Postanowienie z dnia 2011-01-28 sygn. I ACz 46/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Postanowienie z dnia 28 stycznia 2011 r. I ACz 46/11

Przewodniczący: SSA Jolanta Grzegorczyk

Sędziowie: SA Krzysztof Depczyński (spr.), SO (del.) Anna Beniak

Przesłanką wydania postanowienia w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia, w sprawie o rozwód, w składzie jednego sędziego, jest wystąpienie przypadku niecierpiącego zwłoki. Przesłanka ta musi być wykazana przez uprawnionego. Przypadek taki będzie miał miejsce, gdy brak zabezpieczenia, albo zwłoka w jego dokonaniu mogłaby narazić uprawnionego na szkodę.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2011 r. sprawy z powództwa Beaty B. przeciwko Arturowi B. o rozwód na skutek zażalenia pozwanego od postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 9 grudnia 2010 r. postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie w zakresie wniosku o zabezpieczenie alimentów na rzecz dzieci i wniosek przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K.

Z uzasadnienia

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w K. zabezpieczył roszczenia alimentacyjne, poprzez zobowiązanie pozwanego Artura B. do łożenia na czas trwania procesu na rzecz małoletnich dzieci Mateusza i Mileny kwot po 650 zł miesięcznie. W pozostałym zakresie wniosek oddalił. Sąd Okręgowy wskazał, że usprawiedliwione potrzeby małoletnich kształtują się na poziomie 1.000 – 1.200 zł miesięcznie. Uwzględniając możliwości zarobkowe pozwanego oraz fakt, że powódka swój obowiązek alimentacyjny realizuje także poprzez osobiste starania o wychowanie i utrzymanie dzieci za zasadne uznane zostało żądanie zabezpieczenia alimentów na poziomie 650 zł miesięcznie na każde dziecko. 

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył pozwany. Zarzucił Sądowi zawyżenie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich oraz nieuwzględnienie przy możliwościach pozwanego licznych zobowiązań zaciąganych w małżeństwie, które obciążają obecnie wyłącznie pozwanego. W konsekwencji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i zabezpieczenie alimentów na poziomie 350 zł miesięcznie na każde dziecko.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest o tyle zasadne, że skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

Stosownie do treści art. 378 § 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach zażalenia; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie powstaje pytanie, co do prawidłowości składu sądu rozpoznającego wniosek powódki o udzielenie zabezpieczenia, gdyż w przypadku składu sprzecznego z przepisami prawa zachodzi nieważność postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.).

Przepis art. 47 § 2 pkt 2a k.p.c. stanowi, że w pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego, jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy ze stosunków rodzinnych o rozwód. Niniejsza sprawa jest sprawą o rozwód, co oznacza, że do rozpoznania sprawy uprawniony jest sąd w składzie trzyosobowym. Do dnia 19 kwietnia 2010 r. nie było wątpliwości, że wniosek o zabezpieczenie powództwa w sprawie o rozwód na posiedzeniu niejawnym rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego, jako przewodniczącego i dwóch ławników (vide uchwała SN z dnia 27 lutego 2008 r., III CZP 139/07, OSNC 2009, Nr 2, poz. 26).

Od 19 kwietnia 2010 r. obowiązuje przepis art. 735 § 2 k.p.c., który stanowi, że w sprawie, którą rozpoznaje sąd w składzie trzyosobowym, w przypadku niecierpiącym zwłoki postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia może być wydane przez sąd w składzie jednego sędziego. Przesłanką wydania postanowienia w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia, w sprawie o rozwód, w składzie jednego sędziego, jest wystąpienie przypadku niecierpiącego zwłoki. Okoliczność, że zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki musi wykazać uprawniony. Przypadek taki będzie miał miejsce, gdy brak zabezpieczenia, albo zwłoka w jego dokonaniu mogłaby narazić uprawnionego na szkodę. Nadto z uwagi na konstrukcję tego przepisu należy uznać, że sąd w składzie jednoosobowym nie może oddalić wniosku o zabezpieczenie. W sytuacji, gdy wniosek o zabezpieczenie, w ocenie sądu w składzie jednoosobowym, należałoby oddalić, konieczne jest przedstawienie takiego wniosku całemu składowi orzekającemu. Przepis powyższy należy interpretować ściśle, gdyż nie może on służyć do obejścia przepisów o składzie trzyosobowym sądu.

Takie same stanowisko prezentowane było w odniesieniu do art. 736 k.p.c., który obowiązywał do 4 lutego 2005 r., a który stanowił, że w sprawach, które rozpoznaje sąd w składzie trzyosobowym, przewodniczący może w wypadku niecierpiącym zwłoki sam wydać zarządzenie tymczasowe (vide Edmund Wengerek: Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Komentarz do części drugiej Kodeksu postępowania cywilnego. Wydanie trzecie, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 1998 r., s. 27 – 28; Zdzisław Świeboda: Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, Część druga Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Wydanie 2, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2003, s. 16 – 17).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że przypadek niecierpiący zwłoki w niej nie zachodzi. Przede wszystkim brak jest wniosku, czy stanowiska uprawnionej w tym zakresie. Wskazać także należy, iż wniosek o zabezpieczenie został złożony już w pozwie. Sąd dwukrotnie wyznaczał termin rozprawy, na drugim terminie wysłuchał informacyjnie strony i miał pełne podstawy do wydania postanowienia w składzie trzyosobowym, który jest zasadą przy rozpoznawaniu wniosku o zabezpieczenie w sprawie o rozwód. Mimo to dopiero 10 dni później, na posiedzeniu niejawnym, rozpoznał wniosek o zabezpieczenie w składzie jednego sędziego bez wskazania jakichkolwiek okoliczności, które uzasadniałyby stanowisko, że zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki.

W związku z tym należało uznać, że skład sądu wydający postanowienie w dniu 9 grudnia 2010 r. był sprzeczny z przepisami prawa i tym samym doszło do nieważności postępowania przy rozpoznawaniu wniosku o zabezpieczenie. Konsekwencją tego jest uchylenie zaskarżonego postanowienia, zniesienie postępowania w zakresie wniosku o zabezpieczenie alimentów na rzecz dzieci i przekazanie wniosku do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 2 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. postanowił jak w sentencji.