Wyrok z dnia 2002-11-20 sygn. II CKN 1028/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 1028/00

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 20 listopada 2002 r.

Skład orzekający: Przewodniczący: SSN Jan Górowski (sprawozdawca). Sędziowie SN: Bronisław Czech, Marian Kocon.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Beaty A. przeciwko Angelice B. o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 20 listopada 2002 r. na rozprawie kasacji pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 18 stycznia 2000 r., oddala kasację i zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.000 (jeden tysiąc) zł tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2000 r. Sąd Apelacyjny w P. oddalił apelację pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w P., którym zasądzono od Angeliki B. na rzecz powódki kwotę 40.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 czerwca 1999 r. i w pozostałej części powództwo zostało oddalone.

Sąd Okręgowy ustalił, że w listopadzie 1994 r. Janina B. zwróciła się do powódki z prośbą o wypożyczenie samochodu dostawczego marki Mercedes Bus 210 D w celu przewiezienia towaru na targi odbywające się poza granicami kraju. Powódka wyraziła na to zgodę i uzgodniono, że za każdy dzień udostępnienia samochodu otrzymywać będzie 100 zł. Pozwania Angelika B. sporządziła wówczas oświadczenie nazwane "umowa wypożyczenia", w którym stwierdziła, że wypożycza samochód od powódki na okres od dnia 10 listopada 1994 r. do dnia 22 listopada 1994 r., pozostawia w zastaw samochód osobowy Golf i osobiście pokryje ewentualne szkody.

Następnie pozwana kilkakrotnie korzystała z samochodu, lecz pisemnie potwierdziła to jeszcze tylko raz, w dniu 6 września 1995 r. Powódka zawsze troszczyła się o samochód. Dowiadywała się, czy pozwana szczęśliwie dotarła na miejsce i czy zostawia samochód na parkingach strzeżonych.

Strony rozmawiały o celowości ubezpieczenia samochodu od kradzieży, lecz żadna ze stron nie chciała umowy tej sfinansować.

Ostatni raz pozwana zabrała samochód dnia 28 listopada 1995 r. Pozostawiła go pod blokiem, w którym mieszka wraz z matką. Weszła do mieszkania, aby wypić herbatę. Następnie miała załadować towar do samochodu i wyjechać.

Po krótkim czasie, wyglądając przez okno zauważyła, że samochodu nie ma. O kradzieży zawiadomiła Policję, lecz prowadzone dochodzenie nie ustaliło sprawcy.

Wartość samochodu, w chwili orzekania, przekraczała wysokość dochodzonego roszczenia. Sąd Okręgowy ocenił, że pomiędzy powódką a pozwaną doszło do zawarcia umowy najmu (art. 659 k.c.). Zauważył, że skoro powódka była przewrażliwiona na punkcie bezpieczeństwa samochodu i wymagała, aby zawsze parkowano go w miejscach strzeżonych, o czym była zapewniana przez kontrahenta, to zachodzi związek przyczynowy pomiędzy pozostawieniem samochodu w miejscu sprzecznym z umową a jego zaginięciem.

Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji i podzielił jego argumentację prawną.

Podkreślił, że pozwana ponosi odpowiedzialność z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania, skoro powódka wykazała, że zostały spełnione wszystkie jej przesłanki. Okolicznością uzasadniającą zwolnienie od odpowiedzialności nie jest nieubezpieczenie przez powódkę skradzionego samochodu. Takiego obowiązku powódka względem najemcy nie miała i z tego względu zastrzegła w umowie, aby samochód parkować na parkingach strzeżonych.

W kasacji opartej na obu podstawach z art. 393¹ k.p.c. pozwana zarzuciła naruszenie art. 471 k.c. i art. 472 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń sądu z materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut dowolnej oceny dowodów wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których wnoszący kasację łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów zarzut dotyczy, oraz podania przesłanek dyskwalifikujących postępowanie sądu apelacyjnego w zakresie oceny poszczególnych dowodów, na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2000 r., II CKN 1105/99 nie publ.). Sąd drugiej instancji nie prowadził dowodów i w całości podzielił ocenę dowodową sprawy. W tej sytuacji, skoro w kasacji nie zostały wskazane konkretne powody, dla których taka ocena dowodów nie spełnia kryteriów z art. 233 § 1 k.p.c., to taki zarzut był chybiony (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 139).

Z przepisu art. 471 k.c. wynika, że na wierzycielu spoczywa ciężar dowodu istnienia zobowiązania, powstania szkody, jej wysokości oraz istnienia związku przyczynowego między szkodą a niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania. Od charakteru zobowiązania zaś zależy sposób udowodnienia tych okoliczności i zakres egzoneracji dłużnika, to jest zakres zwolnienia go od przeprowadzenia dowodów przeciwstawnych (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1999 r., I CKN 1304/98, OSNC 1999, nr 12, poz. 206).

Niewątpliwie zakres obowiązków pozwanej - jak wynika z ustaleń - został zmodyfikowany wprowadzeniem do umowy klauzuli o wymogu parkowania w miejscach strzeżonych. Ponieważ przepisy określające prawa i obowiązki stron stosunku najmu są przepisami względnie obowiązującymi, to taka modyfikacja była skuteczna. Mając na uwadze specyfikę zawartej umowy (powódka otrzymała przedmiot najmu w spadku, a umowy były zawierane na krótkie okresy w pewnych odstępach czasu), nie jest uprawnione zapatrywanie, jakoby do obowiązku wynajmującego, wynikającego z art. 662 § 1 k.c., należało zawarcie umowy ubezpieczenia autocasco, skoro jest ono dobrowolne. Brak tego ubezpieczenia nie był też wadą przedmiotu najmu w rozumieniu art. 664 § 3 k.c., albowiem pozwana o braku ubezpieczenia wiedziała już w chwili zawierania umowy. Wynajmująca miała zatem obowiązek wydać samochód pozwanej do umówionego użytku, czyli z tym ograniczeniem, że pozwana zobowiązała się do parkowania samochodu tylko w miejscach strzeżonych. Jeśli zważyć, że niewykonanie umowy wywołuje każde chociażby najlżejsze uchybienie zobowiązaniu dłużnika, niezależnie na czym ono polegało, to niewątpliwie pozostawienie pojazdu bez osobistej pieczy przed blokiem stanowiło tę przyczynę, która wyrządziła szkodę wynajmującemu. Nie była to zatem okoliczność, za którą odpowiedzialność mogłaby ponosić powódka (por. art. 475 § 1 k.c. ) lub okoliczność, za którą nie ponosi odpowiedzialności którakolwiek ze stron (art. 495 § 1 k.c.). Jak podkreślono w literaturze obciążający najemcę obowiązek pieczy nad rzeczą obejmuje także ochronę rzeczy przed osobami trzecimi, których działania mogłyby w jakikolwiek sposób naruszyć prawa wynajmującego. Problem zatem ekskulpacji pozwanej (czy wchodzi w rachubę wykazanie niezawinienia) w rozpoznawanym przypadku mógłby być rozważany, gdyby szkoda nie była następstwem niewykonania obowiązku pozostawienia samochodu w miejscu niestrzeżonym.

Z tych względów kasacja uległa oddaleniu (art. 393¹² k.p.c.).