Postanowienie z dnia 2000-07-18 sygn. IV CKN 73/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CKN 73/00

Postanowienie

Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2000 r.

Przewodniczący: SSN Zbigniew Strus (spr.). Sędziowie SN: Antoni Górski, Hubert Wrzeszcz.

Protokolant: Bogumiła Gruszka.

Uzasadnienie

Kasacja wniesiona przez pełnomocnika ustanowionego przez Sąd Wojewódzki (drugiej instancji) "do sporządzenia i wniesienia kasacji" wskazuje jako podstawą naruszenie przepisów art. 32 k.r. i o., art. 1038 § 1 kc w związku z art. 46 k.r. i o. "przez przyjęcie", że w dacie podziału majątku dorobkowego prawo najmu lokalu mieszkalnego w H. przy ul. P. już nie istniało. Dlatego skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości. Przytoczona podstawa kasacji nie jest usprawiedliwiona.

Stosownie do ustaleń Sądu drugiej instancji prawo najmu wzmiankowanego lokalu wynikające z decyzji oraz umowy z roku 1987 przysługiwało obojgu małżonkom, tj. Sergiuszowi i Antoninie S. Wspólność ustawowa między nimi ustała z dniem 23 kwietnia 1997 r. (prawomocność wyroku w sprawie o jej zniesienie). W dniu orzekania o podziale przez Sąd Rejonowy (18 listopada 1997 r.) Sergiusz S. nie był jednak najemcą, gdyż dyrektor Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w H. w imieniu wynajmującego wypowiedział skutecznie najem, a Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim wyrokiem z 4 listopada 1997 r. nakazał temu najemcy opróżnienie i wydanie tego lokalu. Dlatego przedmiotem podziału nie mogło być prawo najmu - należące tylko do Antoniny S. nie będącej stroną w postępowaniu o opróżnienie lokalu.

Stanowisko to jest prawidłowe.

Należy zwrócić uwagę na specyfikę stosunku prawnego wynikającego z umowy najmu lokalu mieszkalnego, zwłaszcza ze względu na skutki uregulowane wpierw w art. 10 ust. 3 Prawa lokalowego z 1974 r., a obecnie w art. 7 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787). Cechą tego prawa jest autonomia powstałej wspólności (współnajmu) między małżonkami w stosunku do uregulowania wynikającego z art. 32 § 1 k.r. i o. Wspólność ta powstaje bowiem niezależnie od ustroju majątkowego małżonków i nie stanowi funkcji jego dalszego istnienia. Wyraża to przepis art. 58 § 2 k.r. i o. dopuszczając regulowanie wspólnego zamieszkiwania na wypadek rozwodu przede wszystkim pod kątem potrzeby chronienia dóbr osobistych a nie majątkowych. Ponadto z przepisu wynika, że o podziale mieszkania wspólnego, w tym o przyznaniu go jednemu z małżonków, sąd może orzekać tylko na ich zgodne żądanie. Stąd wypływa wniosek, że bez takiej zgody sąd nie ma kompetencji, aby w razie ustania wspólności majątkowej tylko na podstawie tej przesłanki kształtować status osób wymienionych w art. 7 ustawy o najmie lokali (...). Może natomiast orzekać o innych roszczeniach wymienionych w art. 45 k.r. i o. związanych z istnieniem najmu.

Omawiana odrębność najmu powoduje, że prawo to przysługujące Sergiuszowi S. po wygaśnięciu wskutek wypowiedzenia usprawiedliwionego w świetle art. 32 ust. 2 ustawy o najmie lokali (...) nie może odżyć jako przedmiot dorobku poprzez stosowanie przepisów o podziale majątku wspólnego. Byłoby to bowiem pominięcie uregulowań dotyczących nawiązania i wygaśnięcia najmu, a nawet prowadziło do takich skutków, że osoba eksmitowana prawomocnym wyrokiem w postępowaniu o podział mogłaby domagać się przyznania wyłączności prawa najmu, a więc wzmocnienia swojej sytuacji prawnej w porównaniu z istniejącą przed wygaśnięciem najmu. Poza tym przedmiotem podziału mogą być tylko prawa (rzeczy) przysługujące wspólnie.

Kasacja Antoniny S., jak wynika z jej pism, stanowiła w istocie poszukiwanie ochrony przed zagrożeniem, że wynajmujący wykorzystując tytuł egzekucyjny ze sprawy przeciw mężowi, w której nie brała udziału, pozbawi ją i małoletnią córkę lokalu mieszkalnego. Obawy te dostrzegł Sąd Wojewódzki wskazując instytucje prawne służące wyjaśnieniu prawa skarżącej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 393¹² kpc orzekł jak w sentencji. Ponieważ pełnomocnik został ustanowiony do określonej czynności, do czego art. 117 § 1 kpc nie daje podstaw i po uprawomocnieniu się tego postanowienia nie reprezentował uczestniczki przed Sądem Najwyższym oraz nie składał wniosków, konieczne było przyznanie mu odpowiedniej kwoty tytułem kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.