Postanowienie z dnia 2000-08-09 sygn. I CKN 747/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 747/00

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 9 sierpnia 2000 r.

SSN -Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, spraw.)

SN - Bronisław Czech

SN- Tadeusz Żyznowski

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2000 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Jolanty T. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń „Ż.” S.A. - I Inspektorat w Warszawie o waloryzację świadczenia na skutek kasacji wniesionej przez powódkę od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 kwietnia 1999 r., sygn. akt V Ca 213/99 postanawia odrzucić kasację; nie obciążać powódki kosztami postępowania kasacyjnego na rzecz strony pozwanej.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 1999 r. Sąd Okręgowy przywrócił powódce termin do wniesienia kasacji od swego wyroku z dnia 8 kwietnia 1999 r. W rezultacie tego kasacja ta została przedstawiona Sądowi Najwyższemu do rozpoznania.

Odrzucając powyższą kasację Sąd Najwyższy miał na względzie, co następuje:

Zgodnie z utrwalonym od wielu lat orzecznictwem postanowienia przywracające termin do wniesienia środka odwoławczego (apelacji, kasacji, zażalenia, a w przeszłości i rewizji) podlegają kontroli sądu wyższej instancji, do którego dany środek odwoławczy jest kiero₈wany. W odniesieniu do kasacji wnioskodawczyni kontrola ta mieści się w ramach kontroli przewidzianej w art. 393⁸ § 1 KPC (art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji - Dz.U. Nr 48, poz. 554).

Przyjąć trzeba, że Sąd Okręgowy uwzględniając wniosek powódki o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji podzielił jej argumentację zawartą w uzasadnieniu tego wniosku. Wynikało zaś z niej, a są to okoliczności odpowiadające rzeczywistemu stanowi rzeczy, że powódka wniosek o doręczenie jej wyroku Sądu drugiej instancji z dnia 8 kwietnia 1999 r. złożyła w pięć dni po wydaniu tego wyroku, tj. w dniu 13 kwietnia 1999 r. We wniosku zapowiedziała, aczkolwiek nie było ku temu konieczności procesowej, że zamierza wywieść kasację. Wyrok Sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem został powódce doręczony w dniu 20 sierpnia 1999 r. Wniosek o wyznaczenie jej adwokata z urzędu złożyła natomiast w dniu 15 września 1999 r. Postanowieniem z dnia 23 września 1999 r. Sąd Okręgowy wniosek ten uwzględnił, w konsekwencji czego w dniu 22 października 1999 r. właściwy organ samorządu adwokackiego wyznaczył pełnomocnika powódki w osobie adwokata Mirosława J. Powódka skontaktowała się ze swym pełnomocnikiem w dniu 24 listopada 1999 r. W efekcie powyższego kasacja wpłynęła do Sądu drugiej instancji w dniu 29 listopada 1999 r.

Przedstawiona chronologia zdarzeń po₄przedzających wywiedzenie przez powódkę kasacji wskazuje, że ustawowy miesięczny termin z art. 393⁴ KPC do zaskarżenia wyroku sądu drugiej instancji w drodze kasacji został drastycznie przekroczony. Szczególnego podkreślenia wymaga zwłaszcza fakt złożenia przez powódkę wniosku o przyznanie adwokata z urzędu dopiero na pięć dni przed upływem terminu do wniesienia kasacji, aczkolwiek już pięć miesięcy wcześniej była zdecydowana zaskarżyć wyrok Sądu drugiej instancji. Z drugiej zaś strony pamiętać trzeba, że złożenie przez stronę wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu w terminie otwartym do wniesienia kasacji nie przerywa biegu tego terminu. O braku zachowania staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy świadczy również okoliczność, że powódka zwlekała także z nawiązaniem kontaktu ze swoim pełnomocnikiem z urzędu. Uczyniła to po upływie około trzech tygodni od dnia, w którym otrzymała wiadomość o decyzji organu samorządu adwokackiego co do osoby adwokata. Wszystko to dowodzi, że uchybienie przez powódkę terminu do wniesienia kasacji miało charakter zawiniony. Skoro więc z art. 168 § 1 KPC wynika, że przesłanką przywrócenia terminu jest, aby niedokonanie czynności procesowej w terminie nastąpiło bez winy podmiotu składającego wniosek o jego przywrócenie, to tym samym należy przyjąć, że postanowienie o przywróceniu powódce terminu narusza ten przepis, zwłaszcza że nie wskazywała ona nawet na istnienie jakiejkolwiek przeszkody w zachowaniu terminu.

Dodać tu można, że według Sądu Najwyższego strona, która na trzy dni przed upływem terminu do wniesienia kasacji nie udzieliła zlecenia adwokatowi lub radcy prawnemu sporządzenia kasacji, nie może żądać przywrócenia terminu, chociażby w ostatnich trzech dniach była chora (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., III CKN 392/99 (OSNC 2000, nr 1, poz. 11). Z kolei stosownie do orzeczenia tego Sądu z dnia 4 marca 1999 r., I PKN 596/98 (OSNAP 2000, nr13, poz. 315), jeżeli strona bez usprawiedliwionej przyczyny (np. z powodu własnej opieszałości lub niezdecydowania) wystąpiła o ustanowienie dla niej adwokata na kilka dni przed upływem terminu do wniesienia kasacji, wskutek czego wydanie przez sąd postanowienia o jego ustanowieniu nastąpiło już po upływie terminu do jej wniesienia, uzasadnione jest oddalenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji, chociażby adwokat złożył taki wniosek w ciągu tygodnia od ustanowienia go pełnomocnikiem strony.

Z powyższych wywodów wnioskować należy, że Sąd drugiej instancji nie uwzględnił przedstawionego kierunku wykładni art. 168 § 1 KPC w sytuacji, gdy w rachubę wchodzi uchybienie terminu do wywiedzenia kasacji. Wówczas bowiem trzeba mieć na względzie specyfikę tej sytuacji, polegającą na niemożliwości samodzielnego działania przez stronę, gdyż musi ona przymusowo korzystać z wyręczenia przez adwokata lub radcę prawnego.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji (art. 393 § 1 KPC w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2000 r.). O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 w związku z art. 391 i art. 393 ¹⁹ KPC.