Orzeczenie z dnia 1955-02-04 sygn. 1 C 1930/53

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt 1 C 1930/53

Orzeczenie

Sądu Najwyższego

z dnia 4 lutego 1955 r.

Przewodniczący: sędzia Z. Wiszniewski. Sędziowie: S. Białek, K. Lipiński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Kazimierza J. przeciwko Helenie J. o rozwód, po rozpoznaniu rewizji pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze z dnia 16 września 1953 r.,

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Kazimierz J. domagał się rozwiązania z winy pozwanej swego małżeństwa z Heleną J., zawartego w dniu 21 września 1946 r. Powód twierdził, że pożycie małżeńskie od początku było nieszczęśliwe ze względu na fakt, iż pozwana oraz jej rodzina należeli do sekty "Świadków Jehowy" i pozwana nastawała, by powód do tej sekty wstąpił, zarzucając mężowi jego postępowe zapatrywania oraz branie udziału w pracy społecznej. W lipcu 1950 r., gdy powód wyjechał na kurs, pozwana opuściła wspólne mieszkanie i wyprowadziła się do rodziców. Po tym fakcie strony pożycia już nie podjęły.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa i zarzuciła, że przyczyną, która wywołała rozkład pożycia, była niechęć powoda do kontynuowania pożycia od chwili, gdy uległa częściowemu paraliżowi, oraz fakt nawiązania przez niego bliższych stosunków z inną kobietą, z którą ma już dwoje dzieci. Strony zgodnie oświadczyły, że na wypadek orzeczenia rozwodu wnoszą o nieorzekanie o winie, przy czym pozwana nie zmieniła swego zasadniczego wniosku o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 16 września 1953 r. Sąd Wojewódzki orzekł rozwód, pomijając orzeczenie o winie, wykonywanie władzy rodzicielskiej nad córką stron urodzoną w 1946 r. powierzył matce oraz zasądził tytułem alimentów od powoda na rzecz córki stron 105 zł miesięcznie i na rzecz pozwanej 90 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu Sąd Wojewódzki, powołując się ogólnikowo na wszystkie przeprowadzone dowody, ustala, że pozwana od początku pożycia zarzucała mężowi, iż niepotrzebnie zajmuje się pracą społeczną, krytykowała jego poglądy polityczne i próbowała go wciągnąć do sekty "Świadków Jehowy", że w 1948 r. pozwana zachorowała i uległa niedowładowi lewej ręki i nogi, a w 1949 r. opuściła powoda i udała się do swych rodziców, powód zaś po pewnym czasie przyjechał za nią, po czym strony zamieszkały razem w mieszkaniu wynajętym u świadka K.; gdy powód wyjechał na kurs, pozwana znów przeprowadziła się do swych rodziców, a powód po powrocie z kursu w marcu 1951 r. już nie podjął współżycia. Od połowy 1951 r. powód współżyje z Kazimierą G. i ma z nią dwoje dzieci. W sprawie C 36/51 Sądu Powiatowego w Żaganiu zasądzone zostały prawomocnie o powoda alimenty na rzecz żony i dziecka w kwocie 195 zł miesięcznie.

Na podstawie przytoczonych ustaleń Sąd Wojewódzki uznał, że między stronami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia z dwóch ważnych powodów, a mianowicie z powodu różnic światopoglądowych, wyrażających się między innymi w przynależności pozwanej do "Świadków Jehowy", oraz z powodu nawiązania przez powoda stosunków z Kazimierą G. Sąd Wojewódzki nie zajął stanowiska co do tego, po czyjej stronie jest wina czy też przyczyna rozkładu, i powołał się w tym względzie na wniosek stron, aby nie orzekać o winie.

Rewizja pozwanej oparta na podstawach z art. 371 § 1 pkt 1) i 3) k.p.c. zarzuca naruszenie art. 29 i 30 kod. rodz. oraz poczynienie ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym i w konkluzji żąda zmiany wyroku Sądu Wojewódzkiego i oddalenia powództwa.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nie wskazuje, z jakimi dowodami są sprzeczne poszczególne ustalenia zaskarżonego wyroku, lecz tylko gołosłownie im przeczy. W rzeczywistości istotne ustalenia wyroku znajdują pełne oparcie w materiale dowodowym i zostały powzięte bez naruszenia zasad art. 242 § 1 k.p.c.

Zarzucając naruszenie art. 29 i 30 kod. rodz. rewizja w ogóle nie wskazuje, na czym to naruszenie miałoby polegać.

Naruszenia art. 29 kod. rodz. w sprawie nie można się dopatrzyć, skoro Sąd Wojewódzki prawidłowo przyjął, że między stronami istnieje trwały i zupełny rozkład pożycia, brak zaś jakichkolwiek podstaw do wniosku, aby w stanie rzeczy, jaki między stronami istnieje, dobro córki stron mogło wskutek orzeczenia rozwodu ucierpieć.

Obszerniejszego rozważenia wymaga natomiast nie podniesione w rewizji zagadnienie zgodności wyroku z przepisem art. 30 § 1 kod. rodz.

W sprawie niniejszej zaszedł rzadki w praktyce wypadek zgłoszenia przez strony zgodnego wniosku o zaniechanie w razie orzeczenia rozwodu orzekania o winie (art. 31 § 2 kod. rodz.) przy równoczesnym oświadczeniu pozwanej, że na rozwód się nie zgadza, zarzuca wyłączną winę powodowi i wnosi o oddalenie powództwa. Może nasunąć się wątpliwość, czy powyższe wnioski pozwanej nie wykluczają się wzajemnie, czy zatem ich połączenie jest dopuszczalne. Z tekstu art. 31 § 2 kod. rodz. nie wynika, by dopuszczalność zgodnego żądania małżonków o nieorzekanie o winie była uwarunkowana równoczesnym wyrażeniem zgody małżonka pozwanego na rozwód. Zgłoszenie przez małżonka sprzeciwiającego się rozwodowi wniosku z art. 31 § 2 kod. rodz. na wypadek, gdyby sąd wbrew jego sprzeciwom orzekł rozwód, nie wykazuje też sprzeczności logicznej i może niekiedy być celowe.

Ze względu na przepis art. 30 § 1 kod. rodz. sąd, w braku zgody pozwanego na rozwód, może poza sytuacją przewidzianą w art. 30 § 2 kod. rodz. orzec rozwód o tyle tylko, o ile po stronie pozwanej istnieje zawiniona lub niezawiniona przyczyna rozkładu pożycia. Rozpoznając sprawę, w której strona pozwana nie wyraziła zgody na rozwód, a równocześnie zgodnie z powodem wnosiła, by na wypadek orzeczenia rozwodu Sąd pominął orzeczenie o winie - Sąd nie może z powołaniem się na przepis art. 31 § 2 kod. rodz. uchylić się od zajęcia w uzasadnieniu wyroku stanowiska co do winy stron lub ewentualnie co do istnienia niezawinionych przyczyn rozkładu, gdyż zajęcie takiego stanowiska jest nieodzownym elementem rozstrzygnięcia sprawy z punktu widzenia art. 30 § 1 kod. rodz. Zgłoszenie wniosku z art. 31 § 2 kod. rodz. ma tylko ten skutek, że sąd w sentencji wyroku pomija orzeczenie o winie, nie zwalnia to jednak sądu od przestrzegania koniecznej w sprawach o rozwód szczególnej wnikliwości postępowania. Uzasadnienie takiego wyroku powinno w szczególności zająć stanowisko co do istnienia przesłanek rozwodu przewidzianych w art. 29 kod. rodz., a gdy chodzi o wypadek połączenia odmowy zgody na rozwód ze strony małżonka pozwanego z wnioskiem z art. 31 § 2 kod. rodz., także dokładnie rozważyć stan sprawy z punktu widzenia art. 30 § 1 kod. rodz.

W sprawie niniejszej Sąd Wojewódzki uznał, że jedną z przyczyn rozkładu pożycia stron stały się różnice światopoglądowe, doprowadzające do stałych sporów między stronami, głównie na tle usiłowań pozwanej, by wciągnąć powoda do sekty "Świadków Jehowy". Sąd Wojewódzki wprawdzie nie zajął wyraźnie stanowiska, czy w zachowaniu pozwanej dopatruje się jej winy, jednakże z przytoczonego ustalenia jasno wynika, że w każdym razie dopatrzył się istnienia także po stronie pozwanej niezawinionej przyczyny rozkładu pożycia, a wobec tego miał podstawę do orzeczenia rozwodu mimo braku zgody pozwanej na rozwód, bez naruszenia przy tym art. 30 § 1 kod. rodz., skoro w takiej sytuacji przepis ten nie ma w ogóle zastosowania.

Skoro oba zarzuty rewizji okazały się bezzasadne, a Sąd Najwyższy nie znalazł innych uchybień, które uzasadniałyby uchylenie wyroku, rewizję należało oddalić (...).