Wyrok z dnia 1997-04-25 sygn. I CKN 60/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 60/97

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 25 kwietnia 1997 r.

Przewodniczący: sędzia SN Z. Strus. Sędziowie SN: J. Gudowski (sprawozdawca), K. Zawada.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 1997 r. na rozprawie sprawy z powództwa Edwarda i Danuty małż. Ł. przeciwko (...) Bankowi Kredytowemu SA - Oddział w G. o zapłatę, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 października 1996 r. sygn. akt (...)

uchylił zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 28 lutego 1996 r. sygn. akt (...) w części oddalającej powództwo i rozstrzygającej o kosztach (pkt II, III, IV) i w tym zakresie przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powodowie Edward i Danuta Ł. żądali zasądzenia od pozwanego (...) Banku Kredytowego SA - Oddział w G. kwoty 500.000 zł jako odszkodowania za bezprawne doprowadzenie do zajęcia nieruchomości pozwanych, położonej w G. przy ul. Majowej 16, mimo że nigdy nie byli oni dłużnikami tego Banku.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 1996 r. Sąd Wojewódzki w Gdańsku umorzył postępowanie co do kwoty 25.000 zł oraz oddalił powództwo w pozostałej części. Sąd ten ustalił, że jakkolwiek pozwany Bank działał bezprawnie, a jego czyn miał charakter zawiniony, to jednak żądanie powodów nie jest uzasadnione, albowiem nie zostały spełnione wszystkie przesłanki odpowiedzialności przewidziane w art. 415 k.c. W ocenie sądu o bezprawności i winie świadczy fakt, że pozwany Bank stwierdził w wystawionym tytule wykonawczym istnienie wierzytelności, która mu przeciwko powodom nigdy nie przysługiwała, lecz była wierzytelnością w stosunku do Spółki z o.o. "C.(...)", w której powód był dyrektorem; nie można jednak - zdaniem sądu - mówić o istnieniu związku przyczynowego między czynem Banku a szkodą powodów. Otóż, powodowie twierdzili, że poniesiona przez nich szkoda polegała na niemożności wykonania przez powódkę zobowiązań wobec kontrahenta oraz na utracie obiektu przy ul. Majowej 16, jednakże, jak stwierdził sąd, szkody tej mogli łatwo uniknąć, wykazując przeciętną zapobiegliwość, jakiej można wymagać od osób uczestniczących w obrocie gospodarczym. Stałoby się tak, gdyby wystąpili z pozwem o umorzenie egzekucji w ciągu 1-2 miesięcy od jej wszczęcia. Sąd zauważył również, że powierzony powodowi przez komornika dozór nieruchomości, powód mógł sprawować w sposób umożliwiający mu prowadzenie działalności gospodarczej.

W konsekwencji Sąd Wojewódzki stwierdził, że między czynem pozwanego Banku a szkodą nie zachodzi normalny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c.

Rewizja powodów od wyroku sądu pierwszej instancji została - orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 października 1996 r. - oddalona. Sąd ten podzielił zapatrywanie sądu meriti co do braku związku przyczynowego, a także dodał własne, nowe argumenty.

Kasacja powodów została oparta na podstawie z art. 393¹ pkt 1 k.p.c. Zdaniem skarżących, Sąd Apelacyjny dopuścił się naruszenia przepisów art. 361 § 1 k.c. oraz art. 856, 857, 861 i 804 k.p.c., w związku z czym wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku, i wyroku sądu pierwszej instancji, jest dostatecznie umotywowany.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest uzasadniona, albowiem podniesiony w niej zarzut naruszenia przez sąd drugiej instancji przepisu art. 361 § 1 k.c. zasługuje na uwzględnienie. Trafność tego zarzutu wynika z faktu, że - zarówno w świetle doświadczenia życiowego, jak i całokształtu okoliczności sprawy - nie może budzić wątpliwości teza, iż bezprawne, zawinione wystawienie przez pozwany Bank tytułu wykonawczego przeciwko osobie nie będącej dłużnikiem i spowodowanie - na jego podstawie - wszczęcia egzekucji skierowanej do majątku tej osoby, stanowi przyczynę szkody, jaka w wyniku działania Banku powstała. Ujmując tę myśl w kategoriach związku przyczynowego, uregulowanego w art. 361 § 1 k.c. i stanowiącego nieodzowny element odpowiedzialności odszkodowawczej, stwierdzić należy, że szkoda w majątku osoby dotkniętej egzekucją wdrożoną na podstawie wystawionego bezprawnie bankowego tytułu wykonawczego pozostaje w normalnym, adekwatnym powiązaniu z wystawieniem tego tytułu. Jest to powiązanie obiektywne i typowe, toteż negowanie go - jak to uczynił Sąd Apelacyjny, a przed nim Sąd Wojewódzki - nie znajduje jakichkolwiek racji.

Słusznie w tym kontekście spostrzegają skarżący, że okoliczności, które zostały uwypuklone w wywodzie Sądu Apelacyjnego jako eliminujące związek przyczynowy (np. wybór wadliwej obrony przed bezprawną egzekucją, zaniedbania w dozorze, itp.), należy rozpatrywać jako ewentualną współprzyczynę powstania szkody lub zwiększenia jej wysokości, a więc w kategoriach przyczynienia w rozumieniu art. 362 k.c.

Trzeba zarazem wyraźnie podkreślić, że ferując powyższe oceny Sąd Najwyższy nie zajmuje stanowiska co do szkody, jaką powodowie ponieśli, jej wystąpienia, rodzaju i wysokości, gdyż fakt ten, wobec wykluczenia związku przyczynowego, nie został w trakcie postępowania - jako nieistotny - ustalony. Za wiążące przyjęto natomiast ustalenie, dokonane przez Sąd Wojewódzki i nie podważone w toku instancji, że opisane działanie pozwanego Banku, bezprawne i zawinione, było czynem niedozwolonym, stanowiącym jeden z nieodłącznych elementów odpowiedzialności odszkodowawczej.

Należy jeszcze zaznaczyć, że - zdaniem składu Sądu Najwyższego rozpoznającego niniejszą sprawę - ocena związku przyczynowego należy do kwestii prawnych i w związku z tym podlega kontroli kasacyjnej w ramach podstawy pierwszej z art. 393¹ k.p.c., podnoszonej przez powodów w kasacji.

W konsekwencji, stwierdziwszy , że zachodzi usprawiedliwiona podstawa kasacyjna, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok oraz - zgodnie z wnioskiem kasacyjnym - także wyrok sądu pierwszej instancji (w części oddalającej powództwo i rozstrzygającej o kosztach) i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 393¹³ § 1 oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 391 i 393¹⁹ k.p.c.).

OSNC 1997 r., Nr 11, poz. 173