Postanowienie z dnia 2000-08-09 sygn. I CKN 749/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 749/00

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 9 sierpnia 2000 r.

Przewodniczący: SSN Tadeusz Wiśniewski.

Sędziowie SN: Bronisław Czech (spr.), Tadeusz Żyznowski.

Uzasadnienie

Kazimierz L. wystąpił z pozwem o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego po Czesławie C. - zmarłej 12.XII.1993 r. - i jako stronę pozwaną wskazał Urząd Dzielnicy Gminy Warszawa , Wydział Spraw Lokalowych.

Postępowanie przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy toczyło się przeciwko Zarządowi Budynków Komunalnych "Ż." w Warszawie, który udzielił pełnomocnictwa adwokatowi Krzysztofowi S. (k. 22). Adwokat ten dopiero w postępowaniu przed Sądem Wojewódzkim przedłożył pełnomocnictwo podpisane przez zastępcę burmistrza Gminy Warszawa B. (k. 103).

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy wyrokiem z 6.X.1995 r., III C 272/94, oddalił powództwo ustalając, że powód nie wykazał przesłanek z art. 691 k.c.

W związku z rewizją powoda Sąd Wojewódzki w Warszawie postanowieniem z 1.VII.1998 r., V Ca 98, uchylił wyrok Sądu Rejonowego i odrzucił pozew (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. i art. 388 § 3 k.p.c. w brzmieniu sprzed 1.VII.1996 r.) oraz oddalił wniosek pełnomocnika powoda o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego z urzędu. Sąd Wojewódzki przyjął, że postępowanie toczyło się i wyrok zapadł przeciwko Zarządowi Budynków Komunalnych w Warszawie, który nie ma zdolności sądowej, zaś sprawa powinna toczyć się przeciwko Gminie Warszawa . Odnośnie kosztów zastępstwa pełnomocnika powoda Sąd Wojewódzki stwierdził, że pełnomocnik ten, będący adwokatem, wykazał całkowitą bierność i brak zainteresowania sprawą dopuszczając do tego, że przez kilka lat toczyło się postępowanie pomimo wadliwego określenia strony pozwanej.

Powód w kasacji, zarzucając naruszenie art. 388 § 3 k.p.c. w brzmieniu sprzed 1.VII.1996 r. oraz § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.VIII. 1983 r. w sprawie zasad ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 51, poz. 230), wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem "należnych powodowi kosztów procesu".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wyznaczenie podmiotowego zakresu procesu jest aktem woli podmiotu wszczynającego postępowanie. Wciąganie do procesu niewłaściwej osoby wynika więc z wady aktu woli powoda, a taka wada - jako wada czynności procesowej - może być usunięta tylko w sposób przewidziany w ustawie procesowej. Z tego zaś punktu widzenia należy odróżnić niewłaściwe oznaczenie strony od niewłaściwego doboru podmiotów procesu. W sytuacji pierwszej - czyli również wtedy, gdy nie orientując się, kto według przyjętej konstrukcji prawnej powinien być stroną, powód wciągnął do procesu niewłaściwego pozwanego (np. jednostkę organizacyjną osoby prawnej zamiast tę osobę) - naprawienie wady następuje w drodze sprostowania oznaczenia stron. Polega ono na uzupełnieniu lub konkretyzacji (lecz nie na zmianie) pierwotnego oznaczenia strony i - w konsekwencji tego - wyeliminowanie przez sąd z procesu osoby niewłaściwej oraz wezwaniu do udziału w sprawie innej, właściwej, odpowiednio do woli powoda. Tam natomiast, gdzie powód prawidłowo oznaczył podmiot, który według jego intencji miał być stroną przeciwną, ale - z punktu widzenia prawa materialnego - dokonał doboru tego podmiotu w sposób niewłaściwy, do usunięcia wady aktu jego woli może dojść już tylko przez odwołanie wadliwej czynności procesowej (art. 203 k.p.c.) albo w drodze podmiotowego przekształcenia procesu (art. 194-198 k.p.c.). Pogląd powyższy wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13.VI.1980 r., IV CR 182/80 (OSNC 1981, nr 2-3, poz. 30) podziela Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę. Na wymieniony wyrok trafnie powołał się w kasacji pełnomocnik powoda.

Powód, działając bez adwokata, oznaczył w pozwie pozwanego jako "Urząd Dzielnicy Gminy Warszawa , Wydział Spraw Lokalowych". W istocie powód jako pozwanego wskazał odpowiednią Gminę warszawską i obowiązkiem Sądu było wezwać do procesu tę Gminę, a nie "Urząd" Gminy. Proces w istocie toczył się przeciwko Gminie, która nie była w procesie w sądzie pierwszej instancji należycie reprezentowana, albowiem nie wiadomo czy Zarząd Budynków Komunalnych umocowany był do udzielenia pełnomocnictwa w imieniu Gminy. Jeżeli Sąd pierwszej instancji miał wątpliwości kogo pozywa powód, to powinien był odebrać od niego odpowiednie oświadczenie w tym przedmiocie (art. 130 § 1 k.p.c.). Odrzucenie pozwu z uwagi na brak zdolności sądowej jednej ze stron dopuszczalne jest dopiero po wykonaniu przez sąd czynności przewidzianej w art. 199 § 2 k.p.c.

W tej sytuacji brak było podstaw do odrzucenia pozwu z powołaniem się, na to, że strona pozwana nie ma zdolności sądowej, skoro pozwaną była odpowiednia Gmina.

Sąd Najwyższy, mając powyższe na uwadze, orzekł jak w sentencji (art. 393⁸ § 3, 393¹³ k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 393¹⁹ i 391 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 30.VI.2000 r., w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy z 24.V.2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji - Dz. U. Nr 48, poz. 554).