Wyrok z dnia 2000-10-24 sygn. V CKN 135/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V CKN 135/00

Wyrok

Sądu Najwyższego - Izba Cywilna

z dnia 24 października 2000 r.

Przewodniczący: SSN - Lech Walentynowicz

Sędziowie: SN - Stanisław Dąbrowski (spraw.)

SN - Elżbieta Skowrońska-Bocian

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 24 października 2000 r. na rozprawie sprawy z powództwa Jerzego D. przeciwko F. Spółce Akcyjnej w K. o zapłatę na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sadu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 maja 1998 r., sygn. akt I ACa 912/97 oddala kasację; zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1.000 (tysiąc) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w K. nakazem zapłaty wydanym w dniu 24 stycznia 1997 r. nakazał pozwanej F. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. aby zapłaciła powodowi Jerzemu D. kwotę 16.470 zł z ustawowymi odsetkami od 26 czerwca 1996 r., kwotę 1.357,50 zł z ustawowymi odsetkami od 13 lipca 1996 r., kwotę 16.470 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 1996 r. oraz koszty postępowania.

Po rozpoznaniu zarzutów pozwanej Sąd Wojewódzki w Katowicach wyrokiem z dnia 19 września 1997 r. utrzymał w mocy nakaz zapłaty.

Sąd Wojewódzki poczynił między innymi następujące ustalenia:

Strony w dniu 20 grudnia 1995 r. zawarły umowę, w której powód zobowiązał się pełnić zastępstwo inwestycyjne w zakresie przygotowania i budowy hali magazynowej i zaplecza socjalno-bytowego. W § 7 umowy ustalono wynagrodzenie powoda za pełnienie funkcji inwestora zastępczego i koordynatora robót w kwocie 150.000 zł + podatek VAT, przy czym wynagrodzenie to miało być płacone powodowi miesięcznie w kwotach wymienionych w załączniku Nr 1 do umowy. Wedle postanowień załącznika Nr 1 w maju i czerwcu 1996 r. pozwana miała zapłacić powodowi po 15.500 zł + VAT tj. po 16.470 zł i należności tych nie zapłacił mimo wystawienia przez powoda odpowiednich faktur w dniach 11 czerwca 1996 r. i 11 lipca 1996 r. Pozwany nie zwrócił także powodowi wydatków w kwocie 1.357,50 zł poniesionych w związku z przetargiem na wykonanie robót fundamentowych.

W ocenie Sądu Wojewódzkiego umowa stron jest umową zlecenia, do której mają zastosowanie przepisy art. 734-751 KC. Umowa zlecenia jest umową starannego działania. Pozwana nie udowodniła „by powód jako przyjmujący zlecenie nie wykonał jakichkolwiek z czynności wymienionych w umowie lub wykonał je nienależycie, co uzasadniałoby zmniejszenie umówionego wynagrodzenia.

Pozwana zgłosiła do potrącenia kwotę 15.000 złotych z tytułu kary umownej za odstąpienie przez powoda od umowy. W odpowiedzi na pismo pozwanego z dnia 18 czerwca 1996 r., w którym to piśmie w konkluzji pozwana oświadczyła, że zamierza przesuwać płatności z faktur powoda każdorazowo o okres aktualnego opóźnienia w realizacji przedmiotu umowy - powód oświadczył pozwanej pismem z dnia 21 czerwca 1996 r., że jej pismo z 18 czerwca 1996 r. traktuje jako wypowiedzenia umowy z terminem rozwiązania na dzień 18 sierpnia 1996 r. Następnie w piśmie z dnia 1 sierpnia 1996 r. powód oświadczył, że z dniem tym zrywa umowę, wobec stałego nieprzestrzegania jej ustaleń przez pozwaną. Sąd Wojewódzki uznał, że odstąpienie od umowy nie nastąpiło z przyczyn za które odpowiada powód, a w związku z tym pozwanej nie należy się od powoda kara umowna przewidziana w § 14 tej umowy.

Apelację pozwanej, która w toku procesu przekształciła się w spółkę akcyjną, Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił wyrokiem z dnia 7 maja 1998 r. Sąd Apelacyjny podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji stwierdził, że powód w związku ze wstrzymaniem się pozwanej z wypłatą należnego mu wynagrodzenia miał prawo na podstawie art. 491 KC do odstąpienia od umowy. Słusznie zatem uznał Sąd pierwszej instancji za bezpodstawny zgłoszony przez pozwaną zarzut potrącenia.

Od wyroku Sądu Apelacyjnego w części dotyczącej nieuwzględnienia zarzutu potrącenia kwoty 15.000 złotych tytułem kary umownej pozwana Spółka wniosła kasację. Kasacja została oparta na podstawie naruszenia prawa materialnego - poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 491 KC oraz art. 734-751 KC. W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że do umowy stron powinny mieć zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego regulujące umowę o dzieło, w tym art. 640 KC ograniczający dopuszczalność odstąpienia od umowy przez przyjmującego zamówienie. 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest zasadna.

Umowę zawartą w dniu 20 grudnia 1995 r. strony nazwały umową zlecenia. Oczywistym jest, że o charakterze umowy decyduje jej treść, jednak nazwa nie jest bez znaczenia dla oceny zgodnego zamiaru stron. Obowiązki powoda określone zostały w 16 punktach w § 3 umowy. Większość tych obowiązków sprowadzać się miała do wykonywania czynności faktycznych, a nie tylko czynności prawnych charakteryzujących zlecenie.

Nie oznacza to, że do umowy miałyby mieć zastosowanie przepisy KC dotyczące umowy o dzieło, w tym art. 640 KC. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła. Tymczasem w umowie z 20 grudnia 1995 r. powód zobowiązał się nie do wykonania dzieła, lecz do pełnienia f unkcji inwestora zastępczego, a więc najogólniej rzecz ujmując do zastępowania zamawiającego dzieło.

Tego rodzaju stosunek jest bardzo zbliżony do stosunku wynikającego z umowy zlecenia, mimo że oprócz obowiązku dokonywania czynności prawnych przez przyjmującego zlecenie obejmuje także obowiązek dokonywania rozlicznych czynności faktycznych. Biorąc nadto pod uwagę treść art. 750 KC przewidującego odpowiednie stosowanie przepisów o zleceniu do umów o świadczenie usług i wolę stron wyrażoną w określeniu nazwy umowy, ocenę, że do tej umowy mają zastosowanie przepisy art. 734-751 KC o zleceniu, nie można uznać za błędną.

Przepisy art. 734-751 KC nie regulują odstąpienia od umowy na skutek zwłoki w wykonaniu zobowiązania przez drugą stronę. Może więc mieć zastosowanie ogólny przepis art. 491 § 1 KC. Pozwana przestała wypłacać powodowi umówione wynagrodzenie. Zwłoka po jej stronie nie budzi wątpliwości. W sytuacji, gdy odstąpienie od umowy przez powoda w dniu 1 sierpnia 1996 r. poprzedzone było wzajemną wymianą pism z dnia 18 i 21 czerwca 1996 r., których treść została wyżej przytoczona, Sąd drugiej instancji władny był uznać, że powodowi przysługiwało uprawnienie do odstąpienia od umowy na podstawie art. 491 KC oraz, że nie ma zastosowania postanowienie § 14 umowy, przewidujące karę umowną od strony odpowiedzialnej za odstąpienie od umowy.

Z powyższych względów i na mocy art. 393 KPC Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.