Postanowienie z dnia 2006-08-04 sygn. II AKz 393/06

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 4 sierpnia 2006 r. (sygn. akt II AKz 393/06)

Podejmowana na podstawie art. 12 § 3 k.p.k. decyzja sądu o niewyrażeniu zgody na cofnięcie wniosku o ściganie powinna zawsze przybrać formę odrębnego postanowienia, wydanego przed rozpoczęciem przewodu sądowego i kontynuowaniem postępowania na rozprawie głównej. Taka forma decyzji sądu wykluczy dopiero jakąkolwiek wątpliwość, że mimo istnienia w aktach oświadczenia o cofnięciu wniosku o ściganie postępowanie jest dopuszczalne i nie wygasło prawo oskarżyciela do oskarżenia.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2006 br. sprawy przeciwko Andrzejowi S., oskarżonemu m. in. o czyny z art. 190 § 1 k.k. z powodu zażalenia prokuratora na postanowienie Sądu Okręgowego w L. z dnia 14 czerwca 2006 r., sygn. akt III K 76/06 w przedmiocie umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. postanowił zaskarżone postanowienie uchylić i sprawę osk. Andrzeja S. zwrócić Sądowi Okręgowemu do rozpoznania.

Z u z a s a d n i e n i a

Andrzej S. został oskarżony o czyn z art.156 § 3 k.k. i trzy występki z art. 190 § 1 k.k.. Po wpłynięciu akt do Sądu Okręgowego w L., pokrzywdzeni z czynów z art. 190 § 1 k.k. złożyli pisemne oświadczenia o cofnięciu wniosków o ściganie oskarżonego za te czyny. Oświadczenia znajdowały się w aktach na rozprawie głównej przed otwarciem przewodu sądowego. Orzekający w sprawie Sąd Okręgowy w L. nie wydał postanowienia w kwestii tych oświadczeń, natomiast kontynuował postępowanie na rozprawie głównej i wyrokiem z dnia 22 grudnia 2005r. orzekł o zarzucanych oskarżonemu czynach z art. 190 § 1 k.k..

W wyniku apelacji prokuratora, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2006r. uchylił wyrok Sądu Okręgowego w L. z dnia 22 grudnia 2005r. i sprawę osk. Andrzeja S. przekazał w całości temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Zarządzeniem Przewodniczącego III Wydziału karnego Sądu Okręgowego w L. z dnia 25 maja 2005r., sprawa osk. Andrzeja S., w części dotyczącej stawianych mu zarzutów popełnienia przestępstw z art. 190 § 1 k.k., została skierowana na posiedzenie, na którym rozstrzygano w kwestii złożonych przez pokrzywdzonych, przed pierwszą rozprawą, oświadczeń o cofnięciu wniosków o ściganie oskarżonego za te przestępstwa. Na posiedzeniu tym Sąd Okręgowy uznał, że skład orzekający, rozpoznając sprawę osk. Andrzeja S. po raz pierwszy (na pierwszej rozprawie), „nie wypowiedział się co do treści oświadczeń pokrzywdzonych o cofnięciu wniosku o ściganie”, co – jak pisze Sąd Okręgowy - pozwala w postępowaniu ponownym „naprawić ten błąd”.

W podjętym postanowieniu z dnia 16 czerwca 2006r. Sąd Okręgowy wyraził zgodę na cofnięcie wniosku o ściganie przez pokrzywdzonych Mariusza A., Wandę A. i Jarosława A. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. (ten przepis wskazał w podstawie prawnej postanowienia) postępowanie karne przeciwko osk. Andrzejowi S., o zarzucane mu czyny z art. 190 § 1 k.k., umorzył.

Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył prokurator, zarzucając:

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

W sprawie, której dotyczy zażalenie prokuratora nie ma różnicy zdań między żalącym się, a orzekającym Sądem Okręgowym w L., co do tego, że zawarte w art. 12 § 3 k.p.k. sformułowanie, iż cofnięcie wniosku o ściganie w postępowaniu sądowym jest możliwe tylko do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, oznacza niedopuszczalność takiego cofnięcia na rozprawie drugiej, prowadzonej po uchyleniu pierwszego wyroku przez sąd odwoławczy i przekazaniu sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (co in concreto ma miejsce). Takie też stanowisko jest przyjmowane zgodnie w literaturze i orzecznictwie (zob. T. Grzegorczyk: Kodeks Postępowania Karnego, Komentarz, Zakamycze 2005, s.80, R.A. Stefański: Termin do cofnięcia wniosku o ściganie, Prok. i Pr.6/2001, s.160; postanowienie SN z dnia 11.08.2000, I KZP 19/00, Prok. i Pr. 10/2000, poz. 6).

Problem, jaki pojawia się w niniejszej sprawie dotyczy formy wyrażenia przez sąd zgody albo braku zgody, na cofnięcie wniosku o ściganie, złożone w terminie zakreślonym w art. 12 § 3 k.p.k., a więc przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Jest bowiem bezsporne, że pokrzywdzeni Mariusz A., Wanda A. i Jarosław A. swoje pisemne oświadczenia o cofnięciu wniosku o ściganie osk. Andrzeja S. za czyny z art. 190 § 1 k.k. złożyli do akt sprawy jeszcze przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Sąd Okręgowy w przedmiocie tych oświadczeń nie podjął żadnego postanowienia, natomiast rozprawę główną przeprowadził w całym zakresie wyznaczonym zarzutami aktu oskarżenia i w wyroku z dnia 22 grudnia 2005r. (III K 6/05) orzekł o stawianych oskarżonemu zarzutach z art. 190 § 1 k.k.. Na tej podstawie prokurator twierdzi w złożonym obecnie zażaleniu, że Sąd Okręgowy w ten sposób (dorozumiany) wyraził brak zgody na cofnięcie wniosku o ściganie, złożone prawidłowo przez pokrzywdzonych, co wyklucza możliwość wyrażenia takiej zgody w ponownym rozpoznaniu sprawy oskarżonego, po uchyleniu przez Sąd Apelacyjny wyroku z dnia 22 grudnia 2005r.

Należy zgodzić się z prokuratorem, że skoro żaden przepis ustawy procesowej nie określa, jaka ma być forma wyrażenia przez sąd zgody bądź braku zgody na cofnięcie wniosku o ściganie, to należy przyjąć, że decyzja sądu w tej kwestii może być wyrażona także w sposób dorozumiany. Rzecz jednak w tym, żeby nie było żadnych wątpliwości, że sąd rzeczywiście oceniał cofnięcie wniosku i podjął w tej kwestii decyzję.

Sprawa będzie oczywista, gdy sąd, mając oświadczenie o cofnięciu wniosku, skieruje sprawę na posiedzenie i nie wydając już odrębnego postanowienia o wyrażeniu zgody na takie cofnięcie, na podstawie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. postępowanie w sprawie umorzy. Takie orzeczenie nie pozostawi wątpliwości, że sąd wyraził zgodę na cofnięcie wniosku. Natomiast postąpienie odwrotne, to jest kontynuowanie postępowania mimo złożenia w terminie oświadczenia o cofnięciu wniosku o ściganie nie jest już tak jednoznaczne. Sytuacja taka może oczywiście stanowić wyraz (co w zażaleniu wyłącznie przyjmuje prokurator) podjętej wcześniej decyzji sądu o niewyrażeniu zgody na cofnięcie wniosku, ale nie można wykluczyć, że będzie ona po prostu następstwem przeoczenia (niezauważenia przez sąd) cofnięcia wniosku o ściganie i nie będzie wyrażać negatywnej decyzji sądu w tej mierze. Dlatego też Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że podejmowana na podstawie art. 12 § 3 k.p.k. decyzja sądu o niewyrażeniu zgody na cofnięcie wniosku o ściganie powinna zawsze przybrać formę odrębnego postanowienia, wydanego przed rozpoczęciem przewodu sądowego i kontynuowaniem postępowania na rozprawie głównej. Taka forma decyzji sądu wykluczy dopiero jakąkolwiek wątpliwość, że mimo istnienia w aktach oświadczenia o cofnięciu wniosku o ściganie postępowanie jest dopuszczalne i nie wygasło prawo oskarżyciela do oskarżenia.

Brak postanowienia w tej mierze, ale dopuszczenie przez sąd do rozpoczęcia przewodu sądowego i kontynuowanie postępowania, a następnie wyrokowanie o zarzutach dotyczących przestępstw ściganych na wniosek, mimo istnienia w aktach sprawy oświadczenia o cofnięciu wniosku o ściganie, które sąd miał na rozprawie, obliguje jednak przyjąć, że sąd konkludentnie nie wyraził zgody na cofnięcie wniosku o ściganie. I takie też ustalenia należy poczynić w sprawie niniejszej. Oświadczenia (pisemne) o cofnięciu wniosku o ściganie oskarżonego za czyny z art. 190 § 1 k.k. pokrzywdzeni złożyli przed rozprawą główną, oświadczenia te prawidłowo wpięto do akt, Sąd dysponował nimi na pierwszym terminie rozprawy głównej i skoro podjął decyzję o kontynuowaniu postępowania, a następnie wyrokował o zarzutach dotyczących wszystkich przestępstw wnioskowych, to znaczy, że nie wyraził zgody na cofnięcie wniosku o ściganie. Tylko takie fakty można przyjąć. W postępowaniu zakończonym wyrokiem z dnia 22 grudnia 2005r. nie były one podważane ani przez strony, ani przez cofających wnioski o ściganie pokrzywdzonych. Napisanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że Sąd rozpoznający sprawę po raz pierwszy „nie wypowiedział się” co do treści oświadczeń o cofnięciu wniosku o ściganie i dlatego Sąd rozpoznając sprawę ponownie jest zobligowany do „naprawienia tego błędu” stanowi wyraz dowolnych ustaleń oraz błędnego przyjęcia, że wyrażenie zgody przez sąd na cofnięcie wniosku o ściganie może nastąpić także po rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Treść art. 12 § 3 k.p.k. uprawnia tymczasem do twierdzenia, że jeżeli do tej czynności procesowej sąd zgody nie wyrazi, co skutkuje kontynuacją postępowania, a nie jego obligatoryjnym umorzeniem na podstawie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k., to wyrażenie takiej zgody później, a więc po rozpoczęciu przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej jest już niedopuszczalne.

Jednoznacznie decyzję Sądu Okręgowego odczytywał także Sąd Apelacyjny, w wyroku z dnia 12 kwietnia 2006r. (II AKa 70/06), którym uchylił pierwszy wyrok Sądu Okręgowego z dnia 22 grudnia 2005r., a sprawę w całości zwrócił temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Mając to wszystko na uwadze zażalenie prokuratora należało uwzględnić, postanawiając jak na w