Wyrok z dnia 1981-12-03 sygn. I PRN 106/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 106/81

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 3 grudnia 1981 r.

Przewodniczący: Sędzia SN M. Rafacz-Krzyżanowska.

Sędziowie SN: E. Jachczyk, J. Sokołowski (spr.).Protokólant: J. Wiśniewska.

Sąd Najwyższy Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 1981 r. sprawy z wniosku Leopolda K. przeciwko Przedsiębiorstwu w W. o przywrócenie do pracy na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych od postanowienia Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 26 czerwca 1980 r.

oddala rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Postanowieniem z 20 VI 1980 r. Okręgowy Sąd uchylił zaskarżone przez wnioskodawcę orzeczenie Terenowej komisji Odwoławczej, oddalając jego odwołanie od rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 52 § 1 k.p. i umorzył postępowanie na podstawie art. 37 ustawy o o.s.p. i u.s. wobec zawarcia ugody przez strony.

W ugodzie stwierdzono, że umowa o pracę między stronami zostaje rozwiązania z dniem 4 I 1980 r. na prośbę wnioskodawcy - Leopolda K. i w związku ze zmianą trybu rozwiązania tej umowy wnioskodawca zrzeka się roszczenia o ekwiwalent za urlop za rok 1980.

Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych zaskarżył rewizją nadzwyczajną z dnia 12 XI 1981 r. wymienione postanowienie Okręgowego Sądu, wnosząc o uchylenie tego postanowienia w części dotyczącej zrzeczenia się przez wnioskodawcę ekwiwalentu za urlop i przekazanie sprawy Okręgowemu Sądowi do rozpoznania w celu wydania orzeczenia co do istoty sprawy w warunkach art. 57 ustawy o o.s.p. i u.s., tj. odnośnie ekwiwalentu za niewykorzystany w 1980 r. urlop wypoczynkowy. Minister zarzucił, że zaskarżone postanowienie rażąco narusza art. 152 § 2 k.p., art. 37 § 3 ustawy o o.s.p. i u.s. oraz interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ugoda sądowa zawarta w sprawie pracowniczej jest czynnością procesową stron podjętą w celu osiągnięcia skutków materialnoprawnych przewidzianych w art. 300 k.p. w związku z art. 917 k.c., w szczególności dla uchylenia sporu w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego w drodze wzajemnego porozumienia oraz w celu osiągnięcia skutków procesowych polegających na wyłączeniu sporu spod rozstrzygnięcia sądu przez umorzenie postępowania. Ważność i skuteczność ugody jako czynności materialnoprawnej normuje zatem prawo materialne. Skarżący kwestionuje zgodność z prawem ugody stron tylko w zakresie zrzeczenia się przez wnioskodawcę prawa do ekwiwalentu za urlop. Zgodnie z art. 300 k.p. w związku z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, a jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Na posiedzeniu Komisji Odwoławczej w dniu 14 V 1980 r. pełnomocnik pracodawcy oświadczył, że "istniałaby możliwość zmiany trybu rozwiązania umowy o pracę na prośbę pracownika z zachowaniem terminu wynikającego z rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, bez konsekwencji finansowych ze strony pracodawcy". Z oświadczenia tego wynika, że strona pozwana nie zawarłaby ugody, gdyby wnioskodawca nie zrzekł się ekwiwalentu za urlop, a skarżący w rewizji nadzwyczajnej nie twierdzi nawet, że ugoda i w takim wypadku zostałaby zawarta. Przy założeniu zatem, że postanowienie umowy stron dotyczące zrzeczenia się przez wnioskodawcę prawa do ekwiwalentu za urlop jest nieważne jako sprzeczne z art. 152 § 2 k.p., trzeba by uznać, że cała umowa jest nieważna. W rewizji nadzwyczajnej zaskarżona została jednak ta część postanowienia Okręgowego Sądu, która dotyczy zrzeczenia się przez wnioskodawcę ekwiwalentu za urlop, a Sąd Najwyższy jest związany zakresem zaskarżenia i nie może wyjść poza wniosek tej rewizji. Wobec braku podstaw do stwierdzenia nieważności tylko części umowy stron już z tej przyczyny rewizja nadzwyczajna podlega oddaleniu.

Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że brak jest podstaw do wniosku, iż zaskarżone orzeczenie rażąco narusza prawo i interes PRL.

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku (art. 917 k.c.). Przez zawarcie ugody wnioskodawca uniknął ewentualnych poważnych konsekwencji natury moralnej i majątkowej, jaki ponosi pracownik, z którym rozwiązano niezwłocznie umowę o pracę z jego winy. Rezygnując z ekwiwalentu za urlop w świetle okoliczności sprawy, uzyskiwał więc jednocześnie konkretne i istotne korzyści (także majątkowe). Rezygnacja ta dotyczyła przy tym prawa powstałego dopiero na skutek zawarcia ugody, które zatem wbrew odmiennemu poglądowi wyrażonemu w rewizji - nie mogło być przedmiotem merytorycznego rozstrzygnięcia Sądu. Wnioskodawca "zamienił" więc niejako prawo do ekwiwalentu za urlop na inne korzyści majątkowe. Nie jest w tych warunkach uzasadniony pogląd, że zrzekł się on ekwiwalentu za urlop i że z tej przyczyny zawarta przez strony ugoda jest sprzeczna z prawem.

Z tych przyczyn Sądu Najwyższy na podstawie art. 387 w zw. z art. 423 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.