Postanowienie z dnia 1997-10-16 sygn. II CKN 395/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 395/97

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 16 października 1997 r.

Przewodniczący: Sędzia SN B. Czech (spr.).

Sędziowie SN: S. Dąbrowski, J. Gudowski.

Protokolant: B. Gruszka.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 16 października 1997 r. na rozprawie sprawy z wniosku Ryszarda B. z udziałem Bożeny B. o podział majątku wspólnego, na skutek kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 14 lutego 1997 r., sygn. akt III Ca 45/97,

postanawia:

oddalić kasację.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w S., postanowieniem z 7 XI 1996 r., dokonał podziału majątku wspólnego Bożeny B. i Ryszarda B. w ten sposób, że:

1. Bożenie B. przyznał spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ul. W. wraz z wkładem o wartości 11.331,82 zł oraz ruchomości wymienione szczegółowo w postanowieniu;

2. Ryszardowi B. przyznał pozostałe ruchomości;

3. zasądził od Bożeny B. na rzecz Ryszarda B. tytułem dopłaty kwotę 5.666,41 zł i określił sposób jej zapłaty;

4. nakazał Ryszardowi B. opuścić przedmiotowe mieszkanie;

5. orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił m.in., że wymieniony wkład mieszkaniowy zapłacony został z majątku odrębnego wnioskodawcy Ryszarda B. i wobec tego stanowi nakład na majątek wspólny. Ponieważ jednak wnioskodawca, działając przez adwokata, nie złożył wniosku o zwrot tego nakładu, przeto - zdaniem Sądu Rejonowego - brak było podstaw do orzeczenia takiego zwrotu.

Wnioskodawca w apelacji m.in., "uzupełniając wniosek o podział majątku wspólnego", domagał się "rozliczenia z majątku odrębnego na majątek wspólny poczynionych przez wnioskodawcę nakładów" i przyznanie mu przedmiotowego spółdzielczego prawa do lokalu wraz z wkładem 11.331,82 zł.

Sąd Wojewódzki w K., postanowieniem z 14.02.1997 r., oddalił apelację i zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania 500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Wnioskodawca w kasacji, zarzucając naruszenie art. 43 § 1 k.r.o. oraz art. 383 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania, ewentualnie - o zmianę tego postanowienia przez "przyznanie wnioskodawcy prawa do lokalu przedmiotowego wraz z jego wkładem".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ze względu na treść art. 45 § 1 k.r.o. oraz art. 567 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 618 k.p.c. i 688 k.p.c., w judykaturze (zob. np. postanowienie SN z 27 I 1970 r., III CRN 527/69, OSNCP 1970, z. 9, poz. 164) i w piśmiennictwie przyjęte jest, że o zwrocie wydatków i nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny orzeka sąd wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, gdyż roszczenia te nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem domagający się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Żądaniami tymi Sąd jest związany (art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Jedynie gdy chodzi o wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek odrębny, to Sąd uwzględnia je bez osobnego żądania uczestników postępowania, gdyż roszczenia te wchodzą w skład majątku wspólnego, a zatem podlegają podziałowi. Przyjęte też było, że roszczeń ubocznych z art. 618 k.p.c. w postępowaniu działowym nie można było zgłaszać w postępowaniu rewizyjnym, gdyż przeciwstawiała się temu istota tego postępowania (zob. uchwałę SN z 26 X 1961 r., IV CO 15/61, OSN 1963, z. 1, poz. 3). Wprawdzie - od nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 1 VII 1996 r. - nie ma postępowania rewizyjnego, mającego w zasadzie jedynie charakter kontrolny, lecz jest postępowanie apelacyjne, które charakteryzuje się ponownym rozpoznaniem sprawy w granicach wniosków apelacji. Przepis art. 383 k.p.c. (w obecnym brzmieniu) stanowi jednak m.in., że w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania (pozwu - wniosku) ani występować z nowymi roszczeniami. W postępowaniu apelacyjnym nie można zatem wystąpić z żądaniem zwrotu nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny, jeśli nie było ono zgłoszone w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Treść akt - w tym również sformułowania skargi apelacyjnej - przytoczone wyżej - nie pozwala przyjąć, by z takim żądaniem wnioskodawca wystąpił przed sądem pierwszej instancji. Sąd Wojewódzki nie naruszył zatem art. 383 k.p.c. Okoliczność tę zdaje się nawet - w sposób dorozumiany - potwierdzać sam skarżący, skoro w kasacji nie zarzuca naruszenia art. 45 § 1 k.r.o.

Sąd Wojewódzki nie naruszył również art. 43 § 1 k.r.o., stanowiącego, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Twierdzeń wnioskodawcy, że domaga się przyznania mu mieszkania wraz z wkładem, nie da się potraktować jako wniosku z art. 43 § 2 k.r.o. o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym; jest to jedynie wniosek dotyczący sposobu podziału tego majątku.

Skoro zatem powołane podstawy kasacyjne okazały się nieusprawiedliwione, a brak nieważności postępowania uwzględnianej z urzędu, dlatego Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 393¹² k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).