Wyrok z dnia 2000-02-07 sygn. I CKN 208/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 208/98

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 7 lutego 2000 r.

Przewodniczący: Sędzia SN E. Skowrońska-Bocian (spraw.).

Sędziowie SN: K. Kołakowski, Z. Strus.

Sąd Najwyższy, Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2000 r. na rozprawie sprawy z powództwa małoletniego A. F. reprezentowanego przez matkę E. F. przeciwko Akademii Medycznej i Skarbowi Państwa - Wojewodzie P. o zapłatę na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 grudnia 1997 r., oddala kasację i zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego na rzecz adwokata W. W. kwotę 250, zł (słownie: dwieście pięćdziesiąt) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 24 czerwca 1997 r. Sąd Wojewódzki zasądził solidarnie od pozwanych Akademii Medycznej i Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego na rzecz powoda małoletniego A. F. kwotę 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną zarażeniem wirusem żółtaczki typu B.

Sąd ten przyjął, że istnieje związek czasowy pomiędzy pobytem powoda w szpitalu a wystąpieniem choroby. Związku przyczynowego pomiędzy zachorowaniem powoda a pobytem w szpitalu nie można ustalić w sposób pewny, jednak pobyt w szpitalu kryje w sobie zwiększone ryzyko zakażenia wirusem HBV. Dlatego też istnienie takiego związku jest prawdopodobne. Zarzut przedawnienia został przez Sąd uznany za nieuzasadniony z dwóch względów. Po pierwsze, wystąpiła sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Po drugie, postępowanie funkcjonariuszy pozwanych wobec powoda stanowi występek z art. 156 k.k. co uzasadnia zastosowanie 10-letniego terminu przedawnienia.

Na skutek apelacji pozwanych Sąd Apelacyjny wyrokiem z 12 grudnia 1997 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. W odniesieniu do pozwanego Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego przyjął, że brak jest podstaw do przypisania temu podmiotowi odpowiedzialności z uwagi na treść porozumienia pomiędzy Szpitalem a Akademią Medyczną. W porozumieniu tym ustalono, że odpowiedzialność za poziom usług świadczonych w Klinikach funkcjonujących w pomieszczeniach Szpitala ponoszą kierownicy Klinik, za których odpowiada Akademia Medyczna. W odniesieniu zaś do pozwanej Akademii Medycznej Sąd wskazał, że istnieje wprawdzie bardzo prawdopodobny związek przyczynowy pomiędzy pobytem powoda w Klinikach a zarażeniem wirusem żółtaczki typu B, jednak zarzut przedawnienia roszczenia jest skuteczny. W szczególności za błędny uznał Sąd II instancji pogląd, zgodnie z którym istnieją podstawy do przypisania funkcjonariuszom pozwanej Akademii Medycznej winy za występek z art. 156 k.k. popełniony w stosunku do powoda. Ustalenie faktu popełnienia przestępstwa powinno nastąpić w sposób bezsporny, a tymczasem Sąd I instancji ustalił jedynie, że istnieje prawdopodobieństwo dopuszczenia się takiego czynu przez funkcjonariuszy pozwanego szpitala. Zgodnie z regułami prawa karnego istniejące okoliczności powinny być tłumaczone na korzyść oskarżonego co oznacza, że niemożliwe było ustalenie popełnienia występku przez funkcjonariuszy pozwanej Akademii.

Sąd Apelacyjny nie znalazł także podstaw dla uznania, że podniesienie zarzutu przedawnienia było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Opóźnienie było znaczne (dwa i pół roku), nie wystąpiły przeszkody w dochodzeniu roszczenia, a ponadto powód został skutecznie wyleczony i nie poniósł uszczerbku na zdrowiu na skutek choroby.

Kasacja pozwanego oparta została na obu podstawach z art. 393¹ k.p.c. Skarżący wskazuje na naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. przez dokonanie błędnego ustalenia, iż zachowanie pracowników pozwanych nie nosiło znamion przestępstwa z art. 156 § 2 k.k. W rezultacie tego nastąpiło naruszenie art. 442 § 2 k.c. przez przyjęcie, że w sprawie miał zastosowanie trzyletni, a nie dziesięcioletni termin przedawnienia. Ponadto naruszony został art. 519 § 2 k.c. przez przyjęcie, że umowa między Wojewódzkim Szpitalem Zespolonym a Akademią Medyczną odnosi skutek "względem wierzyciela bez jego zgody".

Oddalając kasację Sąd Najwyższy miał na uwadze co następuje:

Nie znajduje usprawiedliwionych podstaw zarzut, że Sąd Apelacyjny dokonał błędnego ustalenia, iż zachowanie pracowników pozwanych nie było występkiem z art. 156 § 2 k.k. Wprawdzie bowiem zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, sąd w procesie cywilnym władny jest samodzielnie ustalić fakt popełnienia przestępstwa jako przesłanki zastosowania dłuższego terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody (art. 442 § 2 k.c.), jednak ustalenia te muszą być dokonywane z uwzględnieniem reguł prawa karnego. Podstawowymi zaś zasadami są m.in.: wykazanie winy sprawcy przestępstwa oraz rozstrzyganie wątpliwości na korzyść oskarżonego.

W rozpoznawanej sprawie oznacza to, że dla przyjęcia, iż zostało popełnione przestępstwo określone w art. 156 § 2 k.k. niezbędne byłoby wskazanie osoby lub osób, które w wyniku swojego zawinionego zachowania się doprowadziły do zarażenia powoda wirusem żółtaczki typu B. Nie jest możliwe, jako sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa karnego, przyjęcie, że przestępstwo popełnione zostało przez bliżej nieokreśloną grupę osób. Odwołanie się skarżącego do koncepcji winy anonimowej jest nieporozumieniem. Koncepcja ta, poddawana zresztą krytyce także na gruncie stosunków odszkodowawczych, jest całkowicie nie do przyjęcia w odniesieniu do faktu popełnienia przestępstwa.

Ponadto, jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny, nie został wykazany w sposób jednoznaczny fakt zarażenia powoda w czasie pobytu w szpitalu, a jedynie znaczny stopień prawdopodobieństwa. W takiej sytuacji występują wątpliwości, które powinny być tłumaczone "na korzyść oskarżonego". Uwzględniając okoliczności związane z ustaleniem popełnienia przestępstwa w procesie cywilnym oznacza to, że niemożliwe jest uznanie, iż popełniony został czyn zagrożony sankcją karną.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie sposób także uznać za uzasadnione stanowisko, że do porozumienia pomiędzy Wojewódzkim Szpitalem Zespolonym a Akademią Medyczną należy stosować art. 519 k.c., gdyż chodzi o przejęcie długu. Nie sposób mówić o przejęciu długu w sytuacji, gdy strony porozumiewają się co do podziału kompetencji i obowiązków w zakresie leczenia i opieki nad chorymi. Porozumienie takie o tyle odnosi skutek wobec osób trzecich, że wskazuje podmiot prowadzący działalność, z którą łączy się ryzyko wystąpienia szkód oraz powstania odpowiedzialności za te szkody.

Jak wynika z powyższego podstawy kasacji nie znajdują usprawiedliwienia co powoduje oddalenie kasacji na podstawie art. 393¹² k.p.c.