Postanowienie z dnia 2012-07-11 sygn. II AKz 371/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Postanowienie z dnia 11 lipca 2012 r. II AKz 371/12

Przewodniczący: SSA Wiesław Masłowski

Sędziowie: SA Jacek Błaszczyk (spraw.), SO (del.) Sławomir Wlazło

1. Zmiana treści art. 297 § 1 k.p.k. dokonana przez art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 206, poz. 1589 ze zm.), przez wyeliminowanie konieczności „wszechstronnego” wyjaśnienia okoliczności sprawy, jako jednego z celów postępowania przygotowawczego, z jednej strony stworzyła możliwość skrócenia tej fazy procesu, z drugiej zaś znacząco ograniczyła sądowi możliwość zwrotu sprawy Prokuratorowi przed rozprawą do uzupełnienia dochodzenia lub śledztwa przy dostrzeżonych brakach dowodowych.

2. Zwrot sprawy Prokuratorowi w trybie art. 345 § 1 k.p.k. jest wyjątkiem od obligującej funkcji aktu oskarżenia i musi być interpretowany zawężająco, aby uwzględnić wszystkie zasady rządzące procesem karnym.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, postanowieniem z dnia 11 lipca 2012 r., po rozpoznaniu w sprawy Andrzeja K., oskarżonego o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., na skutek zażalenia wniesionego przez prokuratora na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 6 czerwca 2012 r. w przedmiocie przekazania sprawy Prokuratorowi w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w Ł. do merytorycznego rozpoznania. 

Z uzasadnienia

Zażalenie prokuratora jest zasadne.

Sąd orzekający nie może się uchylać od powinności podejmowania definitywnych rozstrzygnięć o przedmiocie procesu. Niezależnie bowiem od stopnia zawiłości sprawy, obowiązkiem Sądu jest przeprowadzenie dowodów zawnioskowanych przez strony. Stopień trudności dowodowych sprawy, złożoność okoliczności faktycznych, czy też prawnych, w tym osadzonych w „cywilistycznym podłożu” nie uprawnia do przerzucenia powinności rozstrzygnięcia wątpliwości na oskarżyciela publicznego w trybie art. 345 § 1 k.p.k.

Akt oskarżenia wpłynął do Sądu w dniu 29 czerwca 2011 r., czyli sprawa jest zawisła na etapie sądowym od ponad roku. Faktem jest, iż do Sądu Okręgowego wpłynęła dopiero w dniu 26 kwietnia 2012 r., gdyż przez szereg miesięcy Sąd Rejonowy w Z. ignorował treść przepisu art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k., statuującego właściwość rzeczową Sądu Okręgowego, jako Sądu I instancji. Procedując w przedmiocie ewentualności zwrócenia sprawy do fazy postępowania przygotowawczego należy kierować się pragmatyzmem i mieć na uwadze, przede wszystkim zapobieżenie przewlekłości postępowania oraz zadośćuczynienie dyrektywie rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie (art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. – Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 425 ze zm., art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k.). Ocena przewlekłości postępowania, zgodnie m.in. z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu dotyczy całości postępowania, poczynając od momentu wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Wady aktu oskarżenia, w tym mało wnikliwe – w aspekcie analizy jurydycznej jego uzasadnienie, nie są podstawą do zastosowania instytucji określonej w normie art. 345 § 1 k.p.k. Treść wskazanego powyżej przepisu należy wykładać w powiązaniu z celami postępowania przygotowawczego określonymi w art. 297 § 1 k.p.k. Zmiana tego przepisu dokonana przez art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 206, poz. 1589 ze zm.), z jednej strony stworzyła możliwość skrócenia tej fazy procesu, z drugiej zaś znacząco ograniczyła sądowi możliwość zwrotu sprawy przed rozprawą do uzupełnienia dochodzenia lub śledztwa przy dostrzeżonych brakach dowodowych.

Z przeprowadzonych, tzw. nowelą listopadową zmian art. 297 k.p.k. wynika, że z 1 § tego przepisu w jego pkt 4 wyeliminowano słowo „wszechstronne”. Wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy – jak wynika z uzasadnienia projektu rządowego wskazanej ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. – jest bowiem domeną sądu orzekającego, nie zaś organu postępowania przygotowawczego, którego aktywność dowodowa ogranicza się tylko do takiego zakresu, jaki umożliwia wniesienie do Sądu aktu oskarżenia (str. 35 uzasadnienia – druk sejmowy nr 1394).

Sąd orzekający nie jest związany opisem czynu i jego kwalifikacją prawną przyjętą w akcie oskarżenia. Wszelkie nieprawidłowości w tej kwestii nie mogą być traktowane jako istotne braki postępowania przygotowawczego i powinny być na bieżąco weryfikowane na rozprawie głównej (vide: postanowienie SA w Katowicach z dnia 6 maja 2005 r., II AKz 267/05, niepubl.).

Treść tezy zawartej w części wstępnej zaskarżonego postanowienia (k. …) brzmi: „Zwrócić sprawę Prokuratorowi Rejonowemu w Z. celem uzupełnienia istotnych braków postępowania przygotowawczego poprzez zgromadzenie dowodów oraz dokonanie ich oceny prawnej mającej na celu ustalenie, czy zachowanie oskarżonego nie stanowi zdarzeń o charakterze wyłącznie cywilnoprawnym i jakich, a jeśli nie, to ustalenie czy zdarzenia te, w szczególności ze względu na możliwość przypisania oskarżonemu zamiaru bezpośredniego, pozwalają na zakwalifikowanie ich w kategorii odpowiedzialności za czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.”.

To zaś – de facto – jest wskazaniem tego, co jest obowiązkiem sądu merytorycznie rozpoznającego sprawę.

Skarga publiczna została skutecznie wniesiona do niezawisłego organu procesowego i obliguje Sąd do rozpoznania sprawy w granicach wytyczonych przez zdarzenie faktyczne wskazane w akcie oskarżenia. Zwrot sprawy prokuratorowi w trybie art. 345 § 1 k.p.k. jest wyjątkiem od obligującej funkcji aktu oskarżenia i musi być interpretowany zawężająco, aby uwzględnić wszystkie zasady rządzące procesem karnym, w tym wskazane wcześniej.

Przed Sądem Rejonowym w Z. odbyło się, co prawda „pustych” merytorycznie, ale aż pięć terminów rozprawy (19 sierpnia, 28 września, 25 listopada 2011 r., 20 stycznia oraz 24 lutego 2012 r.) i dopiero przekazano sprawę do Sądu właściwego rzeczowo.

W takim układzie tym bardziej za zasadne należało uznać wniesione zażalenie.