Wyrok z dnia 2017-12-21 sygn. III AUa 63/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III AUa 63/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Maria Pierzycka - Pająk
Sędziowie	SSA Ewelina Kocurek - Grabowska (spr.) SSO del. Beata Torbus
Protokolant	Dawid Krasowski

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2017 r. w Katowicach

sprawy z odwołania B. C. (B. C.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji ubezpieczonej B. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 16 listopada 2016 r. sygn. akt XI U 1110/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od ubezpieczonej B. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. kwotę 240zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA E.Kocurek-Grabowska /-/SSA M.Pierzycka-Pająk /-/SSO del. B.Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 63/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. stwierdził, że B. C. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach: od 1 stycznia 2003r. do 1 maja 2011r. i od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. i z tego tytułu była zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne: w okresie od 1 stycznia 2003r. do 31 grudnia 2008r. od podstawy nie niższej, niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, w okresie od 1 stycznia 2009r. do 1 maja 2011r. i w okresie od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. od podstawy nie niższej, niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez jej uchylenie i umorzenie postepowania prowadzonego w sprawie ustalenia podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a także zasądzenie na rzecz odwołującej od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ubezpieczona argumentowała, że do powstania Przedsiębiorstwa Usług (...) Sp. z o.o. doszło w czasie trwania jej małżeństwa z A. C., a w małżeństwie tym obowiązywał ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Udziały w Spółce ubezpieczona objęła wyłącznie ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków. A. C. zmarł w dniu
24 czerwca 2007r. Spadek po nim odziedziczyli po ½ z dobrodziejstwem inwentarza ubezpieczona i K. C.. W ocenie ubezpieczonej, na skutek powyższego, udziały w Spółce weszły w skład majątku wspólnego małżonków, a w konsekwencji oboje małżonkowie są współuprawnionymi z udziałów w Spółce, a w związku z tym stosują się do nich ogólne reguły zawarte w art. 184 k.s.h., w tym zasada dotycząca działania współuprawnionych z udziału przez ich wspólnego przedstawiciela (art. 184 § 1 k.s.h.). W ocenie odwołującej, zasadne jest więc uznanie, że Spółka od początku posiadała dwóch wspólników - B. C. i A. C. - zaś „formalne” nabycie udziałów w Spółce wyłącznie przez B. C. rozumieć należy, zgodnie z pierwotną intencją, jedynie jako wyznaczenie jej na wspólnego przedstawiciela małżonków do wykonywania praw z udziałów w Spółce, o którym mowa w art. 184 § 1 k.s.h. Stanowisko to stanowi odbicie rzeczywistych intencji małżonków. Prowadzenie spraw Spółki miało być udziałem obojga małżonków, a jako, że A. C. wykonywał zawód adwokata, powierzenie całości obowiązków związanych ze Spółką wyłącznie odwołującej -byłoby całkowicie nielogiczne. Odwołująca wskazała w dalszej kolejności, że po śmierci A. C. udziały w Spółce weszły w skład masy spadkowej po zmarłym, a następnie stały się współwłasnością ułamkową B. C. i K. C.. W ocenie odwołującej, taki stan rzeczy wyklucza możliwość przyjęcia, że Spółka po dacie śmierci A. C. była jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania z uzasadnieniem, jak w zaskarżonej decyzji. Wywodził, że zaskarżona decyzja została wydana w następstwie prawomocnej decyzji ZUS z dnia 3 grudnia 2015r., stwierdzającej, iż B. C. nie podlega jako pracownik u płatnika składek Przedsiębiorstwa Usług (...) Sp. z o.o. w K. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Organ rentowy ustalił w oparciu o wpisy w KRS, że odwołująca posiada status jednoosobowego wspólnika w/w Spółki, co stanowi dla niej tytuł do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom (art. 6 ust. 5
w zw. z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W ocenie organu rentowego, nabycie przez jednego z małżonków ze środków pochodzących z majątku wspólnego w drodze czynności prawnej udziałów w Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje, że wspólnikiem Spółki staje się tylko ten małżonek, który uczestniczył w tej czynności. Skoro zatem w relacjach ze Spółką i na gruncie k.s.h. odwołująca posiada status wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to objęcie jej z tego tytułu obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i wypadkowym uznać należy za zasadne.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 16 listopada 2016r. oddalił odwołanie.

Na podstawie materiału dowodowego sprawy, w szczególności dowodów z dokumentów i zeznań ubezpieczonej, Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona B. C., ur. w dniu (...), w okresie od 12 czerwca 1987r. do 24 czerwca 2007r., tj. do dnia zgonu małżonka, pozostawała w związku małżeńskim z A. C.. Z małżeństwa tego pochodzi syn K. C., ur. w dniu (...) W małżeństwie małżonków C. obowiązywał ustawowy ustrój majątkowy i małżonkowie nie złożyli do właściwego organu podatkowego - Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. - oświadczeń dotyczących małżeńskiego ustroju majątkowego przed 2008r.

Dalej Sąd ustalił, że małżonkowie C. i K. K. (1) pozostawali w relacjach towarzyskich. A. C. i K. K. (1) mieli różne pomysły na prowadzenie działalności gospodarczej, która przynosiłaby dochody i ostatecznie podjęli decyzję o zawarciu umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Małżonkowie C. mieli wnieść wkład pieniężny do Spółki, a K.K. miał wspierać przedsięwzięcie własnymi pomysłami. B. C. pozostawała wówczas bez pracy. Wszystkie udziały w Spółce zostały pokryte z majątku wspólnego małżonków C., lecz wspólnikiem Spółki uczyniono jedynie B. C.. Faktycznie niemal wszystkie ostateczne decyzje w sprawach Spółki podejmowali A. C. i K. K. (1).

W oparciu dodatkowo o akt założycielski Spółki Sąd ustalił, że B. C. w dniu 3 lipca 1997r. w trybie przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1937r. (Kodeks handlowy) założyła spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.. Przedmiotem działalności Spółki uczyniła: świadczenie usług oraz wykonywanie robót instalacyjno-montażowych w zakresie systemów elektronicznej ochrony mienia, a w szczególności systemów sygnalizacji włamania, pożaru, telewizji dozorowej i systemu kontroli dostępu; wykonawstwo robót budowlanych i budowlano-remontowych, a w szczególności związanych z ochroną przeciwpożarową; projektowanie systemów ochrony mienia oraz opracowywanie ekspertyz, analiz i wytycznych w zakresie ochrony mienia; handel artykułami przemysłowymi, w tym elektronicznymi i budowlanymi; obrót wierzytelnościami. B. C. objęła 90 udziałów w Spółce, o łącznej wartości 4.500 zł, odpowiadającej wartości całego kapitału zakładowego Spółki. Akt założycielski Spółki przewidywał, że w razie śmierci wspólnika - udziały przechodzą na rzecz jego spadkobierców. Pierwszym Prezesem Zarządu (jednoosobowego) był K. K. (1).

Również ustalił Sąd, że B. C. (nadal jedyny wspólnik Spółki), wykonując uprawnienia zgromadzenia wspólników, w dniu 5 marca 2002r. podjęła uchwałę dotyczącą zmian aktu założycielskiego Spółki. Zmiana dotyczyła przedmiotu działalności Spółki. Przedmiotem działalności Spółki uczyniono: produkcję urządzeń nadawczych telewizyjnych i radiowych oraz aparatów dla telefonii i telegrafii przewodowej, z wyjątkiem działalności usługowej; działalność usługową w zakresie instalowania, naprawy i konserwacji nadajników telewizyjnych i radiowych; produkcję systemów do sterowania procesami przemysłowymi; wykonywanie instalacji elektrycznych budynków i budowli; wykonywanie instalacji elektrycznych sygnalizacji oraz wykonywanie pozostałych instalacji elektrycznych. Zmienione zostały niektóre zasady dotyczące podwyższenia kapitału zakładowego oraz nabywania nowych udziałów w Spółce.

W oparciu o uchwałę Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki z dnia 13 stycznia 2006r., Sąd ustalił, że odwołująca się (nadal jedyny wspólnik Spółki), wykonując uprawnienia zgromadzenia wspólników, w dniu 13 stycznia 2006r. podjęła uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego Spółki o kwotę 25.000 zł, tj. do wysokości 50.000 zł, w drodze utworzenia 50 nowych równych i niepodzielnych udziałów o wartości nominalnej po 500 zł każdy. Wszystkie nowo utworzone udziały w podwyższonym kapitale zakładowym Spółki przysługiwały dotychczasowemu, jedynemu wspólnikowi w Spółce - (...). Skuteczność tej zmiany uzależniona została od wpisu do rejestru sądowego podwyższenia kapitału zakładowego Spółki.

Zgodnie z ustaleniami Sądu, B. C. zawarła ze Spółką umowę o pracę, na podstawie której to umowy powierzono jej funkcję prokurenta. Z tytułu tej umowy odprowadzane były składki na ubezpieczenia społeczne. Spółka odprowadzała też składki na ubezpieczenia społeczne za pracowników. Obecnie Przedsiębiorstwo Usług Inżynieryjnych (...)Sp. z o.o. w K. jest
na etapie likwidacji.

Jak ustalił Sąd, w dniu 24 czerwca 2007r. zmarł A. C., a w dniu 6 lipca 2011r. zmarł K. K. (1). Po śmierci K. K. (1), około marca 2012r. B. C. zwolniła wszystkich pracowników Spółki i faktycznie zlikwidowała miejsce prowadzenia działalności. Po śmierci A. C. spadek po nim, na podstawie ustawy, nabyli jego żona B. C. i jego syn K. C. po ½ części każde z nich z dobrodziejstwem inwentarza.

Na podstawie umowy o częściowy dział spadku z dnia 13 maja 2016r., zawartej pomiędzy B. C., a K. C., strony przedmiotowej umowy dokonały zgodnie działu spadku i wyraziły wolę zniesienia współwłasności prawa w postaci ½ w każdym ze 100 udziałów w Przedsiębiorstwie Usług (...) Sp. z o.o. w K. w ten sposób, że B. C. nabędzie na wyłączną własność 40 udziałów w Przedsiębiorstwie Usług (...) Sp. z o.o., zaś K. C. nabędzie na wyłączną własność 10 udziałów w Przedsiębiorstwie Usług (...) Sp. z o.o. Działu spadku strony dokonały bez jakichkolwiek spłat. Złożenie podpisów pod w/w umową w dniu 13 maja 2016r. potwierdził notariusz. Po śmierci A. C. B. C. utworzyła z K. K. (1) jeszcze dwie spółki. Jedna z nich była spółką cywilną, a jedna - spółką komandytową, która działała do 2011r. Od sierpnia 2015r. B. C. uprawniona jest do emerytury.

Ostatecznie Sąd ustalił, że prawomocną decyzją nr (...) z dnia 3 grudnia 2015r. organ rentowy orzekł, że B. C. nie podlega, jako pracownik u płatnika składek Przedsiębiorstwa Usług (...) Sp. z o.o. w K. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Decyzję tę organ rentowy oparł na ustaleniu, że jak wynika z Krajowego Rejestru Sądowego, B. C. posiadała status jednoosobowego wspólnika w/w Spółki i właśnie ten status, zgodnie z treścią art. 6 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowi dla niej tytuł do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, że odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd stwierdził, że sporna w przedmiotowej sprawie kwestia sprowadzała się do ustalenia czy organ rentowy prawidłowo stwierdził, iż B. C. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach:
od 1 stycznia 2003r. do 1 maja 2011r. i od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. i czy z tego tytułu była zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne: w okresie od 1 stycznia 2003r. do 31 grudnia 2008r. od podstawy nie niższej, niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, w okresie od 1 stycznia 2009r. do 1 maja 2011r. i w okresie od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. od podstawy nie niższej, niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

Sąd uznał za bezsporne, że ubezpieczona od początku istnienia Przedsiębiorstwa Usług (...) Sp. z o.o. w K. była jedynym wspólnikiem Spółki, tj. jako jedyna objęła udziały w Spółce oraz jako jedyna została ujawniona w KRS, jako wspólnik Spółki. Jako jedyny wspólnik Spółki podejmowała też uchwały związane z działalnością Spółki. Poza sporem, w ocenie Sądu, pozostawała też okoliczność, że udziały w Spółce objęła ze środków finansowych pochodzących z majątku dorobkowego małżonków C..

Odwołując się do treści art. 83 ust. 1 pkt 1, 2 i 3, z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2016.963.), Sąd Okręgowy wskazał, że Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych przebiegu ubezpieczeń, ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu). Z kolei dyspozycja art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nakazuje uznać za obowiązkowo podlegające ubezpieczeniom społecznym osoby prowadzące pozarolniczą działalność - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Z kolei, w oparciu o treść art. 8 ust. 6 pkt 4 cytowanej ustawy, Sąd stwierdził, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej
lub partnerskiej.

Sąd podniósł, że zaskarżoną decyzją organ rentowy stwierdził, że B. C. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach: od 1 stycznia 2003r. do 1 maja 2011r. i od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. i z tego tytułu była zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne: w okresie od 1 stycznia 2003r. do 31 grudnia 2008r. od podstawy nie niższej, niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, w okresie od 1 stycznia 2009r. do 1 maja 2011r. i w okresie od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. od podstawy nie niższej, niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

Dalej stwierdził Sąd, że ubezpieczona B. C. nie zgodziła się ze stanowiskiem organu rentowego co do tego, że podlega ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, podnosząc, że nie była jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresach objętych decyzją.

Sąd zauważył, że zgodnie z treścią zeznań ubezpieczonej B. C., jak również z treścią jej odwołania, ubezpieczona objęła udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jako jedyny wspólnik, ale środki na objęcie tych udziałów stanowiły majątek dorobkowy ubezpieczonej i jej męża A. C., a po śmierci A. C. weszły w skład masy spadkowej, przy czym, spadkobiercami zmarłego A. C. byli ubezpieczona B. C. i jej syn K. C.. Z powyższego ubezpieczona wywodziła, że w pierwszym okresie objętym zaskarżoną decyzją (od 1 stycznia 2003r. do 24 czerwca 2007.) nie była jedynym wspólnikiem Spółki, ponieważ drugim wspólnikiem był jej mąż A. C., a w drugim okresie - po śmierci A. C. - drugim wspólnikiem Spółki był syn A. C. i B. K. C., wobec czego, również po śmierci męża ubezpieczona nie była jedynym wspólnikiem Spółki.

Sąd miał na uwadze, że ubezpieczona, zajmując opisane stanowisko, powoływała się na orzecznictwo Sądu Najwyższego. Z tego orzecznictwa wynika jednak zdaniem Sądu, że udziały w spółkach mają dwoisty charakter. Inaczej należy ocenić wartość majątkową tych udziałów na gruncie regulacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdzie rzeczywiście, jak w ustalonym w tej sprawie stanie faktycznym, udziały wchodzą do majątku wspólnego, gdyż kwestia udziałów i środków pochodzących na ich objęcie wynika z relacji między małżonkami. Inaczej natomiast należy ocenić relację pomiędzy wspólnikiem, a spółką. Na gruncie przepisów prawa handlowego, niezależnie od tego, z jakiego majątku pochodziły środki na nabycie udziałów, wspólnikiem spółki jest jedynie ta osoba, która dokonała czynności
ze spółką.

W tym zakresie Sąd odwołał się do stanowiska Sądu Najwyższego, jak i judykatury, które stanowią, że nabycie przez jedno z małżonków ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje, że wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności (tak wyrok SN z 21 stycznia 2009r., II CSK 446/2008, wyrok SN z 20 maja 1999r., I CKN 1146/97 z aprobującą glosą T. Mróz i A. Kondrackiej). Prawa majątkowe związane z udziałem wchodzą zaś do majątku wspólnego.

Sąd argumentował, że skutki nabycia udziałów przez jednego z małżonków ze środków z majątku wspólnego, ale tylko we własnym imieniu, przy jednoczesnym braku sprecyzowania elementów takiej czynności prawnej odnoszących się ewentualnie do majątku wspólnego, są przedmiotem szerokiej dyskusji w doktrynie prawa handlowego i rodzinnego.

W myśl pierwszego stanowiska - udział należy wówczas tylko do majątku osobistego małżonka, który jest wspólnikiem, będąc stroną umowy spółki (por. A. Jędrzejewska, Spółka osobowa a małżeńska majątkowa wspólność ustawowa, KPP 1996, z. 3, s. 511 i n. oraz wyrok SN z dnia 5 października 2005r., IV CK 99/05, OSNC 2006, nr 7–8, poz.127, wskazujący, że „udział w spółce z o.o., nabyty przez jednego z małżonków ze środków z majątku wspólnego, może stać się składnikiem tego majątku, jeżeli małżonkowie tak postanowili”). Zgodnie z drugim- przepisy k.s.h. stanowią lex specialis względem k.r.o. i w omawianej sytuacji w stosunkach zewnętrznych względem spółki, udział należy tylko do małżonka będącego wspólnikiem, natomiast w stosunkach między małżonkami udział jest objęty wspólnością majątkową (por. A. Kidyba, Przepisy dodane..., s. 13-18; tenże, Kodeks spółek handlowych ...” gdzie wnikliwie omawia tę problematykę w komentarzu do art. 1831 k.s.h., teza 1 s. 727 i n.; por. także T. Kurnicki, Pozycja współmałżonków udziałowców i akcjonariuszy spółek kapitałowych, Pr. Spółek 2004, nr 12, s. 24; K. Bilewska, Prawa udziałowe w spółkach kapitałowych a majątek wspólny małżonków - wybrane zagadnienia, Pal. 2006, nr 9–10, s. 96; A. Stępień-Sporek, Przynależność udziałów w spółce z o.o. do majątków małżonków, PiP 2007, z. 10, s. 58–69). W podobnym kierunku zmierza orzecznictwo, wskazując, że zarówno udziały, jak i akcje w spółkach handlowych, nabyte tylko przez jednego z małżonków ze środków z majątku wspólnego, wchodzą do tego majątku, a udziałowcem, albo akcjonariuszem jest małżonek będący ich nabywcą (por. wyrok SN z dnia 21 stycznia 2009r., II CSK 446/08 oraz postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2009r., II CSK 273/09 z glosą aprobującą M. Karczewskiej-Pacholczyk i N. Kobyłki, Glosa 2010, nr 4, s. 31 i n.).

Podzielając stanowisko, iż udziałowcem lub akcjonariuszem jest w omawianej sytuacji tylko małżonek dokonujący czynności prawnej nabycia udziałów, czy akcji oraz w konsekwencji, podzielając stanowisko o dwoistym charakterze praw związanych z udziałami lub akcjami, Sąd podkreślił, iż prawa związane z udziałem w spółkach w zakresie praw korporacyjnych (organizacyjne, kontrolne) członka spółki, są związane z samym jej funkcjonowaniem i mają wyraźne cechy uprawnień
o charakterze osobistym, nie wchodząc do majątku wspólnego małżonków. Natomiast wartość praw o charakterze majątkowym (zwłaszcza skonkretyzowanych wierzytelności, związanych z udziałem w dochodach i w zyskach, jakie osiąga spółka), daje się ująć majątkowo w oderwaniu od wskazanych wyżej osobistych elementów.

Z punktu widzenia interesu wspólników (zwłaszcza, gdy nie jest ich wielu, a spółka nie jest wielka) kluczowe znaczenie ma osobisty udział małżonka będącego wspólnikiem w prowadzeniu spółki, ponieważ istotne są jego osobiste zdolności
i kwalifikacje. Sąd stanął na stanowisku, że dopuszczenie, jako typowego zjawiska w sferze interesu prawnego spółki, aktywności drugiego małżonka, współuprawnionego tylko na podstawie przepisów k.r.o., jest sprzeczne z istotą ustroju spółek handlowych. To z przepisów prawa handlowego wynika jednoznacznie i definitywnie kto jest wspólnikiem lub akcjonariuszem. Za takim podejściem przemawia w ocenie Sądu także dodanie do k.s.h. przepisu art. 183 ¹ k.s.h., pozwalającego na ograniczenie lub wyłączenie w umowie spółki z o.o. wstąpienia do spółki współmałżonka wspólnika, gdy udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Podsumowując, Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie wspólnikiem Spółki była wyłącznie B. C., niezależnie od tego, że środki na nabycie udziałów pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Bez znaczenia, w ocenie Sądu, była okoliczność, że spadek po A. C. nabył jego syn - K. C., ponieważ skoro A. C. nie był wspólnikiem Spółki, to i K. C., w wyniku spadkobrania, nie stał się wspólnikiem tej Spółki. Wobec powyższego, Sąd przyjął, że ubezpieczona podlegała ubezpieczeniom, jak osoba prowadząca działalność gospodarczą (wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczona odpowiedzialnością), ponieważ była faktycznie jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Uwzględniając powyższe, Sąd na podstawie powołanych powyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku wniosła ubezpieczona.

Zaskarżając wyrok w całości, zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 5, art. 8 ust. 6 pkt 4 w zw. z art. 183 ¹ oraz art. 184 § 1 Kodeksu spółek handlowych oraz art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, poprzez błędne przyjęcie, iż Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. stanowiło jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, podczas, gdy prawidłowym byłoby uznanie, iż do dnia 24 czerwca 2007r. posiadała ona 2 wspólników w osobach B. C. oraz A. C., posiadających całość udziałów we wspólności majątkowej małżeńskiej, zaś po dniu 24 czerwca 2007r. posiadała ona 2 wspólników w osobach B. C. oraz K. C., posiadających całość udziałów we wspólności ułamkowej.

W oparciu o powyższy zarzut, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez orzeczenie, że ubezpieczona B. C. nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach od 1 stycznia 2003r. do 1 maja 2011r. oraz od 1 lipca 2011r. do 30 września 2012r. Nadto, wniosła o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że małżeńskie ustroje majątkowe uregulowane zostały w Dziale III Tytułu I Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z obowiązującym brzmieniem tej ustawy (art. 31 § 1 k.r.o.), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Ustawa wskazuje jakie przedmioty i prawa, pomimo wspólności majątkowej istniejącej pomiędzy małżonkami, należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Należą do nich m.in. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 33 pkt 10 k.r.o.). Z przywołanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, zdaniem apelującej, że jeżeli stroną umowy spółki z o.o., albo stroną umowy nabycia udziałów w spółce z o.o. są oboje małżonkowie, to udziały nabyte odpowiednio w sposób pierwotny, albo w sposób pochodny, wchodzą do ich majątku wspólnego. Małżonkowie stają się współuprawnionymi z udziałów, którzy jednak powinni wykonywać swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela (art. 184 § 1 k.s.h.).

W ocenie apelującej, podobne skutki wywołuje nabycie udziałów przez jednego z małżonków dokonane w czasie trwania małżeństwa, w zamian za składniki z majątku wspólnego. Wskazuje na to wprost brzmienie art. 31 § 1 k.r.o.
W tym zakresie apelująca odwołała się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, dotyczącego skutków nabycia przez jednego z małżonków nieruchomości w czasie trwania związku małżeńskiego z majątku wspólnego. Zacytowała wyrok z dnia 16 października 1997r., zgodnie z którym „W sytuacji, gdy nieruchomość nabyta została w czasie trwania związku małżeńskiego, a małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej, zasadą jest, że wchodzi ona do majątku wspólnego (art. 32 § 1 k.r.o.). Odstępstwa od zasady sformułowanej w art. 32 § 1 k.r.o. nie może uzasadniać jedynie okoliczność, że stroną umowy był tylko jeden z małżonków, a także okoliczność, że tylko jeden z małżonków ujawniony został w księdze wieczystej. Wyjątki wyliczone zostały bowiem wyczerpująco w art. 33 k.r.o. (podkreśl. - M. Ch.)” (post. SN z 16 października 1997r., I OKU 130/97, Legalis; por. także post. SN z 28 czerwca 2002r., I CKN 884/00, Legalis). Nie ma przecież wątpliwości, że w razie „pierwotnego” (tzn. kreacyjnego) nabycia prawa użytkowania wieczystego na podstawie umowy o jego ustanowienie, albo nabycia własności lokalu w wyniku umowy o ustanowienie takiego prawa, zawieranej tylko przez jednego z małżonków (...), stroną takich umów jest tylko małżonek (...), ale prawa powstające w wyniku zawarcia tych umów wchodzą ex lege do majątku wspólnego, niezależnie od świadomości i woli stron umowy” (A. Kubas, Udział w spółce handlowej jako składnik majątku wspólnego, PPH 2011, Nr 4, s. 23).

Nadto wskazano, że skoro prawo udziałowe w spółce z o.o. nie ma wyłącznie charakteru wierzytelności, ale przeciwnie - jest prawem podmiotowym ukształtowanym, jako prawo samoistne i w tym sensie podobne do prawa rzeczowego (jak wiadomo, w piśmiennictwie już dawno temu F. Zoll zaliczał je, razem z prawami na dobrach niematerialnych, do wspólnej kategorii „praw do rzeczowych podobnych”) - jego wejście do wspólnego majątku małżonków sprawia, że odtąd już oboje współmałżonkowie są współuprawnionymi z udziału w spółce z o.o., a w związku z tym stosuje się do nich ogólne reguły zawarte w art. 184 k.s.h. (dawniej art. 184 k.h.), w tym zaś zasada określona w art. 184 § 1 k.s.h. (art. 184 § 1 k.h.) dotycząca działania współuprawnionych z udziału przez ich wspólnego przedstawiciela. Por. post. SN z 23 listopada 2000r. (CKN 950/98, niepubl. powołane wyżej, Nb 10).

W ocenie odwołującej, brak jest jednocześnie uzasadnienia normatywnego dla dokonanego przez Sąd I Instancji rozszczepienia praw składających się na udział w spółce z o.o. na „korporacyjne” i „własnościowe”, ponieważ większość praw korporacyjnych służy realizacji praw własnościowych, nie mogą być one zatem postrzegane jako oddzielne, niezależne prawa. Nie będąc uprawnionym do wykonywania praw korporacyjnych, współmałżonek nie mógłby realizować praw własnościowych (por. A. Szajkowski, M. Tarska, [w:] Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Szwaja, Komentarz KSH, t. II, 2005, s. 344; por. także omówiony poniżej wyr. SN z 21 stycznia 2009r., II CSK 446/08, Legalis).

Nietrafione, w ocenie ubezpieczonej, są również powoływane przez Sąd Okręgowy względy pragmatyczne wyrażające się w przyjęciu, iż aktywność drugiego małżonka byłaby sprzeczna z istotą ustroju spółek handlowych. Podniosła,
że w celu ochrony spółki i wyeliminowania sporów co do wykonywania przez współuprawnionych ich praw z udziału, zwłaszcza prawa głosu, art. 184 k.s.h. nakłada na nich obowiązek wyboru wspólnego przedstawiciela, którym może być jeden ze współwspólników, bądź też osoba trzecia. W interesie drugiego z małżonków, nieuwidocznionego w umowie spółki jako wspólnik, leży zadbanie o to, aby zawiadomić o posiadaniu udziałów spółkę. Jeżeli w powiadomieniu wskazani będą oboje małżonkowie do wykonywania przez nich praw z udziału - znajdzie zastosowanie art. 184 k.s.h. (por. A. Szajkowski, M. Tarska, [w:] Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Szwaja, Komentarz KSH, t. II, 2005, s. 343). W takiej sytuacji oboje małżonkowie, będący współuprawnionymi z udziałów, powinni wskazać wspólnego przedstawiciela (art. 184 § 1 k.s.h.), którym może być jeden z nich (por. post. SN z 23 listopada 2000r., I CKN 950/98, niepubl.). W tym zakresie art. 184 § 1 k.s.h. uznać należy za przepis szczególny wobec art. 36 § 2 k.r.o., który stanowi, że każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym (A. Szumański, Status prawny małżonka wspólnika w spółce kapitałowej w sytuacji, gdy objęcie, albo nabycie praw udziałowych w spółce jest finansowane z majątku wspólnego małżonków, MoP - dodatek specjalny 2015, Nr 7, s. 11).

W apelacji zwrócono uwagę, że wspomniany przepis art. 184 k.s.h. znajdzie zastosowanie wyłącznie do wykonywania praw wobec spółki („wykonują swoje prawa w spółce”). Oznacza to, że w relacjach pomiędzy małżonkami, a osobami trzecimi
w zakresie wykonywania praw związanych z udziałami - zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o zarządzie majątkiem wspólnym, a nie przepisy Kodeksu spółek handlowych. W konsekwencji, każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać udziałem, który przynależy do ich majątku wspólnego, w tym w szczególności może nim rozporządzać (art. 36 § 2 k.r.o.). Jego współmałżonek jest uprawniony do złożenia sprzeciwu na zasadach określonych
w art. 361 k.r.o. Przepisy art. 37 k.r.o., które przewidują konieczność uzyskania zgody drugiego małżonka, nie obejmują swoim zakresem czynności związanych z udziałami, a w szczególności rozporządzania nimi.

Odwołano się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2016r., w sprawie o sygn. akt III CZP 32/16, w której Sąd Najwyższy wskazał, iż jeżeli wkład wniesiony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy do majątku wspólnego wspólnika i jego małżonka, również udział w spółce objęty przez wspólnika wchodzi w skład tego majątku. Zgodnie z treścią uchwały, określając przynależność danego przedmiotu majątkowego do majątków małżonków, należy przede wszystkim ustalić, czy nie mają tu zastosowania przepisy szczególne, mianowicie Kodeksu spółek handlowych, a wcześniej Kodeksu handlowego. W braku takiej regulacji należy sięgnąć do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, regulujących stosunki majątkowe małżonków, którzy pozostają w ustroju ustawowym. Przepisy Kodeksu handlowego, a obecnie Kodeksu spółek handlowych, nie regulowały i nie regulują problematyki przynależności do majątku wspólnego udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nabytych ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Udziały w spółce z o.o., nabyte ze środków należących do majątku wspólnego, wchodzą zatem do majątku wspólnego, bowiem w żaden sposób nie można ich zaliczyć do majątku osobistego. W szczególności, nie można uznać udziałów za prawa niezbywalne w rozumieniu art. 33 pkt 5 k.r.o., skoro oczywiście są one zbywalne (art. 180 i nast. k.s.h.).

Niezależnie od powyższego wskazano, że nie jest możliwe ujawnienie w Rejestrze Przedsiębiorców KRS faktu, iż udziały w spółce z o.o. pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej. Art. 167 § 2 k.s.h. przewiduje ujawnienie w Rejestrze Przedsiębiorców KRS wyłącznie imienia oraz nazwiska wspólnika spółki z o.o.; z kolei art. 184 k.s.h. dotyczy wyłącznie relacji na linii wspólnik spółki z o.o. - spółka z o.o. Brak również faktycznych możliwości ujawnienia faktu współwłasności udziałów w spółce z o.o. - stosowny formularz, za pomocą którego dokonuje się wpisów w Rejestrze nie przewiduje bowiem jakiejkolwiek rubryki, która pozwalałaby na zamieszczenie takowej informacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy przeprowadził bardzo staranne postepowanie dowodowe, dokonując następnie właściwej oceny zebranych w sprawie dowodów.

Sąd Apelacyjny podziela w całej rozciągłości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, jak i zastosowaną wykładnię prawidłowo wskazanych przepisów prawa.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny, czy odwołująca, jako jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie posiadania statusu jedynego wspólnika.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121 ze zm.), osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą nieposiadające innego tytułu
do ubezpieczeń społecznych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu.

W myśl art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003r., wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uważa się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą.

Stosownie do treści art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych(Dz. U. z 2015r., poz. 581), ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące.

Na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy, jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność gospodarczą uzyskuje przychody z więcej, niż jednego rodzaju działalności określonych w ust. 5, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie
od każdego rodzaju działalności.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy systemowej osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów,
są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a. Zgodnie z jego treścią, ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

W myśl art. 18 ust. 8 ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak, niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia
31 grudnia danego roku.

Przenosząc przedstawione regulacje prawne na stan faktyczny niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, iż odwołująca, jako jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie posiadania statusu jedynego wspólnika. Wynika to literalnie z treści art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003r.

Natomiast, wbrew zarzutom apelacji, nie zachodziły podstawy do uznania, że ubezpieczona nie miała statusu jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ze względu na objęcie udziałów również przez małżonka ubezpieczonej z tytułu pozostawania w ustawowym ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że powyższe zagadnienie prawne zostało jednoznacznie rozstrzygnięte w ugruntowanym orzecznictwie.

W szczególności, należy tutaj zwrócić uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 20 maja 1999r., sygn. I CKN 1146/97, OSNC 1999/12/209, zgodnie z którym, w wypadku nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności.

W powołanym wyroku Sąd Najwyższy w sposób przekonujący wyjaśnił, z jakich względów nie można zaakceptować koncepcji, zgodnie z którą nabyty przez jednego z małżonków udział w spółce z o.o. stawałby się elementem
majątku wspólnego, w związku z czym, oboje małżonkowie, niejako automatycznie, uzyskiwaliby status wspólników, a ściślej, status wspólnika zbiorowego przewidzianego w art. 184 § 1 k.h. Wskazał, że niezależnie od pochodzenia kapitału - sytuacja małżonka nabywającego udział nie różni się od sytuacji, w jakiej znajduje się małżonek będący kontrahentem w obligacyjnym stosunku prawnym. W tym zakresie, zarówno w piśmiennictwie, jak i w judykaturze Sądu Najwyższego zdecydowanie przeważa stanowisko, że gdy czynność prawna dokonana została przez jednego z małżonków - w ramach zwykłego zarządu majątkiem wspólnym, albo za zgodą drugiego małżonka - stroną takiej czynności jest tylko ten małżonek, który w niej uczestniczył, a więc ten, który złożył oświadczenie woli kreujące i współkształtujące dany stosunek prawny. W ocenie Sądu, stanowisko to należy zaaprobować, gdyż jakkolwiek podejmowana czynność dotyczy majątku wspólnego, to jednak - skoro dokonana została przez jednego z małżonków w imieniu własnym - tylko on pozostaje w stosunku prawnym z drugą stroną tej czynności (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1970r., III CZP 55/70, OSPiKA 1973, z. 6, poz. 120, a zwłaszcza uzasadnienie uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1979r., III CZP 15/79, OSNCP 1980, z. 4, poz. 63).

Uznał zatem Sąd Najwyższy, że jakkolwiek w rozważanej sytuacji nabyty udział wchodzi w skład majątku wspólnego, to jednak wspólnikiem w spółce staje się tylko małżonek będący uczestnikiem czynności prawnej i nabywcą udziału.

Dalej argumentował Sąd, że przedmiotem majątku wspólnego małżonków mogą być tylko prawa (obowiązki) o charakterze majątkowym, nie korporacyjnym; udział więc, w jego przejawie materialnym, odzwierciedlającym prawa „własnościowe” w spółce, staje się elementem majątku wspólnego, natomiast prawa (obowiązki) korporacyjne wykonuje tylko małżonek - udziałowiec, nabywca udziału. Stroną umowy spółki (wspólnikiem) staje się z chwilą jej tworzenia tylko osoba uczestnicząca w umowie, choćby pozostawała w związku małżeńskim, a środki na pokrycie udziału pochodziły z majątku dorobkowego.

Wreszcie podniósł Sąd Najwyższy, że nie można akceptować - także ze względów czysto pragmatycznych - sytuacji, w której skład osobowy spółki jest niejasny tylko dlatego, że niektórzy ze wspólników pozostają w związku małżeńskim i angażują do spółki środki finansowe stanowiące w całości lub w części przedmiot majątku wspólnego. Szczególne zwłaszcza komplikacje mogłyby powstać w przypadku spółki jednoosobowej.

Stanowisko to potwierdzone zostało również w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009r. (II CSK 273/09, Lex nr 551106, z aprobującą glosą M. Dumkiewicz, GSP 2010, t. 3-4, s. 81 i n. oraz M. Karczewskiej-Pacholczyk
i N. Kobyłki, Glosa 2010, nr 4, s. 31 i n.; zob. również K. Kułak, Nabycie udziału kapitałowego ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków w orzecznictwie Sądu Najwyższego (w:) Kodeks spółek handlowych po dziesięciu latach, pod red. J. Frąckowiaka, Wrocław 2013, s. 215 i n.), w którym podkreślono, że udziały nabyte przez jednego małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego wchodzą w skład tego majątku, a wspólnikiem staje się tylko małżonek będący stroną czynności prowadzącej do nabycia udziałów.

Następstwem wniesienia we wskazanych powyżej okolicznościach wkładów do spółki jest przyznanie statusu wspólnika jedynie temu małżonkowi, który złożył stosowne oświadczenie. Należy przyjąć założenie, że w stosunkach zewnętrznych (spółkowych) udział należy jedynie do małżonka-wspólnika z wszelkimi konsekwencjami, a w stosunkach wewnętrznych (między małżonkami) udział jest objęty wspólnością majątkową. Oddzielenie tych dwóch sfer jest możliwe, ponieważ dwie różne gałęzie prawa regulują to zagadnienie. Jak podkreślił SN w uchwale z dnia 7 lipca 2016r. (III CZP 32/16, Glosa 2017, nr 1, s. 5), przepisy Kodeksu spółek handlowych nie regulują problematyki przynależności do majątku wspólnego udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nabytych ze środków pochodzących z majątku wspólnego; art. 183 ^{( 1)} k.s.h. nie jest w tym zakresie przepisem szczególnym; wynika z niego, że w przypadku nabycia udziału w zamian za wkład pochodzący z majątku wspólnego wspólnikiem jest małżonek wnoszący wkład, jednakże udział wchodzi w skład majątku wspólnego (zob. również aprobujący komentarz do tej uchwały P. Popardowskiego, Glosa 2017, nr 1, s. 5 i n. oraz aprobującą glosę B. Trybulińskiej, Skutki wniesienia do spółki z o.o. wkładu należącego do majątku wspólnego małżonków, PPH 2017, nr 3, s. 51 i n.).

Zbieżne stanowisko zostało sformułowane także na gruncie doktrynalnym. Wskazuje się, że w wypadku wniesienia przez jednego z małżonków z majątku wspólnego wkładów na kapitał zakładowy spółki z o.o., współmałżonkowi, w związku z wniesieniem takiego wkładu do spółki, nie będą przysługiwały żadne z inkorporowanych w udziałach uprawnień i zajmie on w stosunku do spółki pozycję osoby trzeciej (zob. G. Jędrejek, Rozliczenia między małżonkami wspólnikami spółek osobowych i kapitałowych, Mon. Praw. 2008, nr 10, s. 514; M. Dumkiewicz, Wspólność udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2011, s. 147-153; T. Mróz, Uczestnictwo w spółce kapitałowej a ustawowy ustrój majątkowy małżonków (w:) Prawo handlowe XXI w., s. 638; A. Szermach, Udział w spółce z o.o. a wspólność ustawowa małżeńska, Mon. Praw. 2013, nr 20, s. 1088 i n.; odmiennie A. Kubas, Udział w spółce handlowej jako składnik majątku wspólnego (w:) Prawo handlowe XXI w., s. 516 i n. oraz tenże Udział w spółce handlowej jako składnik majątku wspólnego, PPH 2011, nr 4, s. 22; por. także R.L. Kwaśnicki, Wykonywanie praw z udziałów/akcji wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków (w:) Wpływ europeizacji ..., op. cit., s. 73 i n., który dokonuje w tym kontekście rozróżnienia formalnego i materialnego statusu wspólnika; podobnie A. Szumański, Status prawny małżonka wspólnika w spółce kapitałowej w sytuacji, gdy objęcie
albo nabycie praw udziałowych w spółce jest finansowane z majątku wspólnego małżonków, Mon. Prawn. 2015, nr 7, dodatek specjalny, s. 38-39).

Jak podniósł A. Kidyba (Komentarz aktualizowany do art.183 ¹ Kodeksu spółek handlowych, Lex/el., 2018) przyjąć należy, że przepisy Kodeksu spółek handlowych wyłączają, w zakresie objętym unormowaniem Kodeksu spółek handlowych, uregulowania zawarte w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Inne rozwiązanie prowadziłoby do zakazanego rozszczepienia praw i obowiązków organizacyjnych i majątkowych, tzn. prawa majątkowe przysługiwałyby innym podmiotom (małżonkom), a organizacyjne tylko wspólnikowi. Ponadto, przyjęcie odmiennej koncepcji prowadziłoby do tego, że wprowadzony zostałby trzeci typ majątku, poza wspólnym i osobistym. Zaprezentowane powyżej stanowisko nie dopuszcza również do rozszczepienia statusu personalnego i obligacyjnego wspólnika.

W świetle naprowadzonych poglądów, zarzuty podniesione w apelacji nie mogą zostać uwzględnione. Apelacja nie zawiera bowiem argumentów, które podważałyby stanowisko Sądu I instancji.

Ostatecznie należy wskazać, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza zawsze treść decyzji organu rentowego i rozstrzygnięcie Sądu zawsze odnosi się do zaskarżonej decyzji (art. 477
§ 2, art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.), w oparciu o materiał zgromadzony w aktach organu rentowego oraz obowiązujące przepisy prawa. Stanowisko takie od lat jest ugruntowane w orzecznictwie sądów powszechnych, a jego odzwierciedleniem jest - między innymi - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010r., III UK 15/10 (Lex nr 667499), w którym Sąd ten między innymi wskazał, że zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego zakresem odwołania od tejże decyzji.

Z tych też względów, ocenie zarówno Sądu I instancji, jak i Sądu odwoławczego, podlega stan faktyczny i prawny istniejący w chwili wydania decyzji organu rentowego. Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie nie podjął się analizy z uwzględnieniem dokumentów przedłożonych w toku rozprawy odwoławczej, jako dotyczących okresu czasu przypadającego po wydaniu zaskarżonej decyzji.

Kierując się powyższymi okolicznościami, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji ubezpieczonej i uznając ją za bezzasadną, orzekł o jej oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

/-/SSA E.Kocurek-Grabowska /-/SSA M.Pierzycka-Pająk /-/SSO del. B.Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia