Uchwała z dnia 1977-03-21 sygn. III CZP 9/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 9/77

Uchwała

Sądu Najwyższego

z dnia 21 marca 1977 r.

Przewodniczący: Sędzia SN W. Bryl (sprawozdawca). Sędziowie SN: S. Rudnicki, Z. Wasilkowska.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Zdzisława K. przeciwko Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń w Ł. o odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Łodzi postanowieniem z dnia 17 grudnia 1976 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy użyty w § 24 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274 z późn. zmianami) termin "stan nietrzeźwości" jest równoznaczny z pojęciem "stanu nietrzeźwości" określonym w wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o przestępstwa drogowe z dnia 22 czerwca 1963 r.? Czy nietrzeźwość poniżej 0,5 ‰ (np. 0,38 ‰) skutkuje wyłączenie odpowiedzialności Państwowego Zakładu Ubezpieczeń za skutki wypadku samochodowego w stosunku do nietrzeźwego właściciela pojazdu w zakresie szkody związanej z uszkodzeniem pojazdu?"

udzielił następującej odpowiedzi:

Stan nietrzeźwości w rozumieniu § 24 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274 z późn. zm.) zachodzi wówczas, gdy stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c. pytanie prawne w istocie swej dotyczy wykładni użytego w § 24 pkt 2, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych (Dz. U. Nr 46, poz. 274 ze zm.) pojęcia "stan nietrzeźwości", którego zaistnienie wyłącza odpowiedzialność PZU za spowodowaną szkodę przez posiadacza lub upoważnionego przez niego kierowcę pojazdu w stanie nietrzeźwości.

 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Pojęciem "stan nietrzeźwości" i "stan wskazujący na użycie alkoholu" posługuje się kodeks wykroczeń, który w art. 87 § 1 przewiduje dla tego, kto znajdując się w stanie wskazującym na użycie alkoholu lub podobnie działającego środka prowadzi pojazd mechaniczny, służący do komunikacji lądowej, wodnej lub powietrznej, karę aresztu lub grzywny, a w razie prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości - możność orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdu (§ 3 art. 87 kodeksu wykroczeń).

Pojęcie "stan nietrzeźwości" jest znane również k.k. (art. 43 § 2, 145-147 i 323 § 2 k.k.). Ustawa z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku na drogach publicznych (Dz. U. Nr 53, poz. 295) posługuje się natomiast tylko pojęciem "stan wskazujący na użycie alkoholu lub innego podobnie działającego środka".

Z przytoczonych przepisów prawnych wynika, że ustawodawstwo polskie odróżnia od pojęcia "stan nietrzeźwości" pojęcie "stan wskazujący na użycie alkoholu". Dlatego przy wykładni przepisu § 24 pkt 2 rozporządzenia w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych należy mieć oba te pojęcia na uwadze.

Według panującego w nauce poglądu ze stanem wskazującym na użycie alkoholu mamy do czynienia wówczas, gdy stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,2 ‰, czyli górną granicę dla tzw. alkoholu fizjologicznego, i sięga do 0,5‰, natomiast stan nietrzeźwości występuje wówczas, gdy stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,5‰. Przy tym stężeniu alkoholu we krwi występuje już upośledzenie zdolności do prowadzenia pojazdu. Upośledzenie to jest tym większe, im wyższy jest poziom alkoholu we krwi.

Tolerancja poszczególnych osób na alkohol nie uzasadnia przyjmowania indywidualnych progów nietrzeźwości. Tolerancja ta bowiem zależy od tylu nieuchwytnych i zmiennych czynników, że ustalenie jej dla każdego przypadku jest niemożliwe.

W podobny sposób rozumiały pojęcie "stan nietrzeźwości" wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o przestępstwa drogowe z dnia 15.III., 27.IV., 4.V., 17.V. i 22.VI. 1963 r. nr VI Ko 54/61, które w swych istotnych częściach ze względu na zmianę stanu prawnego stały się nieaktualne i zostały zastąpione wytycznymi z dnia 28 lutego 1975 r. nr V KZP 2/74.

Nie ma uzasadnionych przyczyn, które by pozwalały na inną, od wyżej wskazanej, wykładnię pojęcia "stan nietrzeźwości" użyty w § 24 pkt 2 wymienionego wyżej rozporządzenia.

Gdyby ustawodawca chciał wyłączyć odpowiedzialność PZU za szkody spowodowane przez posiadacza lub upoważnionego przez niego kierowcę pojazdu w stanie wskazującym na użycie alkoholu, jak to zdaje się przyjmować Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu przedstawionego pytania prawnego, to z pewnością posłużyłby się znanym w nauce i systemie naszego ustawodawstwa tym terminem, a nie używałby pojęcia "stan nietrzeźwości", które to pojęcie ma swoje utrwalone w nauce i orzecznictwie znaczenie.

Niezależnie od przytoczonych argumentów należy podkreślić, że przy wykładni § 24 pkt 2 wym. rozporządzenia, który wyłącza odpowiedzialność PZU za pewne szkody, należy pamiętać o tym, że jest to przepis szczególny i jego wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna.

Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy powziął uchwałę o treści wyżej wskazanej.