Postanowienie z dnia 2015-12-16 sygn. II AKz 613/15

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II AKz 613/15

Postanowienie

z dnia 16 grudnia 2015 r.

Przekazanie sprawy do sądu wskazanego w art. 32 § 3 k.p.k. ma zastosowanie jedynie w wypadkach wyjątkowych, gdy nie ma możliwości ustalenia właściwości miejscowej sądu na podstawie innych przepisów prawa. Wprowadzenie do Kodeksu karnego przepisów ustanawiających odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą (Rozdział XIII) skorelowane jest z zawartymi w Kodeksie postępowania karnego rozwiązaniami określającymi właściwość miejscową Sądu w tych sprawach. Nie może mieć w tym wypadku zastosowania zasada, że właściwy miejscowo jest Sąd, w okręgu którego popełniono przestępstwo (art. 31 § 1 k.p.k.), ponieważ nie byłby to Sąd polski. Ustawodawca nakazuje więc stosować kryteria z art. 32 § 1 k.p.k., a ewentualną ich kolizję rozstrzygać z uwzględnieniem tzw. reguły wyprzedzenia, w myśl której o właściwości Sądu decyduje w pierwszej kolejności moment wszczęcia postępowania przygotowawczego.

Przewodniczący: SSA Jacek Błaszczyk

Sąd Apelacyjny w Łodzi, po rozpoznaniu w sprawie o przestępstwo z art. 148 § 1 k.k., na skutek zażalenia Prokuratora na postanowienie Sądu Okręgowego w K. w przedmiocie stwierdzenia niewłaściwości miejscowej i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w W. zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zażalenie na postanowienie Prokuratora Rejonowego w K. z dnia 2 lipca 2015 r. w przedmiocie zawieszenia postępowania pozostawić we właściwości miejscowej Sądu Okręgowego w K. 

Zażalenie prokuratora jest zasadne.

Zaprezentowane przez Sąd I instancji motywy przekazania przedmiotowej sprawy na podstawie art. 32 § 3 k.p.k. nie zostały podzielone w toku kontroli odwoławczej, co w konsekwencji doprowadziło do wydania orzeczenia reformatoryjnego. Treść przepisów regulujących zasady ustalania właściwości miejscowej Sądu jest jednoznaczna i nie powinna powodować rozbieżności interpretacyjnych w stopniu w jakim miało to miejsce w omawianej sprawie. Przekazanie sprawy do Sądu wskazanego w art. 32 § 3 k.p.k. ma zastosowanie jedynie w wypadkach szczególnie wyjątkowych, gdy nie ma możliwości ustalenia właściwości miejscowej Sądu na podstawie innych przepisów. Za taki wypadek nie można uznać przedmiotowego postępowania. Zgodnie z brzmieniem art. 32 § 2 k.p.k. kryteria pomocnicze przy ustaleniu właściwości miejscowej wymienione w paragrafie poprzedzającym stosuje się odpowiednio gdy przestępstwo popełniono za granicą. Zatem reguły te mają zastosowanie nie tylko wtedy gdy – jak stanowi przepis art. 32 § 1 k.p.k. – nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, ale także w sytuacji gdy jest ono ustalone lecz znajduje się poza granicami Polski. W analizowanym przypadku bezspornym jest, iż przestępstwo zostało popełnione na terenie Izraela. Nie oznacza to jednak – wbrew stanowisku zawartemu w zaskarżonym postanowieniu – iż w przedmiotowej sprawie nie ma możliwości ustalenia Sądu właściwego miejscowo do jej rozpoznania. Sąd I instancji mylnie wywodzi, iż kryterium pomocnicze określone w art. 32 § 1 pkt 1 k.p.k. dotyczy także miejsca ujawnienia przestępstwa przed organami ścigania państw obcych.

Pomijając odosobnioną przyjętą interpretację tego przepisu wskazać należy, iż taka wykładnia drastycznie ograniczyłaby – wręcz wyeliminowała – zastosowanie art. 32 § 2 k.p.k. Wszak w takim ujęciu każdy przypadek popełnienia i ujawnienia przestępstwa poza granicami Polski automatycznie powodowałby przekazanie sprawy w trybie art. 32 § 3 k.p.k. do Sądu właściwego rzeczowo dla dzielnicy Warszawa – Śródmieście. Wprowadzenie do Kodeksu przepisów ustanawiających odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą wymusza przyjęcie rozwiązania określającego właściwość  miejscową Sądu w tych sprawach. Co oczywiste, nie może mieć w tym wypadku zastosowania reguła, że właściwy miejscowo jest Sąd, w okręgu którego popełniono przestępstwo, ponieważ nie byłby to Sąd polski. Ustawodawca nakazuje wiec stosować kryteria z art. 32 § 1 k.p.k., a ewentualną ich kolizję rozstrzygać z pomocą tzw. reguły wyprzedzenia (tak: W. Jasiński – Kodeks Postępowania Karnego – Komentarz pod red. Jerzego Skorupki, Wyd. C. H. Beck, Warszawa 2015 r.). Ze wskazanej wykładni w sposób logiczny wynika, iż nietrafnym jest założenie Sądu I instancji, iż za miejsce ujawnienia przestępstwa w rozumieniu art. 32 § 1 pkt 1 k.p.k. należy rozumieć także obszar jurysdykcji państwa obcego.

Dlatego też przekazanie mniejszej sprawy do rozpoznania w szczególnym trybie art. 32 § 3 k.p.k., nie jest rozstrzygnięciem prawidłowym, gdyż podstawę prawną właściwości Sądu w omawianym przypadku stanowi przepis art. 32 § 2 k.p.k. w zw. z art. 32 § 1 pkt 1 k.p.k. Przyjęcie odrębnego stanowiska oznaczałoby, iż regulacja art. 32 § 2 k.p.k. okazałaby się zbędną, gdyż przestępstwa ujawnione za granicą nie podlegałyby regułom wskazanym w paragrafie poprzedzającym. Nie ma żadnego racjonalnego powodu aby uznać, iż zamysłem ustawodawcy byłaby sytuacja, w której Sąd wskazany w art. 32 § 3 k.p.k. a priori rozpoznawałby wszystkie sprawy o przestępstwa popełnione i ujawnione za granicą.

Nietrafnym jest również zastrzeżenie dokonane przez Sąd Okręgowy – niejako z ostrożności procesowej – iż przedmiotowe postępowanie powinno być prowadzone w obszarze właściwości miejscowej Sądu Okręgowego w W. także w ujęciu art. 32 § 1 pkt 1 k.p.k. z tej to przyczyny, iż to w obszarze tego Sądu podjęte zostały czynności w trybie art. 307 k.p.k. przez Komendę Główną Policji. Z powołanej na tą okoliczność notatki urzędowej z karty (…) akt śledztwa wynika co prawda, iż Biuro Interpolu w Polsce nawiązało kontakt ze stosownymi służbami Izraela, jednakże okoliczności tej nie należy utożsamiać z faktem ujawnienia przestępstwa w obszarze Sądu Okręgowego w W. Dokładniejsza analiza akt sprawy prowadzi bowiem do wniosków nie do końca tożsamych z założeniem Sądu a quo. Informacja o zgonie Darii R. wpłynęła bowiem jednocześnie w dniu 20 kwietnia 2015 r. do trzech różnych organów krajowych, tj. do Komendy Miejskiej Policji w K. (k. … akt Ds. …), Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Prokuratury Generalnej (k. … akt śledztwa). Zatem ujawnienie przedmiotowego przestępstwa nastąpiło w istocie jednocześnie w obszarze właściwości miejscowej trzech Sądów okręgowych (tj. w K., P. i W.).

W świetle powyższych okoliczności zasadnym jest zastosowanie reguły wyprzedzenia, która sankcjonuje właściwość miejscową Sądu Okręgowego w K., w obszarze którego wszczęto postępowanie przygotowawcze w związku z czynnościami podjętymi przez KMP w K. (k. … akt śledztwa). Na poparcie takiego rozstrzygnięcia przytoczyć wypada stanowisko odnotowane w dorobku doktryny, iż kryteria subsydiarne mają charakter równorzędny, co oznacza, że jeżeli zaistnieją równocześnie, o właściwości Sądu decydować będzie wskazana reguła wyprzedzania (według momentu „uruchomienia” postępowania przygotowawczego). Dlatego, też kryteria wynikające z art. 32 § 1 k.p.k. stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za granicą (por. J. Grajewski, S. Steinborn – aktualizowany komentarz do art. 31-32 Kodeksu Postępowania Karnego – LEX / El. 2015). W świetle powyższych rozważań Sądem właściwym do rozpoznania niniejszej sprawy pozostaje Sąd Okręgowy w K. „Nowe okoliczności sprawy,” na które powołał się Sąd a quo w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia nie mają obiektywnego znaczenia dla określenia właściwość miejscowej. Okoliczności te nie zmieniają bowiem ustaleń poczynionych wcześniej przez wskazany Sąd Okręgowy w postępowaniu zażaleniowym (…), w którym to w pełni prawidłowo ustalono właściwość miejscową Sądu Okręgowego w K.

Z tych też względów uznając słuszność argumentacji skarżącego Sąd Apelacyjny postanowił jak na wstępie.