możliwości zarobkowe znajdują się w trudnej sytuacji i nie dysponują wystarczającymi środkami na uiszczenie opłat za zajmowany lokal mieszkalny. Są to okoliczności, które niewątpliwie podlegają wzięciu pod uwagę w ramach oceny zasadności powództwa dokonywanej w świetle art. 5 k.c. Przepis ten wymaga jednak uwzględnienia - z punktu widzenia zasad współżycia społecznego - wszystkich okoliczności sprawy, w tym odnoszących się i do drugiej strony procesu oraz skutków uwzględnienia (nieuwzględnienia) powództwa w jego wymiarze społecznym. Wzięcie pod uwagę tych okoliczności nie uzasadnia oddalenia powództwa.

Okoliczność, że pozwana przez długi już czas nie płaciła, nie płaci i zapewne - ze względu na sytuację życiową pozwanych - nadal nie będzie w stanie płacić należności za zajmowanie lokalu należącego do powódki sprawia, iż ciężar utrzymania tego lokalu ponosi powodowa Spółdzielnia, a zatem jej członkowie Spółdzielnia ani jej członkowie nie są do tego zobowiązani. Zajmowanie przez pozwanych lokalu spółdzielczego, do zajmowania którego - wobec wyklucznia pozwanej ze Spółdzielni - utracili tytuł prawny powoduje, że lokal nie może być przeznaczony na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych człcnłków Spółdzielni, którzy spełniają warunki ustawowe i statutowe do przydzielenia meszkania. Odbywa się to zatem z naruszeniem ich interesu. Sytuacja ta trwa przez kilka lat i nic nie wskazuje, że - jeśli pozwani nie zostaną eksitowani - ulegnie zmianie. Spółdzielnia mieszkaniowa powołana jest do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, ale tylko swoich członków i ich rodzin. Zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych m.in. przez zapewnienie lokali socjalnych, jest zadaniem własnym gminy (art. 4 i art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych - Dz.U. Nr 105, poz. 509 ze zm.). Odmówienie spółdzielni mieszkaniowej realizacji przysługującego jej prawa żądania opróżnienia lokalu przez osoby, które utraciły prawo do jego zajmowania (art. 210 § 1 zdanie pierwsze prawa spółdzielczego) stanowi przerzucenie na spółdzielnię obowiązku, którym ustawa ją nie obarcza.

Wykonując eksmisję spółdzielnia mieszkaniowa nie ma obowiązku dostarczenia lokalu zamiennego (art. 210 §  1 zdanie drugie prawa spółdzielczego). Nie oznacza to, że pozwani mogą zostać wyeksmitowani „na bruk”. Obejmuje ich ochrona wynikająca z § 151 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników (Dz.U. Nr 110, poz. 52 ze zm.). Stosownie do tego przepisu wykonanie tytułu nakazującego opróżnienie lokalu może nastąpić dopiero po upewnieniu się przez komornika, że dłużnik ma zapewnione pomieszczenie zastępcze albo że może powrócić do pomieszczenia, w którym dotychczas zamieszkiwał. Wobec odmiennych uregulowań wynikających z ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych wymieniony przepis nie ma zastosowania jedynie w zakresie wykonywania orzeczeń eksmisyjnych z lokali mieszkalnych podlegających przepisom tej ustawy (zob. uchwałę Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1997 r. III CZP 120/96 - OSNIC 1997, z.6-7, poz. 69). Należy dodać, że pozwani mogą skutecznie ubiegać się o zawarcie z nimi - przez gminę - umowy najmu lokalu socjalnego, jeżeli spełniają warunki zawarcia takiej umowy (art. 28 ust. 1 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych). Wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu przysługującego pozwanej, stosownie do art. 218 § 4 prawa spółdzielczego pociąga za sobą obowiązek powodowej Spółdzielni zwrotu wkładu mieszkaniowego w wysokości ustalonej według zasad określonych w tym przepisie. Otrzymanie przez pozwaną stosownej kwoty z tego tytułu mogłoby zapewnić - przynajmniej w części - środki pozwalające na pokrycie czynszu najmu innego lokalu mieszkalnego. Wreszcie trzeba zauważyć, że obecnie pozwanym, zamieszkującym w lokalu, do którego nie mają tytułu prawnego, nie przysługuje prawo do dodatku mieszkaniowego (art. 30 ust. 1 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkalnych). Zamieszkanie przez nich na podstawie tytułu prawnego w innym lokalu, z wyjątkiem lokalu socjalnego, jeżeli połączone byłoby z opłacaniem czynszu regulowanego (art. 30 ust. 2 powołanej ustawy), pozwoliłoby na otrzymywanie przez nich tego dodatku. Ze względu na przytoczone okoliczności nie można uznać, że domagając się eksmisji pozwanych powódka nadużywa swego prawa i że zasady współżycia społecznego sprzeciwiają się uwzględnieniu powództwa. Zarzut kasacji, iż zaskarżony wyrok wydany został z naruszeniem prawa materialnego przez niezastosowanie art. 5 k.c. nie jest zasadny. Kasację należało przeto oddalić (art. 393¹² kpc).