Wyrok z dnia 2015-10-15 sygn. I C 4/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I C 4/13

Wyrok

Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 15 października 2015 r.

Przewodniczący: Sędzia SO Paweł Poręba.Protokolant: sekr.sąd. Bożena Zaremba.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział I Cywilny po rozpoznaniu w dniu 12 października 2015 r. w N. na rozprawie sprawy z powództwa małoletnich M. L. i K. L., działających przez ojca R. L. oraz małoletniej K. L. działającej przez ojca T. L. przeciwko E. G. i (...) SA w W. o zapłatę

I. oddala powództwo; II. zasądza od powódek M. L. i K. L. solidarnie na rzecz pozwanego E. G. kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu; III. zasądza od powódek M. L. i K. L. solidarnie na rzecz pozwanego (...) SA w W. kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu; IV. zasądza od powódki K. L. na rzecz pozwanego E. G. (...) SA w W. kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu. V. zasądza od powódki K. L. na rzecz strony pozwanej (...) SA w W. kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Uzasadnienie

wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 15 października 2015 r. o zapłatę Małoletnie powódki: M. L., K. L. - reprezentowane przez ojca R. L. oraz K. L. - reprezentowana przez ojca T. L. (k.1, 31) wystąpiły z roszczeniem o odszkodowanie przeciwko E. G. jako radcy prawnemu, który świadczył pomoc prawną w sprawie przed sądem oraz (...) SA w W., (...) SA w W., (...) w W. jako towarzystw ubezpieczających pozwanego z tytułu odpowiedzialności cywilnej, domagając się zasądzenia kwot po: 92.500,00 zł na rzecz M. L. i K. L. oraz 185.000,00 zł na rzecz K. L. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wszczęcia procesu (data prezentaty 2 stycznia 2013 r. brak koperty) z zastrzeżeniem, że zapłata całości lub części kwoty przez jednego z pozwanych zwolni pozostałych. wniosły także o zasądzenie kosztów procesu.

Roszczenie powódek zostało wywiedzione ze stosunku zastępstwa prawnego ich osób przez pozwanego E. G. przed tut. Sądem Okręgowym w związku z domaganiem się zachowku po babce ojczystej E. P. w sprawie do sygn. I C 222/06, a następnie I C 519/06.

W ocenie powódek pozwany E. G. jako radca prawny ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną im szkodę wynikłą z tego, że na skutek złożenia z opóźnieniem pozwu o zachowek, podniesiony został skutecznie zarzut przedawnienia, powództwo zostało oddalone, a w konsekwencji do ich majątku nie weszły wartości odpowiadające należnemu im zachowkowi. Termin przedawnienia zachowku upłynął z dniem 4 lutego 2006 r., podczas gdy pełnomocnik powódek (pozwany E. G.) złożył pozew już po tym terminie, tj. 27 lutego (do sygn. I C 222/06) i 15 maja 2006 r. (do sygn. I C 519/06). Wartość szkody została oszacowana od wartości majątku spadkowego spadkodawcy w postępowaniu o dział spadku i zniesienie współwłasności Sądu Rejonowego w Zakopanem do sygn. I Ns 223/06, na który składały się domy na dz. nr (...) w obr. (...) w Z. oraz nr (...) w P. - o wartości 557.000,00 zł. Powódki w dacie otwarcia spadku po babce były małoletnie, tj. M. L. urodziła się (...), K. L. (...)., K. L. (...) Zatem zachowek odpowiadałby 2/3 wartości ich udziałów spadkowych. Ojcowie powódek zostali wydziedziczeni przez matkę.

Odpowiedzialność pozwanych opiera się na zasadzie odpowiedzialności in solidum.

Podstawę odpowiedzialności pozwanego E. G. powódki upatrywały w odpowiedzialności deliktowej oraz kontraktowej. Nie zostało sprecyzowane na czym polegało niezgodne z prawem zachowanie pozwanego.

Odpowiedzialność pozwanego (...) SA została wywiedziona z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wykonywania zawodu radcy prawnego.

Ustosunkowując się do stanowiska strony pozwanej powódki podtrzymały żądanie pozwu w pełni. Wskazały, że wartość szkody została adekwatnie odniesiona do szacunku majątku spadkowego, który został dokonany przez biegłego, a okoliczność, że jeden z budynków nieznacznie wkracza w granice innej działki nie ma większego znaczenia dla jego wartości. Zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanych powódki oceniły jako bezzasadny, ponieważ zastosowanie znajduje termin 10 lat i art. 442¹ k.c.

Ponieważ w toku niniejszego postępowania pozew został skutecznie cofnięty wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w stosunku do pozwanych (...) SA z siedzibą w W. i (...) SA z siedzibą w W., postanowieniem z dnia 11 marca 2014 r. Sąd umorzył postępowanie w stosunku do tych pozwanych i orzekł o obowiązku zwrotu kosztów (k.185).

Pozwany E. G. (k.124, 153, 177) wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Zarzucił niewykazanie przesłanek odpowiedzialności deliktowej, tj. brak wskazania zdarzenia, z którego powódki wywodzą skutki prawne, szkody oraz związku przyczynowego.

Pozwany (...) SA w W. (k. 91, 136, 196) wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Przyznał fakt ubezpieczenia pozwanego E. G. na zasadzie umowy generalnej z 2006 r. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia z uwagi na upływ terminu 3 lat od dnia 4 lutego 2006 r. - kiedy upłynął 5-letni termin zgłoszenia roszczenia o zachowek. Jako datę graniczną wskazał dzień 20 luty 2008 r., tj. datę ogłoszenia wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawie do sygn. akt I ACa 60/08 oddającego powództwo i argumentację powódek przeczącą przedawnieniu. Trzyletni termin przedawnienia liczony od 20 lutego 2008 r. również upłynął zanim złożono pozew w niniejszej sprawie (koniec 2012/początek 2013 r.). Pozwany zauważył, że jego odpowiedzialność może opierać się wyłącznie na reżimie kontraktowym z art. 471 k.c., lecz nie zostały wykazane przesłanki odpowiedzialności. Pozwany (...) SA w W. zakwestionował także oparcie wyliczenia szkody na opiniach dopuszczonych w sprawach dotyczących spadku, ponieważ nie był uczestnikiem postępowania i nie miał wpływu na szacowanie nieruchomości przez biegłych, zgłoszenia ewentualnych zarzutów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnie powódki M. L. i K. L. jako córki R. L. oraz K. L. jako córka T. L. są wnuczkami E.P, matki R. i T. L.

(okoliczność bezsporna)

E. P. zmarła 22 grudnia 2002 r. Pozostawiła testament z dnia 25 lutego 2002 r. Rep A nr (...), w którym do całości spadku powołała: H. J., B. J., Z. R. i A. R. - po 1/4 części każde z nich (§ 1). Oświadczyła, że jej wolą jest, aby w wyniku działu spadku otrzymali: H. i B. J. cały jej udział we własności nieruchomości położonej w P., obj. KW nr (...) A. i Z. R. cały jej udział w nieruchomości położonej w Z. obj. KW nr (...) (§ 2).

Spadkodawczyni wydziedziczyła swoje dzieci: R. L. i T. L. - synów T. (§ 3).

Spadek po niej na podstawie testamentu notarialnego z dnia 25 lutego 2002 r. Rep A nr (...) nabyli: H. J., B. J., Z. R. oraz A. R. - po 1/4 części każde z nich.

Dowód: / postanowienie Sądu Rejonowego w Zakopanem z dnia 10 grudnia 2004 r. sygn. I Ns 8/03 - k.5 w aktach I C 222/06 tut. Sądu, w aktach tut. Sądu o sygn. I C 519/06: akt notarialny Rep A nr (...) testament - k.36 /.

Synowie oraz wnuczki spadkodawczyni E. P. zamieszkiwali w S.

Rodzice małoletnich powódek zdecydowali o dochodzeniu w imieniu córek zachowku po babce ojczystej.

Ponieważ sami nie przebywali w kraju, T. L. i R. L. podejmowali czynności za pośrednictwem swojego ojca T. L., zamieszkałego w Z. Udzielali mianowicie ojcu wszelkich niezbędnych pełnomocnictw, które przesyłali do kraju. T. L. w P. miał dwie nieruchomości budynkowe, zarabiał jeżdżąc na taksówce, wynajmując pokoje. Już T. L. przebywając na stałe w P. i mając rozeznanie na miejscu wybierał konkretnego pełnomocnika, którego sugerował synom.

Dowód: / zeznania w charakterze strony R. L. od 00:11:03 k.227/2 /.

Po śmierci E. P. i ujawnieniu testamentu, w którym wydziedziczyła ona synów, R. L. i T. L. podejmowali czynności zmierzające do zakwestionowania ważności testamentu.

Za pośrednictwem ojca, któremu udzielili pełnomocnictwa, a który umocował r. pr. E. G. wystąpili o ustalenie nieważności testamentu. Powództwo to zostało oddalone.

Pomiędzy T. L. a pozwanym E. G. powstała kwestia sporna. Radca prawny twierdził, że pożyczył T. L. kwotę 20.000,00 zł na wpis od sprawy, którego nie odzyskał. Dlatego, kiedy otrzymał po zarządzeniu Sądu zwrot opłaty, przekazał ją mocodawcy T. L. po potrąceniu swojej należności. T. L. wszczął z tego powodu postępowanie dyscyplinarne radcy.

W lutym 2006 r. pozwany E. G. otrzymał od T. L. pełnomocnictwo do prowadzenia sprawy o zachowek udzielone przez synów R. L. i T. L. imieniem ich małoletnich córek. Nie otrzymał środków na uiszczenie opłaty.

Dowód: / zeznania pozwanego E. G. od 00:35:21 k.184; zeznania w charakterze strony R. L. od 00:11:03 k.227/2 /.

Do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu w dniu 27 lutego 2006 r. wpłynął pozew datowany 22 grudnia 2005 r. o zachowek imieniem małoletniej powódki K. L. ur. (...). reprezentowanej przez rodziców T. i J. (zd. J.) L. po babce E. P. w kwocie 140.000,00 zł (rozbieżność w kwocie żądania pomiędzy petitum pozwu a uzasadnieniem, gdzie kwota 205.000,00 zł) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, od spadkobierców testamentowych zmarłej, tj. Z. i A.R. Pozew został złożony przez zawodowego pełnomocnika r.pr. E. G. z Kancelarii Radcy Prawnego w K.

W tej samej dacie złożony został przez tego samego pełnomocnika zawodowego pozew o zachowek imieniem małoletnich M. L. ur. (...) i K. L. ur. (...). reprezentowanych przez rodziców, zarejestrowany do sygn. I C 223/06.

Po wezwaniu przez przewodniczącego pełnomocnika powódek radcy prawnego E. G. do uzupełnienia braku fiskalnego pozwu poprzez uiszczenie opłat: 11.850,00 zł (K. L.) i 9.600,00 zł (M. i K. L.) w piśmie z dnia 20 marca 2006 r. E. G. złożył wniosek o zwrot pozwów z załącznikami, wskazując, że powódki nie dysponują takimi kwotami, a nie złożono wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Zarządzeniem z dnia 24 marca 2006 r. pozew został zwrócony.

Dowód: / w aktach tut. Sądu o sygn. I C 222/06: pozew o zachowek z dnia 22 grudnia 2005 r. - k.1-2, kopia odpisu skróconego aktu urodzenia powódki K. L. k.6, wniosek o zwrot pozwu z zał. z dnia 20 marca 2006 r. - k.10, zarządzenie z dnia 24 marca 2006 r. - k.11;

w aktach tut. Sądu sygn. I C 523/06: kopia aktu urodzenia z tłumaczeniem - k.7-10 /.

Pełnomocnictwa procesowego do prowadzenia spraw o zachowek w imieniu małoletnich córek udzielili przebywający wówczas w S. L. (dla M. i K.) i T. L. (dla K.) we wrześniu 2005 r.

Pełnomocnictwo zostało potwierdzone notarialnie przez notariusza A. B. z C. w dniu 10 września 2005 r. i opatrzone apostille z dnia 12 września tego roku.

Pełnomocnictwo udzielone zostało Kancelarii Prawnej w Z. przy ul. (...) reprezentowanej przez radcę prawnego E. G., umocowując go do reprezentowania przed wszystkimi organami wymiaru sprawiedliwości i innymi instytucjami nie wyłączając osób fizycznych i ich pełnomocników w sprawie o zachowek - nie wyłączając udzielania dalszych substytucji.

Dowód: ( w aktach tut. Sądu o sygn. I C 519/06: pełnomocnictwo z potwierdzeniem notarialnym i apostille - k.48-49).

Ponownie pozwy o zachowek zostały złożone w maju 2006 r.

W dniu 15 maja 2006 r. do tut. Sądu wpłynął pozew datowany 11 maja 2006 r. imieniem mał. K. L. reprezentowanej przez rodziców do sygn. akt I C 519/06, a w dniu 16 maja pozew datowany 12 maja 2006. imieniem małoletnich M. i K. L. do sygn. I C 519/06 - działających przez zawodowego pełnomocnika radcę prawnego E. G. z KRP w K.

Żądanie opiewało na kwotę 205.000,00 zł na rzecz K. i po 80.000,00 zł na rzecz M. i K. z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i skierowane było jak poprzednio przeciwko spadkobiercom testamentowym E. P., tj. Z. i A. R. oraz H. i B. J.

Ponowiona została argumentacja, iż zachowek przysługuje w związku z wydziedziczeniem rodziców małoletnich powódek, których udział spadkowy wynosiłby 1/2 część spadku oraz okolicznością, że w skład spadku wchodzi:

- nieruchomość położona w Z. o wartości 615.00,00 zł - zachowek K. został obliczony do kwoty 205.000,00 zł; opłata w wysokości 10.250,00 zł został uiszczona;

- nieruchomość położona w P. o wartości 480.000,00 zł - zachowek M. i K. wynosi po 80.000,00 zł, opłata 9.750,00 zł została uiszczona.

Pozwani w sprawie Z. i A. R. wnieśli o oddalenie powództwa oraz podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia.

W maju 2006 r. przebywając w (...) R. L. i T. L. udzieli ojcu T. L. przebywającemu w kraju potwierdzonego notarialnie pełnomocnictwa do reprezentowania ich przed wszystkimi organami wymiaru sprawiedliwości w tym sądami i komornikami oraz innymi instytucjami i urzędami RP, nie wyłączając osób fizycznych i ich pełnomocnictw, pełnomocnictwo zawierało upoważnienie do udzielania dalszych pełnomocnictw. Notariusz w C. A. B. potwierdził własnoręczność podpisów mocodawców w dniu 19 maja 2006 r.

Postanowieniem z dnia 10 września 2007 r. Sąd w sprawie sygn. I C 519/06 zarządził połączenie prowadzenia obu spraw, tj. I C 519/06 i I C 523/06.

W wyroku z dnia 10 września 2007 r. z powództwa małoletniej K. L. działającej przez T. L. przeciwko Z. i A. R. oraz małoletniej M. i K. L. działających przez R. L. przeciwko H. i B. J. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu oddalił powództwo uznając za zasadny zarzut przedawnienia roszczenia powódek podniesiony przez pozwanych.

Sąd ocenił, iż testament został ogłoszony w dniu 4 lutego 2003 r., natomiast pozew wpłynął dopiero w dniu 27 lutego 2006 r.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że bezzasadność podnoszonego przez wydziedziczonych zarzutu nieważności testamentu E. P. została definitywnie przesądzona w dniu 10 maja 2005 r. - wydania wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu oddalającego apelację R. i T. L. w sprawie o ustalenie nieważności testamentu, zatem na 9 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia roszczenia o zachowek zstępnych wydziedziczonych, którego końcową datę wyznaczał dzień 4 lutego 2006 r.

Apelacje powódek od powyższego orzeczenia zostały oddalone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lutego 2008 r. sygn. I ACa 60/08.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 grudnia 2008 r. sygn. III CSK 226/08 odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej powódek do rozpoznania.

Dowód: / w aktach tut. Sądu o sygn. I C 519/06: pozew o zachowek z dnia 11 maja 2006 r. - k.1-2, dowód uiszczenia opłaty - k.7, odpowiedź na pozew pozwanych Z. i A. R. z dnia 28 lutego 2007 r. - k.50, pełnomocnictwo - k.66; postanowienie - k. 96; wyrok z dnia 10 września 2007 r. z uzasadnieniem - k.98, 105-112 (110); wyrok SA w Krakowie z dnia 20 lutego 2008 r. I ACa 60/08 z uzasadnieniem - k.146, 151-157; postanowienie SN z dnia 12 grudnia 2008 r. III CSK 226/08 - k.212;

w aktach tut. Sądu o sygn. I C 523/06: pozew z dnia 21 maja 2006 r. - k.2-3, dowód uiszczenia opłaty - k.13, postanowienie z dnia 10 września 2007 r. sygn. I C 519/06 - k.72 /.

W postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Zakopanem o podział majątku dorobkowego pomiędzy E. i T. L., po śmierci E. L. przekształconym w postępowanie o dział spadku i zniesienie współwłasności z wniosku H. J. i in. przy uczestnictwie T. L. i in. do sygn. I Ns 223/06, biegły w zakresie szacowania nieruchomości mgr inż. R. H. oszacował majątek spadkowy po E. P. obejmujący udział w 1/2 części w nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej przy ul. (...) w Z. oznaczonej jako dz. nr (...) obr. (...). Z. obj. KW nr (...) na kwotę 381.400,00 zł; oraz w nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej przy ul. (...) w P. ozn. jako dz. nr (...) obr. (...) P. KW nr (...) na kwotę 176.200,00 zł.

W związku z zarzutami uczestników biegły opracował kolejną opinię, w której określił nakłady poczynione na nieruchomości w Z. i pożytki z tej nieruchomości.

Z kolejnej opinii dopuszczonej w sprawie biegłego geodety mgr inż. P. B. wynikało, że budynek położony w Z. w części południowo-zachodniej położony jest na sąsiedniej nieruchomości o kubaturze 3 m².

Ostatecznie postępowanie w sprawie zakończyło się ugodą zawartą pomiędzy stronami przed Sądem w dniu 4 kwietnia 2012 r.

Wartość przedmiotu zniesienia współwłasności Sąd oszacował na kwotę 1.015.200,00 zł.

Dowód: / w aktach SR w Zakopanem sygn. I Ns 223/06: opinia biegłego mgr inż. R. H. z dnia 28 stycznia 2008 r. - k.197 (s.20 opinii); opinia z dnia 24 kwietnia 2009 r. - k.286; opinia uzupełniająca z dnia 1 grudnia 2009 r. - k.329; opinia biegłego mgr inż. P. B. z dnia 16 czerwca 2010 r. - k.376, protokół z dnia 4 kwietnia 2012 r. - k.424, postanowienie Sądu Rejonowego w Zakopanem z dnia 04.04.22012 r. - k.436 /.

W 2006 r. pozwany E. G. posiadał wykupione ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radców prawnych w (...) SA w W., potwierdzone polisą nr (...).

Ubezpieczeniem objęta była odpowiedzialność cywilna kontraktowa i deliktowa ubezpieczonego za szkody, rozumiane jako uszczerbek majątkowy polegający na stracie rzeczywistej i utraconych korzyściach pozostających w zw. z wykonywaniem zawodu przez radcę prawnego - wyrządzone w następstwie jego działania lub zaniechania, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, podczas wykonywania czynności radcy prawnego. Suma gwarancyjna opiewała na równowartość w złotówkach 100.000 EUR.

Dowód: / informacja OIRP w K. z dnia 24 lutego 2014 r. - k.272, umowa generalna z dnia 17 grudnia 2005 r. - k.94-101 /.

Pozwany E. G. nie uznał żądania zgłoszonego przez T. L. imieniem powódek o zapłatę odszkodowania z tytułu utraconego zachowku i nigdy na piśmie nie składał deklaracji zapłaty jakiejkolwiek kwoty z tego tytułu.

Kiedy wystosowano wobec niego takie żądanie, polecił jedynie na piśmie asystentce zatrudnionej w jego kancelarii korespondencyjne pouczenie T. L. o prawie dochodzenia roszczenia odszkodowawczego od ubezpieczyciela, u którego nr plisy po ustaleniu miał być przekazany.

Dowód: / zapisek odręczny nieznanego autorstwa-k. 225; notatka odręczna pozwanego - k.226; zeznania pozwanego E. G. k.286-287; opinia grafologa R. B. z dnia 12 lipca 2015 r.- k. 312-316 /.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, których wiarygodność i autentyczność nie zostały przez strony podważone (za wyjątkiem oświadczenia k.225 oraz notatki k.226), nie wzbudziły także zastrzeżeń Sądu, dokumentów z akt SR w Zakopanem sygn. I Ns 223/06, tut. Sądu sygn. I C 222/06, I C 519/06 i I C 523/06, zeznań świadków oraz dowodu z zeznań stron ograniczonego do słuchania pozwanego oraz R. L. w imieniu strony powodowej.

Zeznający w imieniu strony powodowej R. L. (od 00:11:03 k.227/2) ojciec powódki K. L. posiadał wiedzę jedynie w zakresie sytuacji majątkowej ojca T. L. oraz jego pośrednictwa w załatwianiu spraw sądowych w P., w tym tych o zachowek imieniem wnuczek. Potwierdził, że ojciec T. L. dysponował pełnomocnictwem od przedstawicieli ustawowych małoletnich powódek i organizował współpracę z pełnomocnikami zawodowymi. Potwierdził udzielenie pełnomocnictwa zawartego w aktach I C 519/06 w dacie potwierdzenia, tj. we wrześniu 2005 r. Sąd nie miał podstaw, by twierdzenia podane przez zeznającego zakwestionować. Zeznający nie posiadał natomiast wiedzy na okoliczność rozliczeń pomiędzy T. L. a pozwanym z tytułu opłat, postępowania dyscyplinarnego dotyczącego pozwanego. Sąd nie znalazł podstaw, by prawdziwość zeznań kwestionować.

Pozwany E. G. (od 00:35:21 k.184) złożył zeznania zdaniem Sądu szczere i wiarygodne. Wyjaśnił, dlaczego pozew o zachowek został złożony dopiero w lutym 2006 r., pomimo iż pełnomocnictwo pochodzi z jesieni 2005 r. - otrzymał je w lutym 2006 r. i nie dysponował kwotami na opłacenie wpisu.

Okoliczności przeciwne nie zostały wykazane (art. 6 k.c.) przez powódki, choćby poprzez przedstawienie np. dowodów przelewu odpowiednich środków na wpis sądowy lub przesłanie wcześniej dokumentu pełnomocnictwa.

W ocenie Sądu pozwany E. G. usprawiedliwił także wiarygodnie dlaczego nie kredytował tej należności klientom - gdyż wcześniej pożyczył środki na wpis, których nie odzyskał, a to ostatecznie wygenerowało postępowanie dyscyplinarne z wniosku T. L. dziadka powódek.

Okoliczność, że nie zostały mu przekazane środki na opłacenie pozwu o zachowek znajdują potwierdzenie w samych aktach (I C 222/06), gdzie wprost po wezwaniu do uiszczenia opłaty wnosi o zwrot, ponieważ takimi środkami nie dysponuje.

Powódki okoliczności przeciwnych nie wykazały (art. 6 k.c.), a Sąd nie znalazł podstaw, by twierdzenia pozwanego E. G. zakwestionować.

Ponownie słuchany przed sądem Rejonowym w Zakopanem (k.287) po ujawnieniu oświadczenia oraz notatki E. G. zeznał zgodnie z prawdą, co zostało potwierdzone wnioskami opinii biegłego grafologa (k. 312-316), że nie złożył on oświadczenia z k.225, a napisał notatkę z k.226. Przekonująco podał okoliczności jej powstania.

Nie polega natomiast na prawdzie twierdzenie, że przez nieuzasadnione czynności sekretariatu tut. Sądu oraz niezasadne wzywanie o odpis pełnomocnictwa pozwy o zachowek nie zostały skutecznie złożone.

Z akt sprawy I C 222/06 nie wynika, by pozwany E. G. jako ówczesny pełnomocnik strony powodowej był wzywany o odpis pełnomocnictwa, lecz o opłatę, po wezwaniu do uiszczenia której sam wniósł o zarządzenie zwrotu pozwu.

Ustalając stan faktyczny Sąd pominął dokumenty przedłożone przez pozwanych, co do których postępowanie zostało umorzone oraz dokumenty dotyczące ubezpieczenia nie obejmującego okres 2006 r.

Sąd nie dał wiary oświadczeniu spisanym pismem ręcznym (k.225), w którym to pozwany E. G. miał zgodzić się na odszkodowanie z tytułu utraconego zachowku w kwocie 300.000,00 zł. Dokument ten co wykazała rzetelna opinia grafologiczna biegłego grafologa inż. R. B. (k. 312-316) nie został napisany przez pozwanego E. G.

Opinia biegłego grafologa inż. R. B. (k.312) powołana na okoliczność zbadania autentyczności, tj. pochodzenia od pozwanego E. G. oświadczenia z k.225 i notatki z k.226 - jest fachowa, jednoznaczna i kompletna.

Biegły kategorycznie na podstawie przeprowadzonych badań pismo porównawczych podał, że pierwszy dokument (k. 225) nie został napisany przez pozwanego, natomiast drugi (k. 226) już tak. Tezy opinii nie zostały zakwestionowane. Wnioski biegłego są zbieżne z tym co zeznał sam pozwany E. G.

Powódki jak już wskazano wyżej nie udowodniły okoliczności przeciwnych.

Z uwagi na śmierć T. L. (k. 224) dowód z zeznań tego świadka zawnioskowany przez powódki (k. 184 od 01:04:55 i k. 202) nie został przeprowadzony.

Wskazać zaś trzeba, że okoliczności na jakie miałby być słuchany ewentualnie T. L. wynikają z dokumentów z akt związkowych, których moc dowodowa nie była zresztą przedmiotem zarzutów żadnej ze stron.

W ocenie Sądu brak podstaw do kwestionowania powyższych ustaleń.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódki wywiodły roszczenie o odszkodowanie, które ich zdaniem odpowiada wysokości utraconego zachowku po babce ojczystej, tj. E. P. - w związku z nienależytym świadczeniem pomocy prawnej przez pozwanego E. G.

Zgodnie z treścią art. 1011 k.c. zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku choćby przeżył on spadkodawcę.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, że na mocy testamentu sporządzonego przez E. P. w dniu 5 lutego 2002 r. synowie testatorki R. L. i T. L. zostali wydziedziczeni, przez co ich zstępne czyli odpowiednio K. L., M. L. i K. L. uzyskały uprawnienie do zachowku po babce.

Stosownie do treści art. 1007 § 1 k.c. roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem lat 3 od dnia ogłoszenia testamentu.

Testament E.P. został ogłoszony dnia 4 lutego 2003 r.

Pozew imieniem małoletnich jako radca prawny E. G. jako pełnomocnik procesowy złożył dopiero z dniem 27 maja 2006 r., podczas gdy trzyletni termin przedawnienia tego roszczenia upłynął z dniem 4 lutego 2006 r.

Z przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. 2015.507 j.t.) wynika, że wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej (art. 4). Zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami (art. 6 ust. 1).

Radca prawny podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1 (art. 22⁷ ust. 1).

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych (Dz. U. 2003.217.2135) ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna radcy prawnego za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, podczas wykonywania czynności radcy prawnego, o których mowa w art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (§ 2. 1).

Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody bez możliwości umownego ograniczenia przez zakład ubezpieczeń wypłaty odszkodowań (§ 2.3). Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia, wynosi równowartość w złotych 50.000 euro. (§ 4.1, 2).

Roszczenie w stosunku do pozwanego E. G. zostało oparte na konstrukcji czynu niedozwolonego.

Na podstawie art. 415 k.c. kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Roszczenie przeciwko (...) SA wynika z odpowiedzialności kontraktowej. Na podstawie art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Łącznie obu reżimów odpowiedzialności nie jest wykluczone. Okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego (art. 443 k.c.).

Adwokat i radca prawny odpowiadają za szkody wyrządzone mocodawcy wskutek własnych zaniedbań i błędów prowadzących do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla strony, gdyby pełnomocnik zachował należytą staranność, ocenioną przy uwzględnieniu profesjonalnego charakteru ich działalności. Nie można oczywiście wykluczyć sytuacji, w której pełnomocnik procesowy dopuści się zaniedbania noszącego znamiona czynu niedozwolonego (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r. II CSK 219/12, publ. OSNC 2013/7-8/91, Biul.SN 2013/3/12-13, M.Prawn. 2013/17/933-934 LEX nr 1294969).

Odpowiedzialność oparta o konstrukcję art. 415 k.c. wymaga wykazania (art. 6 k.c.) przez stronę dochodzącą roszczenia trzech przesłanek: winy, szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy nimi.

Świadczenie obsługi prawnej jest umową starannego działania, nie zaś rezultatu.

Pozwany E. G. jako radca prawny działający na podstawie pełnomocnictwa procesowego był zobligowany do należytego reprezentowania mocodawcy w trakcie sprawy sądowej oraz udzielania zgodnych z prawem porad prawnych i opinii.

Dowody zaoferowane przez powódki nie potwierdziły, by po stronie pozwanego E. G. doszło do jakichkolwiek zaniedbań w tej dziedzinie.

Co więcej powódki nawet taką wiedzą nie dysponowały, ponieważ były małoletnie, przebywały na stałe w S., a sprawami majątkowymi w kraju zajmował się ich dziadek ojczysty T. L. T. L. miał z kolei zaufanie do pozwanego jako pełnomocnika procesowego, ponieważ udzielał mu w imieniu synów umocowania do reprezentowania w kilku sprawach. Założyć trzeba, iż gdyby po stronie pozwanego E. G. dochodziło już wówczas do uchybień, to T. L. jako mocodawca nie był zadowolony jego usług. Z pewnością nie decydowałby się na udzielanie kolejnych umocowań w następnych sprawach.

W świetle materiału dowodowego i oceny prawnej zachodzącej w sprawie I C 519/06 stwierdzić należy, iż przedawnienie roszczenia o zachowek było okolicznością obiektywną, na upływ której pozwany E. G. nie miał wpływu.

Nie zostało wykazane, by uchybienie terminowi przedawnienia zostało spowodowane celowym i zawinionym zachowaniem pozwanego E. G. lub wynikło z jego niedbalstwa.

Zaniechania pełnomocnika procesowego należy do sfery faktów, natomiast ocena, czy i jakie wywołały one następstwa w stosunkach prawnych łączących strony, należy do rozstrzygnięcia Sądu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 r., V CK 297/04, niepubl.).

Powódki takich nagannych zachowań E. G. sprowadzających się do niedbalstwa czy zaniechania nie wykazały (art. 6 k.c.).

Zresztą jak wynika z lektury uzasadnień orzeczeń sądu I i II instancji w sprawie o zachowek do sygn. akt I C 519/06 okoliczność przedawnienia roszczenia o zachowek, w sytuacji gdy uprzednio zgłoszony był zarzut nieważności testamentu mogła budzić wątpliwości.

W tamtej sprawie zarówno Sąd I jak i II instancji stanęły na stanowisku, że złożenie przez wydziedziczonych ojców małoletnich powódek powództwa o ustalenie nieważności testamentu nie przerwało biegu terminu przedawnienia o zachowek dla ich córek.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie pogląd ten podziela.

W ocenie Sądu nie zostało wreszcie wykazane, by samo złożenie pozwu o zachowek już po terminie przedawnienia, czyli po 4 lutego 2006 r. było wynikiem opieszałości lub zaniedbania pozwanego E. G.

Pozwany E. G. podał, że pełnomocnictwo do dokonania tej czynności procesowej otrzymał dopiero w lutym 2006 r. Z akt sprawy wynika, że nawet w marcu 2006 r. nie dysponował od mocodawcy środkami na uiszczenie opłaty sądowej, dlatego wniósł o zwrot pozwu złożonego pierwotnie do sygn. I C 222/06 i 223/06. Jako pełnomocnik nie był zobligowany do kredytowania sprawy prowadzonej dla klienta. Ponieważ nie dysponował podpisanymi przez mocodawców oświadczeniami majątkowymi lub ich wnioskiem by wnosić o zwolnienie od kosztów, także tego uczynić nie był w stanie.

Z tych wszystkich względów nie ma zatem w ocenie Sądu podstaw, by przypisać pozwanemu E. G. zawinienie.

Powódki nie wykazały także drugiej z przesłanek odpowiedzialności deliktowej, tj. szkody.

Szkodę powódki identyfikują jako wartość majątkową, która weszłaby do ich majątku, gdyby pozew o zachowek został złożony przed terminem przedawnienia. Odwołały się przy tym do wartości majątku spadkowego, wartości dwóch nieruchomości po E. położonych w Z. oraz P. oszacowanych w sprawie o dział spadku i zniesienie współwłasności do sygn. akt I Ns 223/06.

Tymczasem biegły w zakresie szacowania nieruchomości mgr inż. R. H. oszacował owszem udział spadkodawczyni w tych nieruchomościach, lecz potem opracowywał opinie dodatkowe, m.in. na okoliczność nakładów czynionych na nieruchomości oraz uzyskanych pożytków.

W sprawie I Ns 223/06 doszło nadto do zawarcia ugody.

Ostateczna niekwestionowana wartość majątku spadkowego nie jest zatem znana. Pozwany kwestionował wartość szkody. Powódki z kolei nie przejawiły inicjatywy dowodowej zmierzającej do jej wykazania, np. poprzez oszacowanie składników majątku spadkodawczyni. Nie została wyjaśniona rozbieżność pomiędzy kwotą zachowku jakiej powódki dochodziły w sprawie I C 519/06 (205.000,00 zł K. i po 80,00,00 zł M. i K.), a innymi obecnie kwotami odszkodowania (92.500,00 zł dla M. i K. i 185.000,00 zł dla K.).

Samo złożenie pozwu o zachowek nie było równoznaczne z wejściem do majątku powódek dochodzonych wartości majątkowych.

Nieruchomości mogły być zostać oszacowane przez biegłego, a wynik szacunku mógłby nie pokrywać się z tym co było przedmiotem badania w sprawie I Ns 223/06. Pozwany mógłby wówczas wartości kwestionować. Mogłoby też dojść do miarkowania zachowku.

Reasumując zdaniem Sądu podstawowe przesłanki w postaci winy i szkody co do zasady, ani co do wysokości nie zostały wykazane.

Brak w konsekwencji jest przesłanek na pociągnięcie pozwanego E. G. do odpowiedzialności na podstawie art. 415 k.c.

Nie zostały wykazane przesłanki odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 k.c. - tj. nienależytego wykonania zobowiązania.

Przesłankami odpowiedzialności kontraktowej są, jak wynika z ogólnej zasady wyrażonej w art. 471 k.c., niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania oraz wynikła z tego szkoda.

Umowa o zastępstwo procesowe należy do kategorii umów o świadczenie, do których stosuje się odpowiednio, na podstawie odesłania zawartego w art. 750 k.c., przepisy o zleceniu, w zakresie nieuregulowanym przepisami dotyczącymi funkcjonowania adwokatów lub radców prawnych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r. II CSK 219/12, publ. OSNC 2013/7-8/91, Biul.SN 2013/3/12-13, M.Prawn. 2013/17/933-934 LEX nr 1294969).

Nienależyte wykonywanie przez adwokata obowiązków procesowych stanowi naruszenie przepisów ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188) i może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej.

Sąd Najwyższy jednolicie przyjmuje, że adwokat i radca prawny odpowiadają za szkody wyrządzone mocodawcy wskutek własnych zaniedbań i błędów prowadzących do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla strony, gdyby pełnomocnik zachował należytą staranność, ocenioną przy uwzględnieniu profesjonalnego charakteru ich działalności (por. wyroki z dnia 2 grudnia 2004 r., V CK 297/04, niepubl., z dnia 29 listopada 2006 r., II CSK 208/06, niepubl. oraz postanowienia z dnia 26 marca 2003 r., II CZ 26/03, OSNC 2004, Nr 6, poz. 95 i z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, niepubl.).

W toku niniejszego procesu nie zostało natomiast wykazane by i poprzez jakie zachowania pozwany E. G. nie dopełnił obowiązku starannego działania jako pełnomocnik procesowy powódek.

Wobec powyższego również na zasadzie reżimu kontraktowego z art. 471 k.c. nie ma podstaw do pociągnięcia pozwanego E. G. do odpowiedzialności.

Odpowiedzialność pozwanego (...) SA byłaby konsekwencją ustalenia odpowiedzialności pozwanego E. G., co wypływa z istoty odpowiedzialności cywilnej. Ponieważ nie zaistniało zdarzenie aktualizujące obowiązek odpowiedzialności ubezpieczonego, powództwo w stosunku do pozwanego (...) SA także zostało w całości oddalone.

Na marginesie Sąd zauważa, że gdyby nawet istniały podstawy merytoryczne od uwzględnienia roszczeń powódek, to za skuteczny uznać należałoby zarzut przedawnienia zgłoszony przez pozwanych.

Ogólny termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi lat 10 (art. 118 k.c.), o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej.

Inaczej stanowił art. 442 k.c. co do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, ustalając go na trzy lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę (§ 1). Natomiast jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dziesięciu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (§ 2). Regulacja powyższa została zastąpiona z dniem 10 sierpnia 2007 r. przez art. 442¹ k.c., który w § 2 prolongował termin przedawnienia ze zbrodni lub występku do 20 lat.

Na podstawie art. 5 ustawy zmieniającej z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. 2007.80.538) do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepisy art. 442¹ Kodeksu cywilnego.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie początek biegu terminu przedawnienia roszczenia powódek łączyć należy z dniem wydania orzeczenia przez Sąd Apelacyjny w sprawie do sygn. I C 519/06.

Zatem termin przedawnienia biegnie od 20 lutego 2008 r., bowiem wówczas przesądzone zostało prawomocnie, iż roszczenie o zachowek jako przedawnione uwzględnione nie zostanie.

Wobec takiej daty początkowej do obliczania terminu znajdzie zastosowanie art. 442¹k .c., którego § 1 przewiduje termin 3 letni od dowiedzenia się o szkodzie, a termin ten upłynął z dniem 20 lutego 2011 r.

Nie można przejść do zastosowania § 2 i wydłużonego terminu przedawnienia, ponieważ powodowie nie wykazali jakiej zbrodni lub występku pozwany miałaby się dopuścić, znamiona tak skonkretyzowanego i poddanego penalizacji czynu zabronionego nie zostały ustalone ani wykazane.

Stąd ostatecznie o ile termin przedawnienia miałby znaczenie, odniósłby zamierzony skutek - oddalający powództwo.

Jedynie o ile by rozpatrywać przedawnienie roszczenia opartego o odpowiedzialność kontraktową, przyjąć należałoby ogólny termin 10-letni z art. 118 k.c. Zatem roszczenie w takim zakresie nie było przedawnione.

Powództwo zostało oddalone.

Strony działały przez zawodowych pełnomocników ustanowionych z wyboru.

Powódki uiściły opłatę od pozwu w łącznej kwocie 18.500 zł (k.64), zaliczkę na opinię biegłego 600,00 zł (k.303). Sąd przyznał biegłemu wynagrodzenie w kwocie 600,00 zł w całości z zaliczki powodów (k.321).

Na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd zasądził od powódek na rzecz pozwanych kwoty po 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (w stawce adekwatnej do wartości przedmiotu sporu, przy której pełnomocnicy zostali ustanowieni).