Postanowienie z dnia 2000-03-09 sygn. III CZ 39/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZ 39/00

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 9 marca 2000 r.

Przewodniczący: Sędzia SN: Jacek Gudowski (sprawozdawca)

Sędziowie SN: Tadeusz Domińczyk, Antoni Górski

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2000 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Banku Gospodarki Żywnościowej S.A., Oddziału Wojewódzkiego w K. przeciwko Zofii S., Jackowi S., Marii S., Agacie G., Paulinie S. i Stanisławowi S. o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, na skutek zażalenia wierzyciela Banku Gospodarki Żywnościowej SA., Oddziału Wojewódzkiego w K., od postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 29 października 1999 r., postanowił oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 29 października 1999 r. Sąd Okręgowy w Krakowie odrzucił kasację wierzyciela - Banku Gospodarki Żywnościowej S.A., Oddziału Wojewódzkiego w K., od postanowienia tego Sądu z dnia 28 czerwca 1999 r. oddalające zażalenie na postanowienie. Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z dnia 20 stycznia 1999 r. oddalające wniosek wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. Motywując swe stanowisko, Sąd Okręgowy powołał się na przepis art. 775¹ k.p.c. oraz na orzeczenia Sądu Najwyższego, z których wynika, że kasacja na postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności jest niedopuszczalna.

Wierzyciel zakwestionował stanowisko Sądu Okręgowego i w zażaleniu - zarzucając m.in. że do postępowania o nadanie klauzuli wykonalności, jako postępowania "samodzielnego i autonomicznego", przepis art. 775¹ k.p.c. nie ma zastosowania - wniósł o uchylenie postanowienia odrzucającego kasację.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W judykaturze Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko, że od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie klauzuli wykonalności kasacja nie przysługuje (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 1996 r., I PKN 5/96, OSNAPUS 1997, nr 5, poz. 72 oraz z dnia 15 kwietnia 1997 r., II CZ 29/97, z dnia 22 lipca 1997 r., I CKN 193/97, z dnia 16 stycznia 1998 r., I CKN 19/98, z dnia 9 grudnia 1998 r., III CZ 148/98 i z dnia 21 grudnia 1998 r., III CKN 1032/98, nie publ.).

Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela to stanowisko, jakkolwiek - jak to trafnie zauważono w motywach powołanego postanowienie z dnia 21 grudnia 1998 r. i na co zwraca uwagę skarżący - wymaga korekty głoszony w judykaturze pogląd, że art. 775¹ k.p.c. jest podstawą stwierdzenia niedopuszczalności kasacji dlatego, że ulokowany został, podobnie, jak przepisy regulujące nadawanie klauzuli wykonalności, w księdze drugiej k.p.c., zatytułowanej "postępowanie egzekucyjne". Takie "mechaniczne" stosowanie art. 775¹ k.p.c. w sprawach dotyczących postępowania klauzulowego nie może być uznane za uzasadnione.

Należy podkreślić, że zarówno w nauce prawa, jaki i w orzecznictwie sądowym, postępowanie klauzulowe, choć normowane przepisami zawartymi w księdze drugiej k.p.c., nie jest zaliczane do postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne polega bowiem na podejmowaniu czynności mających na celu przymusową realizację świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym, a tym samym urzeczywistnienia określonej normy prawa materialnego, natomiast postępowanie klauzulowe, jako stadium pośrednie między postępowaniem rozpoznawczym a postępowaniem egzekucyjnym, jest tylko - jak się to niekiedy nazywa - pomostem między postępowaniem rozpoznawczym a postępowaniem egzekucyjnym (por. np. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1994 r., III CZP 143/94, OSNC 1995, nr 3, poz. 46). Stąd też, co już zaznaczono, ulokowanie przepisów dotyczących postępowania klauzulowego wśród przepisów o postępowaniu egzekucyjnym nie może samodzielnie decydować o charakterze tego postępowania.

Stwierdzając niedopuszczalność kasacji od postanowień sądu drugiej instancji w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności należy zatem położyć akcent na fakt, że art. 775¹ k.p.c. może być uznany za podstawę wyłączenia kasacji nie ze względu na ulokowanie w ramach przepisów ogólnych normujących postępowanie egzekucyjne, ale ze względu na ścisłe funkcjonalne związanie postępowania klauzulowego z postępowaniem egzekucyjnym; z tej właśnie przyczyny wyłączenia kasacji przewidziane w art. 775¹ k.p.c. mogą mieć zastosowanie również w postępowaniu klauzulowym.

Poza tym postanowienia sądu co do nadania klauzuli wykonalności nie sposób uznać za postanowienie kończące postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 392 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1996 r., I CKN 7/96, OSNC 1997, nr 3, poz. 31), a zatem i z tego powodu kasacja musiałaby być uznana za niedopuszczalną.

Na koniec, odpowiadając na użyty w zażaleniu argument, że za dopuszczeniem kasacji w tej sprawie przemawia nierespektowanie przez sądy powszechne stanowiska Sądu Najwyższego zajmowanego w podobnych sprawcach, należy podkreślić, że rozbieżności w orzecznictwie i związany z tym postulat ujednolicenia praktyki sądowej, nie mogą samodzielnie przemawiać za dopuszczalnością kasacji w sprawach, w których, w świetle obowiązujących przepisów, kasacja jest niedopuszczalna. W sytuacji, gdy kasacja jest niedopuszczalna, Sąd Najwyższy może spełnić swą ustrojową, konstytucyjną funkcję, polegającą na zapewnianiu prawidłowości oraz jednolitości wykładni prawa i praktyki sądowej (art. 183 ust. 1 Konstytucji oraz art. 2 i 13 ustawy z dnia 20 września 1984 o Sądzie Najwyższym - jedn. tekst: Dz. U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48 ze zm.), przez stosowanie innych środków judykacyjnych, tj. albo przez podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnianie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie (tzw. uchwały abstrakcyjne.) albo przez podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnych sprawach (tzw. uchwały instancyjne - art. 390 § 1 k.p.c.; por. art. 13 pkt 3 i 4 ustawy o Sądzie Najwyższym).

W konsekwencji, zażalenie wierzyciela ulega - jako bezzasadne oddaleniu (art. 385 związku z art. 393¹⁸ i 393¹⁹ k.p.c.).