Wyrok z dnia 2007-10-18 sygn. II KK 170/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KK 170/07

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 18 października 2007 r.

Przewodniczący: Sędzia J. Dołhy (spraw.). Sędziowie: T. Artymiuk, W. Błuś.

Sąd Najwyższy w sprawie D. K. oskarżonego z art. 282 k.k. w zw. z art. 12 k.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 18 października 2007 r. kasacji, wniesionej przez prokuratora na niekorzyść oskarżonego, od wyroku Sądu Okręgowego W. w W. z dnia 14 marca 2007 r., sygn. akt VI Ka 137/07 uchylającego wyrok Sądu Rejonowego dla W. w W. z dnia 6 października 2006 r., sygn. akt IV K 710/06 uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym Sądowi Okręgowemu W. w W.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy dla W. w W., wyrokiem z dnia 6 października 2006 r., uznał oskarżonego D. K. za winnego tego, że "w listopadzie 2002 r. w W., działając wspólnie i w porozumieniu z inną nieustaloną osobą, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, używając przemocy w postaci uderzania w twarz P. G., usiłował doprowadzić ww. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w kwocie 10.000 USD, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na to, że pokrzywdzony zwrócił się o ochronę do innej nieustalonej osoby", tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k., i za to wymierzył oskarżonemu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat oraz grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmując stawkę na kwotę 30 zł.

Od tego wyroku apelacje wnieśli obrońca oskarżonego oraz prokurator na jego niekorzyść. Obrońca oskarżonego podniósł zarzuty obrazy przepisów postępowania - art. 4, 5 § 2, 7, 92, 168, 410, 424 k.p.k. oraz błędu w ustaleniach faktycznych. Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, podnosząc zarzut rażącej niewspółmierności kary. Sąd Okręgowy W. w W., wyrokiem z dnia 14 marca 2007 r., uchylił zaskarżony wyrok i przyjmując, że D. K. dobrowolne odstąpił od dokonania czynu przypisanego mu w zaskarżonym wyroku, na postawie art. 15 § 1 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k. postępowanie karne wobec D. K. umorzył.

W kasacji od tego wyroku prokurator zarzucił rażące naruszenie prawa karnego procesowego, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia: art. 2 k.p.k., art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k. polegające na dokonanej ocenie materiału dowodowego bez zachowania obiektywizmu poprzez błędną ocenę, iż działanie oskarżonego D. K. stanowiło dobrowolne odstąpienie od dokonania czynu przypisanego mu w zaskarżonym wyroku skoro po zastosowaniu przemocy przez tego oskarżonego poprzez uderzenie pięścią w twarz pokrzywdzonego i żądanie zapłaty kwoty 10.000 USD nie określił w jaki sposób i kiedy miałoby nastąpić wyegzekwowanie tej kwoty, a po odpowiedzi P. G. o "załatwieniu sprawy" nie ponowił żądania zapłaty ani nie podjął innych czynności - które skutkowało przyjęciem usiłowania nie ukończonego - co doprowadziło do umorzenia postępowania karnego wobec D. K. na podstawie art. 15 § 1 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k., art. 457 § 3 w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. poprzez niedostateczne uzasadnienie przez Sąd Odwoławczy z jakich powodów zanegował tezę wyrażoną w motywach orzeczenia Sądu I instancji, iż odstąpienie przez oskarżonego D. K. od dalszych żądań wobec pokrzywdzonego nie było przejawem jego dobrej woli ale następstwem pojawienia się okoliczności, którym nie mógł się przeciwstawić i uznaniu w tym zakresie, iż Sąd Rejonowy dopuścił się dowolnych dywagacji bez należytego wskazania luk w rozumowaniu tego Sądu, art. 440 k.p.k. poprzez wydanie orzeczenia rażąco niesprawiedliwego przez nierozważenie, przy niezmienionych ustaleniach faktycznych, czy nie uzasadniały przypisania oskarżonemu popełnienia innych przestępstw o różnej kwalifikacji prawnej niż ta wskazana w akcie oskarżenia bądź wyroku Sądu I instancji, przez co nie doszło do osiągnięcia celu postępowania karnego ukierunkowanego na wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania. Na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Krajowej poparł kasację w zakresie rażącego naruszenia art. 7 k.p.k. i art. 457 § 3 w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja, w postaci zmodyfikowanej przez prokuratora na rozprawie kasacyjnej, jest zasadna. Wbrew deklaracji sądu odwoławczego, że w pełni aprobuje ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji, doszło w postępowaniu odwoławczym do istotnej zmiany tych ustaleń w zakresie przyjęcia konstrukcji usiłowania nieukończonego oraz dobrowolności odstąpienia od dokonania czynu zabronionego.

Usiłowanie nie ukończone występuje wówczas, gdy sprawca nie ukończył ostatniej czynności zmierzającej do dokonania czynu zabronionego, natomiast usiłowanie zakończone zachodzi w sytuacji, gdy mimo ukończenia przez sprawcę ostatniej czynności nie doszło do powstania zamierzonego skutku. Ustalenia Sądu Rejonowego co do przyjęcia usiłowania zakończonego mają pełne oparcie w zeznaniach pokrzywdzonego, których wiarygodność w postępowaniu odwoławczym nie zakwestionowano. Istota wymuszenia rozbójniczego polega na tym, że sprawca, stosując jeden ze środków oddziaływania określonych w art. 282 k.k., doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem lub zaprzestania działalności gospodarczej, Przyjmuje się, że skutek ten występuje w pewnej, choćby nieodległej przyszłości w stosunku do samej czynności sprawcy. Zatem rozporządzenie przez pokrzywdzonego mieniem ma charakter zdarzenia przyszłego i stanowi skutek presji psychicznej powstającej w sytuacji zastosowania przez sprawcę przemocy lub groźby. Oczywiste jest zatem, że samo zastosowanie przez sprawcę jednego ze środków oddziaływania, ujętych w art. 282 k.k., nie połączone z reakcją pokrzywdzonego w postaci rozporządzenia mieniem lub zaprzestania działalności gospodarczej, stanowi usiłowanie wymuszenia rozbójniczego. Określenie "bezpośrednio zmierza" do dokonania czynu zabronionego (art. 13 § 1 k.k.) oznacza całość zachowań wiodących wprost do wypełnienia jego znamion, stwarzających realne zagrożenie dla chronionego dobra prawnego. Do przyjęcia bezpośredności, w rozumieniu art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k., nie jest niezbędne dokładne uzgodnienie sposobu realizacji rozporządzenia mieniem. Już samo użycie jednego ze środków oddziaływania, opisanych w art. 282 k.k. w celu doprowadzenia innej osoby do rozporządzenia mieniem zmierza bezpośrednio do osiągnięcia tego skutku. W realiach dowodowych niniejszej sprawy przyjęcie przez sąd odwoławczy, iż działanie sprawcy stanowiło usiłowanie nie ukończone, autor kasacji trafnie uznaje za rażące naruszenie reguł art. 7 k.p.k. Trafny jest zarzut rażącego naruszenia art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. Sąd odwoławczy, poza jednostronnym, nie mającym oparcia w materiale dowodowym sprawy, uznaniem dobrowolności odstąpienia sprawcy od dokonania czynu zabronionego, nie uzasadnił w sposób należyty swojego stanowiska.

Uwzględniając wniosek prokuratora, przedstawiony na rozprawie kasacyjnej, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym Sądowi Okręgowemu W. w W.