Uchwała z dnia 1997-04-22 sygn. III CZP 11/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 11/97

Uchwała

Sądu Najwyższego

z dnia 22 kwietnia 1997 r.

Przewodniczący: sędzia SN M. Sychowicz.

Sędziowie: SN Z. Świeboda (sprawozdawca), SA H. Szachułowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Alojzego B. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń SA w K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 22 kwietnia 1997 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach, postanowieniem z dnia 30 stycznia 1997 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 k.p.c.: "Czy do kosztów przeprowadzenia w postępowaniu sądowym dowodu z opinii biegłego będącego osobą prawną i jednostką organizacyjną w rozumieniu § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzania dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254 ze zm.) wlicza się podatek od towarów i usług (VAT) uregulowany ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.)?" podjął następującą uchwałę:

Do kosztów przeprowadzenia w postępowaniu sądowym dowodu z opinii biegłego będącego jednostką organizacyjną określoną w § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254 ze zm.) nie wlicza się podatku od towarów i usług (VAT).

Uzasadnienie

W toku postępowania o naprawienie powstałej w wypadku komunikacyjnym szkody Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z opinii Biura Ekspertyz Sądowych Rzeczoznawców Techniki Motoryzacyjnej Ruchu Drogowego i Towaroznawstwa i za wydanie opinii przyznał wynagrodzenie w kwocie 352 zł. Sąd uznał, że w skład wynagrodzenia biegłego nie może wchodzić wymieniona w rachunku kwota 74,44 zł jako należny podatek VAT. Zdaniem Sądu, wydanie opinii przez biegłego nie jest odpłatnym świadczeniem usług podlegającym opodatkowaniu stosownie do przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.), a wynagrodzenie biegłego nie jest ceną w rozumieniu ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach (jedn. tekst: Dz. U. z 1988 r. Nr 27, poz. 195 ze zm.). Poza tym podatek VAT nie mieści się w kosztach przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym, wynikających z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254 ze zm.).

Na skutek zażalenia na orzeczenie Sądu co do wysokości przyznanego wynagrodzenia biegłych przez pominięcie kwoty 74,44 zł należnej z tytułu podatku VAT - Sądowi Wojewódzkiemu nasunęło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, które sformułował w sposób ujęty w sentencji i przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia (art. 390 § 1 k.p.c.).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254 ze zm.) określa elementy składowe kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych. Do tych składników kosztów należą: 1) wynagrodzenie biegłych za wykonaną pracę, 2) koszty zużycia materiałów, 3) inne wydatki niezbędne do wydania opinii (§ 1 rozporządzenia).

Paragrafy 2-11 powołanego rozporządzenia przewidują podstawę oraz sposób obliczenia wynagrodzenia biegłych. Wśród składników kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych brak jest podatku VAT; nie można też tego podatku zmieścić w pozycji "inne wydatki niezbędne do wydania opinii". W tych "innych wydatkach" można ująć koszty poniesione przez biegłego na dojazdy do Sądu, do różnych instytucji w celu zasięgnięcia potrzebnych do wydania opinii informacji, itp. Przepisy rozporządzenia nie traktują inaczej składników wynagrodzenia biegłego, jeżeli tym biegłym jest jednostka organizacyjna inna niż wymieniona w § 7; przewidują one jedynie inny sposób ustalania wynagrodzenia tej jednostki za wykonaną pracę, a mianowicie zgodnie ze stawkami w tej jednostce stosowanymi. Można zatem uznać, że podatek VAT nie jest składnikiem kosztów przeprowadzenia dowodu według przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym. Nie dają także podstawy do uznania tego podatku jako składnika omawianych kosztów uregulowania zawarte w dekrecie z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445), na podstawie którego wydane zostało rozporządzenie z dnia 18 grudnia 1975 r. W uzasadnieniu przedstawionego Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego Sąd Wojewódzki trafnie przytoczył, że brak jest podstaw do obciążenia strony podatkiem VAT na podstawie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.); podatek VAT przypisany jest biegłemu nie korzystającemu ze zwolnień podmiotowych i przedmiotowych. Odmienne stanowisko prowadziłoby do wniosku, że strona byłaby podatnikiem, a biegły jedynie płatnikiem tego podatku, co z kolei byłoby sprzeczne z wyrażonym w tej ustawie obowiązkiem podatkowym (art. 2 i 5 cyt. ustawy). Sąd zaś zlecający sporządzenie opinii i wypłacający biegłemu wynagrodzenie nie może być traktowany jako płatnik, zwłaszcza że podatek ten stanowi dochód budżetu państwa (art. 1 ust. 2 cyt. ustawy), a Sąd jest jednostką budżetową Skarbu Państwa. Wreszcie, wynikający z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach (jedn. tekst: Dz. U. z 1988 r. Nr 27, poz. 195 ze zm.) cenotwórczy charakter podatku VAT w rozważanym przypadku nie może wchodzić w rachubę, a to z kolei stanowi argument za kierunkiem udzielonej odpowiedzi na przedstawione zagadnienie prawne.

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji.