Wyrok z dnia 2008-10-08 sygn. II PK 55/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II PK 55/08

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 8 października 2008 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Zbigniew Hajn (sprawozdawca).

Sędziowie: SN Zbigniew Korzeniowski, SA Halina Kiryło.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Jarosława B. przeciwko Skarbowi Państwa -Wojewódzkiemu Sztabowi Wojskowemu w P. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 października 2008 r., wniosku Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa o uzupełnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2008 r. II PK 55/2008

I. uzupełnia wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2008 r. II PK 55/2008 przez dodanie punktu III o treści: "oddala wniosek strony pozwanej o nakazanie powodowi zwrotu spełnionego na jego rzecz świadczenia";

II. w wyroku Sądu Najwyższego wymienionym w pkt I z urzędu prostuje oczywisty błąd pisarski i zastępuje słowo "B." słowem "B.".

Uzasadnienie

W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego w P. z 21 września 2007 r., w sprawie Jarosława B. przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewódzkiemu Sztabowi Wojskowemu w P. o zapłatę, strona pozwana zawarła wniosek o nakazanie powodowi zwrotu spełnionego na jego rzecz świadczenia w wysokości 20.771,15 zł, dołączając kopię zestawienia należności.

W wyroku z dnia 25 września 2008 r. Sąd Najwyższy, uchylając zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu pierwszej instancji i przekazując sprawę do rozpoznania organowi wojskowemu, nie zamieścił orzeczenia w przedmiocie wymienionego wyżej wniosku.

Strona pozwana złożyła wniosek o uzupełnienie wyroku Sądu Najwyższego, powołując się na treść art. 398¹⁹ k.p.c. i wywodząc, że przekazanie sprawy innemu organowi stosownie do art. 464 § 1 k.p.c. jest odpowiednikiem odrzucenia pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Stosownie do art. 398¹⁹ k.p.c., jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo istniała podstawa do umorzenia postępowania, Sąd Najwyższy uchyla wydane w sprawie wyroki oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie. Przepis art. 415 stosuje się odpowiednio. W myśl art. 415 k.p.c., uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie, także od Skarbu Państwa, naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku.

Należy zwrócić uwagę, że art. 398¹⁹ k.p.c. jednoznacznie odnosi się do sytuacji odrzucenia przez Sąd Najwyższy pozwu z uwagi na brak przesłanek procesowych merytorycznego rozpoznania sprawy. Nie odsyła on w jakimkolwiek zakresie do przypadku przekazania przez Sąd Najwyższy sprawy do rozpoznania właściwemu organowi z mocy art. 464 § 1 k.p.c., stosowanemu odpowiednio poprzez art. 398²¹ i w dalszej kolejności - art. 391 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. Ta odmienność ma istotne uzasadnienie z następujących względów. W rozpatrywanych przez sądy pracy sprawach z zakresu prawa pracy do odrzucenia pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej dochodzi jedynie wówczas, gdy stan faktyczny sprawy, sformułowane żądanie oraz zastosowana przez powoda konstrukcja jurydyczna pozwalają na przypisanie sprawie cech sprawy cywilnej w rozumieniu art. 1 k.p.c., należącej do trybu odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (por. w tym zakresie uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r. III PZP 1/2005 OSNP 2006/15-16 poz. 227, w którym przyjęto, że sprawa roszczeń funkcjonariusza służby mundurowej - w przypadku braku przepisu przekazującego ją na drogę postępowania administracyjnego - podlega z merytorycznych względów rozpoznaniu przez sąd pracy), w której jednak droga sądowa jest niedopuszczalna, a zarazem nie ma organu właściwego do jej rozpoznania (art. 2 § 3 k.p.c.). W przypadku, gdy droga przed sądem powszechnym jest niedopuszczalna, gdyż do rozpoznania sprawy cywilnej z zakresu prawa pracy właściwy jest inny organ, odrzucenie pozwu jest niemożliwe, na sądzie ciąży obowiązek przekazania sprawy temu organowi, a - z mocy art. 464 § 2 k.p.c. -wniesiony do sądu pozew, przekazany następnie stosownie do § 1 przytoczonego artykułu, wywołuje skutki, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Wynika z tego, że aczkolwiek przekazanie sprawy innemu organowi na podstawie art. 464 k.p.c. jest na płaszczyźnie procesowej zrównane z odrzuceniem pozwu, to wywołuje skutki na płaszczyźnie materialnoprawnej, w odróżnieniu od odrzucenia pozwu z powodu braku dopuszczalności drogi sądowej decydującej o bezwzględnym braku skuteczności wniesienia pozwu i wynikającej z niego niemożności wywołania związanych z tą czynnością skutków materialnoprawnych.

Skoro zatem podstawy orzeczenia Sądu Najwyższego nie stanowił art. 398¹⁹ zdanie pierwsze k.p.c. wprost, ale w powiązaniu z art. 464, stosowanym poprzez art. 398²¹ i art. 391 § 1 zdanie pierwsze k.p.c., przeto nie może znajdować w sprawie zastosowania art. 398¹⁹ zdanie drugie k.p.c. Oznacza to również, że - skoro Sąd Najwyższy nie posiada kompetencji do orzekania w sprawie cywilnej o roszczenie żołnierza zawodowego, przekazanej do właściwości organu wojskowego oraz sądu administracyjnego - nie należy do jego kompetencji orzekanie o zasadności lub bezpodstawności zgłoszonych przez powoda żądań.

Z powyższych względów orzeczono jak wyżej, na podstawie art. 398¹¹ § 1 k.p.c. oraz art. 350 § 1 k.p.c. i 351 § 3 k.p.c. stosowanego poprzez art. 398²¹ w związku z art. 391 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.